Ο καλλιτέχνης αναπτύσσει έναν σπάνιο εικαστικό διάλογο με τις ίδιες τις μέλισσες - όχι μόνο τις ζωγραφίζει, αλλά τις εντάσσει στη διαδικασία παραγωγής των έργων του. Χρησιμοποιώντας οργανικά υλικά και γήινα χρώματα, εισάγει τον επισκέπτη της έκθεσης σε έναν κόσμο γεμάτο γνώση, οργάνωση και αλληλεγγύη.
«Έχω πολλά χρόνια που ασχολούμαι με τις μέλισσες και προετοίμαζα εδώ και καιρό αυτήν την έκθεση», λέει ο Ανδρέας Τσορτανίδης. Η εμμονή του δεν είναι απλώς αισθητική - είναι βιωματική, φιλοσοφική, σχεδόν υπαρξιακή. Οι μέλισσες τον απασχολούν όχι μόνο ως μορφές ή σύμβολα, αλλά ως μοντέλο κοινωνικής και καλλιτεχνικής λειτουργίας. Γι’ αυτό και στην έκθεση «Βόμβος» η παρουσία τους είναι παντού: στο θέμα, στα υλικά, ακόμα και στη διαδικασία παραγωγής των έργων. «Στη Σαμοθράκη, όπου κατοικώ ένα μέρος του χρόνου, την άνοιξη προς τις αρχές καλοκαιριού, μαζεύονται οι μέλισσες -εκατομμύρια- έξω από την αυλή, και ξεκινάνε από το πρωί. Ακούγεται ο βόμβος, που στα αυτιά μου είναι ιδιαίτερα ευχάριστος».
Συνολικά, παρουσιάζονται δεκατρία μεγάλα έργα σε χαρτί διαστάσεων 70 x 100 εκ., οργανωμένα σε θεματικές ενότητες. Τέσσερα από αυτά λειτουργούν ως ενιαία σύνθεση, ενώ ξεχωρίζει ένα τρίπτυχο από μικρότερα έργα 40 x 40 εκ., που αποτελούν ίσως την πιο ριζοσπαστική στιγμή της έκθεσης:
«Τα μικρά αυτά έργα τα είχα βάλει στις κυψέλες και οι μέλισσες έφτιαξαν πάνω τους τα δικά τους. Ουσιαστικά στη διαδικασία αυτή που διήρκεσε για περίπου τρεις εβδομάδες είχα συνεργάτη τις μέλισσες», εξηγεί. «Τα έργα αυτά ανοίγουν έναν πειραματισμό τον οποίο θέλω να τον συνεχίσω - να βάλω όχι μόνο επιφάνειες αλλά και αντικείμενα, να χτίσουν οι μέλισσες πάνω σε αυτά, σε ένα τετράγωνο, ένα σχήμα γεωμετρικό, μία φόρμα».
Αυτή η άμεση συνύπαρξη καλλιτέχνη και φύσης παράγει μια μορφή τέχνης που δεν μπορεί να επαναληφθεί. Οι μέλισσες αφήνουν τα ίχνη τους οργανικά πάνω στην επιφάνεια· παρεμβαίνουν, μετασχηματίζουν, «συνδημιουργούν». Και ο Ανδρέας Τσορτανίδης γίνεται ο σκηνοθέτης αυτής της μοναδικής συνεργασίας.
Ωστόσο, η πρόθεσή του υπερβαίνει την καινοτομία: «Θέλω να γίνει γνωστή η κοινωνία των μελισσών στο κοινό. Είναι πολύ θαυμαστός και ενδιαφέρων ο κόσμος τους. Με παρακίνησε ο τρόπος που επιβιώνουν τα μελίσσια, το σύστημα, η επικοινωνία που έχουν».
Η μέλισσα, για τον Ανδρέα Τσορτανίδη, δεν είναι απλώς παράδειγμα παραγωγικότητας, αλλά καθρέφτης πιθανών ανθρώπινων κοινωνιών: «Παρατηρώ στις μέλισσες κάποιες ιδιότητες που θα μπορούσαν να τις έχουν και οι άνθρωποι, για μία καλύτερη κοινωνία - αλληλέγγυα, περισσότερο δίκαιη. Η ομαδικότητα, η συλλογικότητα είναι στοιχεία που πολλές φορές λείπουν από τους ανθρώπους. Χωρίς τη συλλογικότητα, οι μέλισσες δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν».
Ο τίτλος της έκθεσης, «Βόμβος», λειτουργεί κυριολεκτικά και μεταφορικά. Στον χώρο ακούγεται μια ηχητική εγκατάσταση με ήχο μελισσών - ένας σταθερός βόμβος που γεμίζει διακριτικά την ατμόσφαιρα. «Χρησιμοποιώ τον βόμβο και ως έννοια. Σε κάποια έργα, στάμπες που έδωσα να φτιάξουν από σχέδια δικά μου, οι φόρμες περικλείονται από μικρά μελισσάκια, σαν σύννεφο. Δημιουργείται έτσι ένας οπτικός βόμβος», εξηγεί ο καλλιτέχνης.
Μέσα σε αυτό το σύμπαν εμφανίζεται ο αναπάντεχος σύνδεσμος: τα πατρόν ραπτικής από τα περιοδικά BURDA, που φυλάσσονταν για χρόνια στη βιβλιοθήκη του καλλιτέχνη. Μνήμη από το πατρικό ραφείο και συναισθηματική γέφυρα με την παιδική ηλικία. «Όταν τα είδα μετά από χρόνια -η γυναίκα μου που είναι Γερμανίδα- είχε κρατήσει τέτοια περιοδικά ξαφνιάστηκα. Είχαν μέσα τα πατρόν. Μου δημιούργησε τέτοια έλξη· ήθελα να τα χρησιμοποιήσω. Για πάνω από πέντε χρόνια δεν έβρισκα τον τρόπο να τα παρουσιάσω και τον βρήκα τώρα σε αυτήν τη δουλειά μου».
Ο σύνδεσμος έγινε προφανής: οι περίπλοκες γραμμές των πατρόν θυμίζουν τις χαοτικά οργανωμένες πορείες των μελισσών -ή μήπως συμβαίνει το αντίθετο; «Αυτός είναι ο βόμβος: αυτά τα εντυπωσιακά, μεγάλα πατρόν, τόσο πολλές γραμμές, που παραπέμπουν στην εργατικότητα των μελισσών. Έχουν σύστημα, οργάνωση, που ενστικτωδώς το δουλεύουν. Σαν ένα πατρόν που το δίνουν από γενιά σε γενιά», λέει ο καλλιτέχνης.
Τα υλικά που χρησιμοποιεί ο Ανδρέας Τσορτανίδης έχουν τη σημασία τους στη δημιουργική διαδικασία. Ο καλλιτέχνης αποφεύγει τα βιομηχανικά χρώματα, προτιμώντας οργανικές ουσίες: κερί, λίπος, μέλι, λινέλαιο. «Σκέφτηκα ότι εφόσον ασχολούμαι με τη μέλισσα, ίσως θα έπρεπε να ανατρέξω και στα υλικά της κυψέλης», λέει.
Αυτή η επιστροφή στην ύλη είναι και μια υπαρξιακή επιστροφή: στον ρυθμό της φύσης, στον χρόνο της κοινότητας. Ο Ανδρέας Τσορτανίδης σχεδιάζει να συνεχίσει το πειραματικό του εγχείρημα επί του πεδίου: «Σχεδιάζω να δουλέψω την ερχόμενη άνοιξη, τότε που τα μελίσσια είναι δυνατά και βγαίνουν για τροφή. Να ακολουθήσω τον ρυθμό των μελισσών μαζί τους».
Ο Ανδρέας Τσορτανίδης σπούδασε Graphic Design και Ζωγραφική στην Κολωνία, όπου έζησε και εργάστηκε για 24 χρόνια. Από το 1997 ζει στη Θεσσαλονίκη, συνεχίζοντας την καλλιτεχνική του πορεία.
Τα τελευταία χρόνια, το έργο του εστιάζει στον κόσμο της μέλισσας, μέσα από πειραματικές συνθέσεις που αξιοποιούν οργανικά υλικά όπως το κερί, το λίπος, το μέλι και το λινέλαιο. Η ζωγραφική του ισορροπεί ανάμεσα στην παραστατικότητα και την αφαίρεση, με έντονο προσωπικό ιδίωμα.
Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει συνεργαστεί με γκαλερί, πολιτιστικούς φορείς και φεστιβάλ σε Ευρώπη και Ελλάδα.
- «Βόμβος» - Ανδρέας Τσορτανίδης
- Chalkos Gallery – Costas Parcharidis Ιουστινιανού 21, Θεσσαλονίκη
- Εγκαίνια: Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου από τις 18:00 έως τις 21:00
- Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 18:00 - 20:30, Σάββατο: 11:00 - 14:00. Κυριακή και Δευτέρα: κλειστά
