Όπως σημειώνει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς και αν. προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, αρχαιολόγος Δρ Γεωργία Στρατούλη, «στόχος των εκδηλώσεών μας είναι να δείχνουμε τις συσχετίσεις μορφών του πολιτισμού και να γεφυρώνουμε νέες καταστάσεις. Ένας αρχαιολογικός χώρος, ένα μουσείο, ένα μνημείο δεν είναι μόνο χώροι ιστορίας. Γίνονται χώροι ευρύτερης πολιτιστικής δραστηριότητας».
Το Φρούριο του Γυναικοκάστρου φωτίζεται
Τη Δευτέρα 1η Σεπτεμβρίου 2025, στις 20.00, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς εγκαινιάζει τον νέο φωτισμό του βυζαντινού φρουρίου Γυναικοκάστρου. Οι εργασίες φωτισμού της περιμέτρου των τειχών, της ακρόπολης και του μονοπατιού πρόσβασης, υλοποιήθηκαν από την Εφορεία με χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 (πρόγραμμα Leader).
Τα εγκαίνια θα τελέσει η Υπουργός Πολιτισμού Δρ Λίνα Μενδώνη.
Το απόρθητο βυζαντινό φρούριο Γυναικοκάστρου, σημαντικό οχυρό του 14ου αιώνα για την άμυνα της συμβασιλεύουσας Θεσσαλονίκης, δεσπόζει σε ύψος 106 μ., στην κορυφή βραχώδους λόφου, 11 χλμ. νοτιοδυτικά του Κιλκίς. Τα τείχη, η ακρόπολη με τον πύργο και η δίδυμη υδατοδεξαμενή μαρτυρούν τη μακρά και ενδιαφέρουσα διαδρομή του στον χρόνο. Η ονομασία Γυναικόκαστρο απαντάται τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα, όταν, σύμφωνα με τον λόγιο αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό, ήταν «ένα κάστρο ισχυρό που ακόμη και γυναίκες μπορούσαν να το υπερασπιστούν».
Η τελετή περιλαμβάνει τη φωταγώγηση του φρουρίου, προβολή ταινίας μικρού μήκους και μουσικό επίλογο. Το κάστρο καθίσταται πλέον επισκέψιμο και τις βραδινές ώρες, χωρίς να χάνει τον χαρακτήρα του ιστορικού τοπόσημου.
Για τη Γεωργία Στρατούλη, η σημασία αυτής της παρέμβασης είναι διπλή: «Ο φωτισμός είναι ταυτόχρονα πράξη προστασίας και ανάδειξης. Το Κάστρο δεν είναι μόνο ένα κατάλοιπο οχύρωσης, είναι ένας χώρος που τώρα αποκτά ξανά φωνή».
Αρχαία Ευρωπός: Συναυλία και ξενάγηση
Παράλληλα, σήμερα Πέμπτη 28 Αυγούστου, στις 21.00, στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ευρωπού θα πραγματοποιηθεί συναυλία με το γνωστό συγκρότημα Χαΐνηδες. Σε έναν χώρο όπου η μνήμη είναι πολυεπίπεδη, η μουσική λειτουργεί ως μέσο ενεργοποίησης του παρελθόντος.
Η ‘Ευρωπαίων πόλις’, η γενέτειρα του Σελεύκου Α΄ Νικάτορος, στρατηγού, εταίρου και, ίσως, του σημαντικότερου των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών στη Συρία και εκ των πρωταγωνιστών της ελληνιστικής οικουμένης, βρίσκεται στην κοιλάδα του Αξιού, 1 χλμ. νότια από τον σύγχρονο οικισμό της Ευρωπού του Δήμου Παιονίας. Η ιστορία της ξεκινά από την 5η χιλιετία π.Χ., ενώ ακμάζει από το τέλος του 6ου αι. π.Χ. έως και τον 6ο αι. μ.Χ.
Όπως τονίζει η κ. Στρατούλη, «στην Ευρωπό έχουμε έναν χώρο με ιστορικό βάθος, γενέτειρα ενός από τους πρωταγωνιστές της ελληνιστικής οικουμένης. Δεν πρόκειται μόνο για συναυλία. Είναι μια προσπάθεια να επαναφέρουμε την ιστορική ταυτότητα του τόπου, μέσα από την εμπειρία. Οι Χαΐνηδες φέρνουν μουσικές που πατάνε στην παράδοση και τη μνήμη, κι αυτό συνδέεται με τον ίδιο τον χαρακτήρα της Ευρωπού ως Ευρωπαίων πόλις της αρχαιότητας».
Η εκδήλωση περιλαμβάνει και ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο στις 19.30. Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν στη νότια νεκρόπολη και τις παρυφές της αρχαίας πόλης, και να γνωρίσουν στο Κέντρο Ενημέρωσης Αρχαίας Ευρωπού όψεις από την ιστορία της και τη βιογραφία του Σελεύκου Α΄. Επιπλέον, στο Κέντρο, μπορούν να παρακολουθήσουν δύο σχετικές ταινίες μικρού μήκους (9΄-10΄). Ο πρόσφατος φωτισμός του αρχαιολογικού χώρου, που εγκρίθηκε και ολοκληρώθηκε το 2024, επιτρέπει την ανάγνωση του χώρου και τη νύχτα – κάτι που αλλάζει τη σχέση των επισκεπτών με τον τόπο.
Παίζουν και τραγουδούν: Δημήτρης Αποστολάκης, Μιχάλης Γαλάνης, Δημήτρης Ζαχαριουδάκης, Peter Jaques, Γιώργος Κωνσταντίνου, Μιχάλης Νικόπουλος και Αγγελική Σύρκου.
Ηχοληψία: Βασίλης Αλεξόπουλος
Η Βέροια ως Γέφυρα Ανατολής και Δύσης
Την Κυριακή 31 Αυγούστου, στον αύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Βέροιας, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας διοργανώνει μια μουσική σύμπραξη που προτείνει έναν άλλου τύπου διάλογο: αυτόν των μουσικών πολιτισμών της Μεσογείου. Η Σύρια τραγουδίστρια και ουτίστρια Nawar Alnaddaf και ο Έλληνας λυριστής Θοδωρής Κουμαρτζής θα παρουσιάσουν το πρόγραμμα «Ηχοτοπία Μεσογείου», ενώ θα προηγηθεί ξενάγηση στο μουσείο από αρχαιολόγους της Εφορείας.
Η Βέροια, πόλη με ιδιαίτερη σημασία στους αυτοκρατορικούς χρόνους, καθίσταται το πλαίσιο αυτής της πολιτισμικής σύζευξης. Όπως υπενθυμίζει η κ. Στρατούλη, «Η Βέροια, πολύ κοντά στις Αιγές, ήταν η δεύτερη τη τάξει πόλη της Μακεδονίας κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Η μουσική εκδήλωση πατάει στην παράδοση, αλλά δείχνει πόσο ζωντανά και επίκαιρα είναι τα όργανα της αρχαιότητας, όπως το ούτι και η λύρα, που φέρουν μέσα τους ιστορίες αιώνων. Δεν είναι απλώς παράδοση – είναι τεκμήρια πολιτισμικής συνέχειας και δημιουργικού αυτοσχεδιασμού».
Η επιλογή του μουσείου ως χώρου δράσης υπογραμμίζει τον νέο ρόλο των πολιτιστικών ιδρυμάτων πέρα από τη φύλαξη και ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Η Εφορεία Ημαθίας προωθεί, μέσα από τέτοιες δράσεις, τη συνομιλία της αρχαιότητας με τη σύγχρονη δημιουργία, ενισχύοντας την αίσθηση του μουσείου ως ζωντανού οργανισμού.
Το νήμα που ενώνει τα παραπάνω τρία γεγονότα δεν είναι μόνο ο φωτισμός ή οι συναυλίες. Είναι μια συνολικότερη μετατόπιση στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται οι αρχαιολογικοί χώροι: όχι ως κλειστά σύνολα, αλλά ως ενεργά περιβάλλοντα που καλούν το κοινό σε συμμετοχή.
Η Γεωργία Στρατούλη επιμένει στη σημασία της εμπειρίας: «Οι αρχαιολογικοί χώροι του Κιλκίς είναι μεγάλοι, ευρείς. Τα βράδια, βλέπεις το δασωμένο Πάικο, την κοιλάδα του Αξιού. Καθώς πέφτει το σούρουπο, το τοπίο δεν είναι μόνο ωραίο – είναι ψυχαγωγία, είναι γνώση. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Ο στόχος μας είναι να αναδεικνύουμε τις συσχετίσεις ανάμεσα σε μορφές πολιτισμού. Θέλουμε να δημιουργούμε πολυπολιτισμικά κέντρα. Οι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι μόνο τόποι με παρελθόν. Είναι και χώροι μουσικής, θεάτρου, ποίησης, κοινωνικών συναθροίσεων. Αυτό ήταν και στην αρχαιότητα. Αυτό επιχειρούμε να ξαναφέρουμε».
Όλες οι εκδηλώσεις έχουν ελεύθερη είσοδο.
