Ο Καθηγητής Παγκόσμιας Πολιτικής Οικονομίας, Νέων Τεχνολογιών και Βιοασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και μέλος της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, υπογραμμίζει τη σημασία έναρξης ενός τέτοιου προγράμματος, που ως βασικό στόχο έχει την προστασία των ανηλίκων και την προσβασιμότητά τους σε αρνητικό περιεχόμενο που μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα στον ψυχικό κόσμο ενός παιδιού, στη συμπεριφορά του, αλλά και στην ολοκλήρωση του χαρακτήρα του.
Προσθέτει επίσης, ότι πρόκειται για μια απόφαση, μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση η οποία όμως θα πρέπει να γίνει κάτω από πολύ συγκεκριμένες και βασικές προϋποθέσεις ώστε να υλοποιηθεί και να εφαρμοστεί σωστά χωρίς να δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Μποζίνη, νομοσχέδιο που επεξεργάζεται η κυβέρνηση, αφορά τον περιορισμό ή την πλήρη απαγόρευση πρόσβασης στα Social Media για παιδιά μέχρι 15 ετών, αλλά και το μπλοκάρισμα ανηλίκων μέχρι 18 ετών στο σερφάρισμα για πλατφόρμες που αφορούν στοιχηματισμό αλλά και πώληση καπνικών προϊόντων. Θα ήθελα το σχολιό σας επ' αυτού, αλλά και για το κατά πόσο είναι εύκολο να γίνει αυτό.
Όχι εύκολο δεν είναι. Αλλά πλέον ένα κινητό είναι μια ψηφιακή συσκευή η οποία έχει πρόσβαση στον κυβερνοχώρο και αυτό που είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί είναι η ταυτοποίηση του χρήστη. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, υπάρχουν ήδη τα βιομετρικά δεδομένα τα οποία κάθε έξυπνο κινητό διαθέτει, αλλά οι νέες ηλικίες γνωρίζουν πάρα πολύ καλά το πώς μπορούν να κάνει log in και να χρησιμοποιήσουν τα Social Media.
Για εμένα ωστόσο, το πολύ βασικό είναι ότι ξεκινάει σε παγκόσμιο επίπεδο -γιατί έγινε κουβέντα επ' αυτού και στα Ηνωμένα Έθνη - και ειδικά στην ΕΕ να εφαρμόζεται ένα τέτοιο πιλοτικό πρόγραμμα. Οι πέντε χώρες Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα, Δανία και Ιταλία θα συμμετέχουν σε αυτό το μοντέλο το οποίο θα προσπαθήσει - γιατί είναι αρκετά δύσκολο- να μειώσει την πρόσβαση των νέων όχι στην πληροφορία, αλλά σ' αυτό που ονομάζουμε αρνητική πληροφορία και αρνητικό περιεχόμενο.
Δηλαδή σε επίπεδο αρνητικών ειδήσεων, πληροφοριών που προωθούν το ψηφιακό bullying, ηλεκτρονικό τζόγο και οτιδήποτε άλλο μπορεί να δημιουργήσει ψυχολογικό πρόβλημα και αύξηση του άγχους στις νέες ηλικίες. Εκτιμώ λοιπόν, ότι όλο αυτό αποτελεί ένα πρώτο βήμα - και βλέπουμε ότι η Ελλάδα πρωτοστατεί - για την ομαλοποίηση της πρόσβασης. Δεν μιλάμε για απαγόρευση. Δεν είναι σωστή έννοια αυτή και θα σας πω γιατί.
Η αποψή μου είναι πως σε μία παγκόσμια ψηφιακή κοινωνία, δεν μπορείς να περιορίσεις εξ ολοκλήρου τους νέους στην πρόσβαση. Αυτό όμως που μπορείς να περιορίσεις και θα πρέπει να προσπαθήσουμε να το πετύχουμε είναι να περιθωριοποιήσουμε το αρνητικό περιεχόμενο, που μπορεί να δημιουργήσει θέματα στην ψυχική υγεία ενός παιδιού και πολύ περισσότερο στη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα του.
-Δηλαδή σε περίπτωση που το καταφέρει αυτό η Ελλάδα, γιατί στην αρχή ενδεχομένως το πρόγραμμα να λειτουργήσει πιλοτικά, είναι προς την κατεύθυνση της προστασίας των ανηλίκων;
Είναι σίγουρα μια θετική απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση. Δεν θα γίνει σίγουρα από τη μία μέρα στην άλλη. Αλλά τουλάχιστον είναι μια αρχή στην οποία θα παίξουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο δύο δεδομένα:
- Πρώτον: Το λογισμικό το οποίο θα υπάρχει μέσα στα κινητά και πώς θα χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση, όπου εκεί πιθανότατα η Ελλάδα θα επιστρατεύσει το Kids Wallet και...
- Δεύτερον: Με ποιες πολιτικές η χώρα μας θα προσπαθήσει να ταυτοποιεί τους παιδικούς λογαρισμούς και σε τι περιεχόμενο θα μπορούν να εισέλθουν. Θα υπάρχει ποσοτικό περιεχόμενο ή ποιοτικό;
Δηλαδή θα μπορούν να μπαίνουν για παράδειγμα στο Tik - Tok για δέκα λεπτά ή δεν θα μπορούν να μπουν καθόλου;
Γιατί θέλω να σας πω πού θα υπάρξει το πρόβλημα. Αν στην Ελλάδα για τα παιδιά κάτω των 15-16 υπάρχει απαγόρευση επί της πρόσβασης στα Social Media και στις άλλες χώρες δεν υπάρξει, είναι πιθανό το ενδεχόμενο να επέλθει μια παγκόσμια κατακραυγή, δεδομένου ότι θα χαρακτηριστούν χώρες Big Brother, οι οποίες θα προσπαθούν να ελέγξουν την πρόσβαση στην πληροφορία.
Ξέρετε το Tik-Tok πλέον δεν είναι μόνο ένα αρνητικό Social Media που μπορεί να παράγει αρνητικές ειδήσεις ή οτιδήποτε άλλο επιβλαβές για τους ανήλικους, αλλά χρησιμοποιείται και για πρόσβαση στη σωστή πληροφορία. Έχουμε δει το Tik - Tok να χρησιμοποιείται και σε διαχείριση κρίσεων, αλλά και σε πολιτική πληροφορία και σε ενημέρωση. Ακόμη και οι ίδιοι οι πολιτικοί χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο κοινωνικό μέσο.
Όλο αυτό πρέπει να γίνεται σταδιακά και ομαλά, γιατί από την ολική απαγόρευση και το «τώρα πέρασα τα 15 και μπορώ να κάνω ό,τι θέλω», θα δημιουργηθεί ένα πολύ μεγάλο χάος. Τόσο για τον ψυχισμό του παιδιού όσο και στην εισρόφηση των ψηφιακών πληροφοριών. Γι' αυτό και ξαναλέω πάλι και ως μέλος της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, ότι το βασικό είναι πώς ξεκινάει η συζήτηση για όλο αυτό. Τα Social Media και η μη ελεγχόμενη πληροφορία μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στον ψυχισμό του χρήστη. Παράλληλα όμως είναι και μια καλή αρχή γι' αυτό που ονομάζουμε "ομπρέλλα ελέγχου όλων των πληροφοριών" τα οποία διακινούνται μέσω των Social Media.
Εδώ, το μεγάλο αγκάθι θα είναι οι ίδιες οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα Social, όπως η Meta, το Tik-Tok, το You Tube, εταιρείες οι οποίες στηρίζονται κατά μεγάλο ποσοστό στα κέρδη και τη δημοφιλία τους στις νεαρές ηλικίες. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι για το Tik-Tok έχει γίνει μεγάλη κουβέντα επειδή είναι κινεζικής προέλευσης. Πρόκειται για κοινωνικό μέσο που προσπαθούσε να μπλοκάρει η Αμερική, αλλά και ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, έτσι ώστε να πωληθεί σε αμερικανική επιχείρηση.
Οι εταιρείες αυτές, θα έχουν τεράστια απολεσθέντα κέρδη από τη μαζική μείωση πρόσβασης νεαρών ατόμων, τα οποία καλώς ή κακώς καταναλώνουν πια.
Άρα λοιπόν το ερώτημα είναι τι θα γίνει με τις εταιρείες αυτές; Θα έχουμε μια σύγκρουση νόμων ενάντια στην πολιτική των Social Media ή θα υπάρξει μια άμεση συμφωνία ώστε να γίνεται ένα φιλτράρισμα των πληροφοριών; Για μένα το δεύτερο είναι προτιμότερο, αλλά θα πάρει χρόνο.
Και επίσης θέτω ένα ακόμη ρητορικό ερώτημα: Εάν τα Social Media δεν θα είναι εύκολα προσβάσιμα, γιατί να είναι κάποιες άλλες πηγές, οι οποίες και αυτές με τη σειρά τους μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα παραπληροφόρησης ή εθισμού;
-Πού αναφέρεστε συγκεκριμένα;
Γενικά σε ιστοσελίδες. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι ντε και καλά κοινωνικό δίκτυο. Για παράδειγμα το You Tube θα είναι ελεγχόμενο; Αν ναι θα πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός από την εθιστική διαφήμιση ή πληροφορία από μια απλή αθλητική ενημέρωση.
Είναι τόσα εκατομμύρια οι πληροφορίες που είναι πολύ δύσκολο να φιλτραριστούν κι εκεί πρέπει να βρούμε τη χρυσή τομή μεταξύ νομολογίας για την προστασία των ανηλίκων - όπως έγινε στην Αυστραλία για παράδειγμα, μια χώρα που είναι ιδιαιτέρως αυστηρή σε αυτά τα δεδομένα- και τις μεγάλες εταιρείες που διαχειρίζονται τα Social και τα App.
-Έχουμε εικόνα από το πώς λειτούργησε στην Αυστραλία το συγκεκριμένο μέτρο;
Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να βγουν συμπεράσματα, αλλά θέλω όμως να πω το εξής, γιατί μου δίνετε μια πολύ ωραία πάσα.
Δεν είναι μόνο η δημιουργία ενός νόμου η οποία θα εφαρμοστεί, είναι και η νοοτροπία, η συνείδηση και ο τρόπος σκέψης του εκάστοτε χρήστη. Το πώς θα ενσωματώσει αυτή την οδηγία που θα προκύψει εκ του νόμου.
Άρα θα υπάρχει ενιαία ενσωμάτωση με βαριές κυρώσεις για τους παραβάτες ή μια τυχαία ενσωμάτωση που θα είναι λιγο πιο χαλαρή;
Συμφωνώ ότι είναι λίγο νωρίς να συζητάμε για τέτοια θέματα, όμως η ιδέα αυτή θέλει ισχυρή στήριξη και ισχυρό background σκέψης του πληθυσμού. Η Αυστραλία είναι μια πάρα πολύ ισχυρή χώρα σε επίπεδο ενσωμάτωσης νόμων και πολύ περισσότερο συμπεριφοράς είτε αφορά το κοινωνικό, είτε αφορά το ψηφιακό επίπεδο.
Γι' αυτό και θεωρείται χώρα με ισχυρούς νόμους όχι μόνο σε επίπεδο ψηφιακού περιεχομένου, αλλά και σε επίπεδο βιοασφάλειας με αυστηρούς ελέγχους για να μην υπάρξει κανένας εθνικός κίνδυνος ασφάλειας. Είτε είναι bio, είτε είναι digital.
