Με σαφήνεια, ο ίδιος τόνισε ότι η τεχνολογική καινοτομία αποτελεί «βασική θεμελιώδη προϋπόθεση για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη» και πως η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή: είτε θα αξιοποιήσει τις νέες επενδύσεις, τις ψηφιακές υποδομές και τα διαθέσιμα κεφάλαια είτε κινδυνεύει να παραμείνει στο περιθώριο μιας Ευρώπης που αλλάζει ραγδαία.
Στην τοποθέτησή του υπογράμμισε ότι η πραγματική καινοτομία απαιτεί ένα «mindset διαρκούς μετασχηματισμού», επισημαίνοντας ότι «δεν μπορείς να πας μπροστά μεταφέροντας όλα τα βαρίδια που έχεις μαζί σου». Αυτό, όπως είπε, σημαίνει συχνά δύσκολες πολιτικές και οργανωτικές αποφάσεις, αλλά αποτελεί αναπόφευκτη συνθήκη για χώρες και φορείς που θέλουν να πρωταγωνιστήσουν στο τεχνολογικό μέλλον.
Η ευρωπαϊκή στρατηγική και το νέο τοπίο
Ο κ. Νούνεσης εστίασε στη νέα στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τεχνολογική ανταγωνιστικότητα, ένα ζήτημα που αναγνωρίζεται πλέον ως διαρθρωτικό έλλειμμα για την ήπειρο. Όπως ανέφερε, «ανακοινώθηκε το καινούργιο πρόγραμμα-πλαίσιο Horizon, το οποίο για πρώτη φορά συνδέεται άμεσα με το Ταμείο Ανταγωνιστικότητας», δημιουργώντας νέο πλαίσιο χρηματοδότησης που επηρεάζει άμεσα την επιχειρηματική και ερευνητική δραστηριότητα.
Η ΕΕ έχει καθορίσει τέσσερα κρίσιμα τεχνολογικά πεδία που θα διαμορφώσουν την επόμενη δεκαετία: την τεχνητή νοημοσύνη, τη βιοτεχνολογία, το διάστημα και τους κβαντικούς υπολογιστές. Πρόκειται για τομείς που, όπως είπε, «θα κάνουν ρηξικέλευθες αλλαγές» τόσο στις τηλεπικοινωνίες, όσο και στη ρομποτική και τη βιομηχανική παραγωγή. Παράλληλα, η ΕΕ για πρώτη φορά τοποθετεί στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού μέλλοντος τις νεοφυείς επιχειρήσεις. «Βάζει στη θέση του οδηγού τις startups», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως η τεχνολογική πρόοδος πλέον επιτυγχάνεται ταχύτερα «σε μια μικρή, παθιασμένη startup παρά σε ένα παραδοσιακό πανεπιστήμιο ή μια μεγάλη βιομηχανία».
Εξίσου σημαντική είναι και η στροφή της Ευρώπης προς την άμυνα και την ασφάλεια, με την προώθηση τεχνολογιών διττής χρήσης. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων τροποποιεί ήδη το καταστατικό της ώστε να επενδύει σε τεχνολογίες με ειρηνικές αλλά και αμυντικές εφαρμογές – μια εξέλιξη που όπως είπε αποτελεί «πολύ μεγάλη αλλαγή» για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Η ελληνική πραγματικότητα: χαμηλές επιδόσεις αλλά μεγάλες ευκαιρίες
Παρότι η Ελλάδα παραμένει χαμηλά στους δείκτες καινοτομίας, ο Πρόεδρος του ΕΣΕΤΕΚ υπογράμμισε ότι διαμορφώνεται ένα νέο, ενισχυμένο περιβάλλον, το οποίο μπορεί να αλλάξει την εικόνα. «Μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα», τόνισε, αναφερόμενος στις επενδύσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης για τις κτιριακές υποδομές των ερευνητικών κέντρων, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του ΕΚΕΤΑ, που «ελπίζουμε σύντομα να γεμίσουν με ανθρώπους και ταλέντα που θα μας πάνε στην επόμενη μέρα».
Ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσε στις ψηφιακές υποδομές του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και στην εθνική στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία «ακολουθεί τα ορόσημα όπως τέθηκαν». Σύντομα η χώρα θα διαθέτει το πρώτο ελληνικό «εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης», τον Pharo, μια εμβληματική επένδυση που αναμένεται να μετασχηματίσει το οικοσύστημα ΑΙ.
Παράλληλα, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή στον τομέα του διαστήματος: «Για πρώτη φορά στην ιστορία της, έχει εθνικό πρόγραμμα μικρο-δορυφόρων», ενώ πριν δύο εβδομάδες εκτοξεύτηκαν οι πρώτοι ελληνικοί δορυφόροι, ανοίγοντας νέες δυνατότητες για έρευνα και εφαρμογές. Ακόμη, η χώρα ετοιμάζεται να ανακοινώσει την εθνική πολιτική για τους κβαντικούς υπολογιστές, ενώ το πρώτο Ινστιτούτο Κβαντικών Υπολογιστών ιδρύθηκε ήδη στον Δημόκριτο και στελεχώνεται από νέους επιστήμονες.
Έκρηξη κεφαλαίων για startups και άνοδος της αμυντικής καινοτομίας
Ιδιαίτερη σημασία έχει, σύμφωνα με τον Δρ. Νούνεση, το γεγονός ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια από εγχώρια venture capital για επενδύσεις σε καινοτομία φτάνουν για πρώτη φορά τα 900 εκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για ιστορικό υψηλό που δημιουργεί μια «μοναδική ευκαιρία για τις νεοφυείς επιχειρήσεις», οι οποίες πλέον αντιμετωπίζονται ως βασικό εργαλείο τεχνολογικής ανάπτυξης και οικονομικής ενίσχυσης.
Εξίσου σημαντικό θεωρεί την ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας και την ενεργοποίηση του clawback για τη χρηματοδότηση έργων που αφορούν τεχνολογίες άμυνας και διττής χρήσης. «Μας βγάζει κυριολεκτικά από ένα δόγμα δεκαετιών», είπε, εξηγώντας ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει απλώς να αγοράζει τεχνολογία, αλλά πρέπει να αρχίσει να παράγει. Η διάκριση μεταξύ χωρών που παράγουν τεχνολογία και χωρών που την αγοράζουν θα είναι καθοριστική τα επόμενα χρόνια και, όπως προειδοποίησε, όσοι μείνουν εκτός παραγωγής τεχνολογίας «θα περιθωριοποιηθούν».
To στοίχημα της επόμενης δεκαετίας
Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του, ο Δρ. Νούνεσης αναφέρθηκε στην κυβερνητική πρόθεση για τη δημιουργία νέου υπουργείου για την έρευνα, την καινοτομία και την ανώτατη εκπαίδευση. Ένα θεσμικό εργαλείο που, όπως είπε, μπορεί να ενώσει δυνάμεις και να διαμορφώσει ενιαία στρατηγική. «Αυτό που προσδοκούμε», κατέληξε, «είναι να χτίσουμε το μέλλον της Ελλάδας με τρόπο που πραγματικά θα δημιουργεί αξία από την τεχνολογική πρόοδο και την επιστημονική ανακάλυψη».
Η πρόκληση για την Ελλάδα δεν είναι μόνο να ενισχύσει την έρευνα και να υποδεχτεί τις νέες τεχνολογίες, αλλά να τις μετατρέψει σε μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και διεθνούς ανταγωνιστικότητας, αξιοποιώντας το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο και τα διαθέσιμα κεφάλαια.
