Παράλληλα, ο κ. Καρτάλης είναι επιφυλακτικός όσον αφορά στην υλοποίηση της συμφωνίας που επιτεύχθηκε για τους δασμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό, διότι παραμένει άγνωστο αν και πώς θα προχωρήσουν τελικά οι επενδύσεις των 600 δισ. ευρώ εκ μέρους της ΕΕ. Άλλωστε, όπως λέει ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός, δεν έχουν γίνει γνωστές οι λεπτομέρεις της συμφωνίας όσον αφορά στην Ευρώπη.
Συνέντευξη στη Δέσποινα Ιωαννίδου
-Κύριε Καρτάλη, οι δασμοί Τραμπ τέθηκαν σε ισχύ εδώ και μια εβδομάδα, ωστόσο κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή δεν ήταν η τελευταία λέξη του Αμερικανού προέδρου στον εμπορικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει. Συμφωνείτε μαζί τους;
Ο Ντόναλντ Τραμπ πέτυχε αυτό που ήθελε: Να επιβάλει τους δασμούς με τους δικούς του όρους από 10% έως 50%. Επέβαλε, για παράδειγμα, 50% σε μια μεγάλη χώρα όπως η Ινδία, πλην όμως ευελπιστώ ότι στο μέλλον θα ρίξει αυτό το ποσοστό όταν οι Ινδοί ακολουθήσουν την τακτική των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλαδή τα «θέλω» του προέδρου Τραμπ ο οποίος επιδιώκει να αυξήσει τις αμερικανικές εξαγωγές και να μειώσει το εμπορικό του έλλειμμα. Διότι αυτό που επιθυμεί αυτή τη στιγμή είναι να αυξήσει τα δημόσια έσοδά του. Το πετυχαίνει βραχυπρόθεσμα. Το θέμα, όμως, είναι ότι αυτό θα το πληρώσουν οι Αμερικανοί πολίτες διότι οι αυξήσεις από τους δασμούς θα μετακυληθούν στις τελικές τιμές των προϊόντων. Τόσο οι εξαγωγείς όσο και οι εισαγωγείς μπορούν να απορροφήσουν μόνο ένα μικρό ποσοστό της επιβάρυνσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό θα το πληρώσουν οι καταναλωτές.
Αλλά, όπως έχω πει και σε προηγούμενη συνέντευξη, υπάρχει μια παγκοσμιοποίηση την οποία ο Τραμπ δεν θέλει να ακολουθήσει. Και τι σημαίνει παγκοσμιοποίηση; Ότι στηρίζομαι στο στρατηγικό μου πλεονέκτημα. Δηλαδή, οι χώρες που έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα παράγουν αυτό το προϊόν και το εξάγουν. Αντίθετα εισάγουν προϊόντα στα οποία δεν έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Αυτή τη στιγμή, καθώς και όλα τα προηγούμενα χρόνια, η Αμερική ήταν από τις κύριες χώρες οι οποίες ήθελαν το ελεύθερο εμπόριο. Δηλαδή μετέφεραν τεχνογνωσία και επενδύσεις σε τρίτες χώρες και στην Κίνα με σκοπό να εκμεταλλευτούν τα χαμηλά ημερομίσθια έτσι ώστε τα προϊόντα τα οποία θα εξήγαγαν να είναι ανταγωνιστικά. Αυτή τη στιγμή ο Τραμπ τάραξε τα ήρεμα νερά του παγκόσμιου εμπορίου με τους δασμούς οι οποίοι έχουν αρνητικές συνέπειες τόσο στη χώρα που τους επιβάλλει όσο και στους εξαγωγείς διότι αν αυξηθούν οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων πχ 15-20% τότε και οι εγχώριοι παραγωγοί θα προχωρήσουν σε ανατιμήσεις πχ 10%. Θα είναι φθηνότερα τα αμερικανικά προϊόντα από τα εισαγόμενα αλλά πάλι θα έχουμε αύξηση των τιμών για τους Αμερικανούς καταναλωτές. Και ενώ ο αρχικός στόχος των δασμών ήταν η προστασία της εγχώριας παραγωγής και η αύξηση των δημοσίων εσόδων, αυτό που θα δούμε θα είναι η αύξηση του πληθωρισμού.
-Η επιβολή αυτών των δασμών θα σημάνει και τη λήξη του εμπορικού πολέμου που ξεκίνησε ο Αμερικανός πρόεδρος; Ή θα τον δούμε να επιβάλει δασμούς σε οποιαδήποτε χώρα, ανά πάσα στιγμή, για οποιονδήποτε λόγο και άρα πρέπει να ξεχάσουμε αυτά που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα: Ότι δηλαδή μια διαπραγμάτευση έχει αρχή και τέλος και ότι οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται έχουν διάρκεια στον χρόνο…
Εκτιμώ ότι Τραμπ θα προσπαθήσει να δει τις επιπτώσεις από τους δασμούς όχι βραχυπρόθεσμα αλλά στους επόμενους 6 μήνες. Άλλωστε όλες οι εταιρείες -και ειδικά οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο- ανακοινώνουν τα αποτελέσματά τους ανά τρίμηνο για να ενημερώσουν το επενδυτικό κοινό. Αυτό σημαίνει ότι και ο Αμερικανός πρόεδρος θέλει να παρακολουθήσει και το τρίμηνο μετά την επιβολή των δασμών, έχοντας το βλέμμα του στα πεπραγμένα της αμερικανικής οικονομίας και φυσικά στην επίδρασή τους στον πληθωρισμό, καθώς αυτό που ενδιαφέρει τους Αμερικανούς πολίτες είναι η μείωση της τιμής των αγαθών. Και αυτή τη στιγμή ζήτημα μείωσης δεν υφίσταται, καθώς οι τιμές έχουν ήδη αυξηθεί. Μένει να δούμε κατά πόσο μπορούν οι καταναλωτές αντέξουν αυτές τις επιβαρύνσεις.
Ταυτόχρονα ο Τραμπ «τα έχει βάλει» με τον κεντρικό τραπεζίτη τον οποίο πιέζει ώστε να προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων. Αν αυτό συμβεί το χρήμα θα γίνει πιο φθηνό και θα τονωθεί η αγοραστική δύναμη. Όμως η αυξημένη ζήτηση για χρήμα και η αυξημένη κυκλοφορία χρήματος θα εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Άρα θα έχουμε πληθωρισμό τόσο λόγω δασμών όσο και λόγω επιτοκίων.
-Αναλυτές έχουν εκφράσει την ανησυχία τους πως οι δασμοί θα φρενάρουν την παγκόσμια ανάπτυξη ωστόσο προς το παρόν οι αγορές αντιδρούν μάλλον θετικά…
Πάντα σε τέτοιου είδους συμφωνίες έχουμε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Επιμένω, πως πρέπει να περιμένουμε τις ανακοινώσεις του τρίτου τριμήνου. Τότε θα αντιδράσουν τα χρηματιστήρια. Στην παρούσα φάση πολλοί κρατούν μια στάση αναμονής. «Wait and see», δηλαδή, «περιμένουμε και θα δούμε». Άλλωστε δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις. Ακόμη και στην περίπτωση της Κίνας. Θεωρώ πως το 30% θα πέσει πολύ πιο κάτω.
-Η νέα απόφαση για αναστολή των δασμών προς την Κίνα ήταν αναμενόμενη; Δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης της έντασης ή ενδεχομένως να δούμε μια νέα κρίση στις σχέσεις των δύο χωρών με μια νέα ανατροπή εκ μέρους του Ντόναλντ Τραμπ;
Εκτιμώ ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θέλει να τα βάλει με την Κίνα διότι τη θεωρεί πάρα πολύ ισχυρό αντίπαλο και ουσιαστικά δεν θέλει να την πλήξει και να πληγεί και η χώρα του. Μην ξεχνάμε πως η Κίνα κρατά στα χέρια της ένα σημαντικό μέρος του αμερικανικού χρέους, δηλαδή αμερικανικά ομόλογα. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως... «πίσω από την κουρτίνα» υπάρχει μια άλλου είδους διαπραγμάτευση την οποία εμείς δεν την γνωρίζουμε ακόμη.
Μαθαίνουμε λίγα πράγματα για τις διαπραγματεύσεις. Πιστεύω πάντως ότι οι ΗΠΑ θα τα βρουν τελικά με την Κίνα η οποία -μην ξεχνάμε- είναι μια χώρα που παράγει πρώτες ύλες τις οποίες τις θέλει η Αμερική. Αλλά και η Κίνα θέλει τη σόγια που παράγουν οι ΗΠΑ. Άρα λοιπόν έως ένα σημείο είναι μια κατάσταση win – win.
-Άρα μπορεί να έχουμε «λευκό καπνό» πριν από τη λήξη της προθεσμίας των 90 ημερών;
Φυσικά. Το είπαν άλλωστε πως μέχρι το τέλος του καλοκαιριού ή έως τις αρχές του φθινοπώρου θα πρέπει να έχουμε μια λύση. Μην ξεχνάμε επίσης πως έρχεται και ο αμερικανικός προϋπολογισμός ο οποίος πρέπει να δώσει ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές. Ένας προϋπολογισμός ο οποίος θα πρέπει να αποτυπώνει μείωση του δημοσίου χρέους και αύξηση των εσόδων.
-Ποιες είναι οι πρώτες εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις της συμφωνίας που επιτεύχθηκε για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τι περιθώρια υπάρχουν για επαναδιαπραγμάτευση αυτής της συμφωνίας σε τμήματά της;
Σαφώς και υπάρχουν εξαγώγιμα γεωργικά προϊόντα τα οποία θα πληγούν. Επίσης, πλήττονται τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συμφώνησε μόνο το 15% στους δασμούς. Συμφώνησε να προχωρήσει σε επενδύσεις 600 δισ. ευρώ, καθώς και στην αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού 700 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει εκροή χρημάτων από την ΕΕ προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Άρα χάνονται επενδύσεις οι οποίες θα έπρεπε να γίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο αν θα γίνουν τελικά οι επενδύσεις επί αμερικανικού εδάφους που είναι ένας όρος της συμφωνίας της οποίας δεν έχουμε δει λεπτομέρειες.
Πολύ φοβάμαι ότι μπορεί να έχουμε πάλι ένα είδος διαμάχης όσον αφορά στις επενδύσεις στις ΗΠΑ εκ μέρους της ΕΕ. Ήδη υπάρχουν φωνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως του Γάλλου πρωθυπουργού, που αμφισβητούν την πρόταση της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που έκανε και της συμφωνίας που επιτεύχθηκε. Υπάρχουν φωνές που δεν θέλουν αυτή τη συμφωνία, καθώς αναμένουν μείωση των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ και προς όλη την ευρωζώνη κάτι που θα επιφέρει στασιμότητα στην ευρωπαϊκή οικονομία διότι οι ΗΠΑ είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος στη ΕΕ.
-Και ποιο είναι το στοίχημα για τις ελληνικές εξαγωγές σε αυτό το νέο περιβάλλον;
Όσον αφορά στα δικά μας προϊόντα καλό θα είναι οι Έλληνες παραγωγοί και εξαγωγείς να στραφούν και σε άλλες αγορές. Δεν θα πρέπει να έχουμε έναν μοναδικό πελάτη. Αυτός είναι ένας όρος τον οποίο χρησιμοποιούμε στην κοστολόγηση κι έχει να κάνει με την προμήθεια πρώτων υλών, αλλά και με την πώληση των ειδών που παράγουμε. Για οποιονδήποτε λόγο το να στοχεύουμε μόνο σε έναν πελάτη είναι λάθος, διότι όπως ο Τραμπ επέβαλε τους δασμούς μπορεί να το κάνει και κάποιος άλλος.
Άρα οι Έλληνες εξαγωγείς πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να βρουν άλλες αγορές. Μια χρυσή ευκαιρία είναι η αγορά της Ινδίας με την οποία έχουμε πάρα πολύ καλές σχέσεις και πρέπει να τις εκμεταλλευτούμε. Είναι μια χώρα με 1,5 δισ. πληθυσμό και μαζί με την Κίνα κατέχουν το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Άρα πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας και προς άλλες αγορές χωρίς αυτούς τους δασμούς. Πρέπει πάντα να έχουμε Plan B στις εξαγωγές.
