Στο πλαίσιο της 89ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, και των σχετικών εκδηλώσεων αναδείχθηκαν τόσο ο ρόλος της περιοχής ως κομβικού διαμετακομιστικού και επενδυτικού κέντρου, όσο και οι μεγάλες προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται.
Η εικόνα είναι διττή: από τη μία πλευρά, η Μακεδονία εμφανίζει ισχυρές επιδόσεις στις εξαγωγές, σημαντικές ξένες επενδύσεις και δυναμική στην έρευνα και τεχνολογία ενώ από την άλλη, παραμένουν ζητήματα υποδομών, περιορισμένης εξωστρέφειας και ανάγκης για στρατηγικές κινήσεις που θα την καταστήσουν πραγματικό περιφερειακό κόμβο.
Εξαγωγική δυναμική και νέα εργαλεία εξωστρέφειας
Ο Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών και Πρόεδρος της Enterprise Greece, Δημήτρης Σκάλκος, τόνισε τον ενισχυμένο ρόλο της Βόρειας Ελλάδας. Όπως είπε, «η Μακεδονία το 2024 αύξησε τις εξαγωγές της σε μεγαλύτερο ποσοστό από τον εθνικό μέσο όρο, ενδεικτικό του δυναμισμού που έχει».
Ο κ. Σκάλκος ανακοίνωσε επίσης τη σύσταση Περιφερειακού Γραφείου Εξωστρέφειας στην Κεντρική Μακεδονία, το πρώτο στην Ελλάδα, που θα αρχίσει να λειτουργεί τις επόμενες εβδομάδες και θα αποτελέσει πρότυπο για τις υπόλοιπες Περιφέρειες. «Με το βλέμμα στραμμένο στις διεθνείς συνεργασίες, οι συνέργειες μεταξύ κεντρικής διοίκησης και περιφερειακών αρχών ενισχύουν την οικονομική δυναμική της περιοχής», σημείωσε.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Αντιπεριφερειάρχης Εξωστρέφειας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μπάνε Πρέλεβιτς, ο οποίος έχει θέσει ως πρώτο τριετή στόχο της Αντιπεριφέρειας τον αγροδιατροφικό τομέα. «Χρηματοδοτούμε τη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε διεθνείς εκθέσεις και αποστολές. Πρόσφατα υπογράψαμε Μνημόνιο Συνεργασίας με τη μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ του Ντουμπάι, Lulu Supermarkets, ενώ τον επόμενο μήνα έρχεται επιχειρηματική αποστολή από την Ινδία για B2B συναντήσεις με επιχειρήσεις της Μακεδονίας», είπε, υπογραμμίζοντας ότι στόχος είναι η διεθνής παρουσία των ΜμΕ ώστε να κάνουν εξαγωγές.
Η συμβολή των εξαγωγών και οι ανάγκες υποδομών
Σημαντική διάσταση στο ρόλο της Μακεδονίας ως εξαγωγικής δύναμης έδωσε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων – ΣΕΒΕ, Συμεών Διαμαντίδης. Όπως σημείωσε, «οι εξαγωγές της χώρας από το 2009 έως το 2023 τριπλασιάστηκαν, ακόμη και μέσα σε περιόδους πανδημίας, κρίσεων και πολέμων. Αυτό δείχνει τη δυναμική των Ελλήνων εξαγωγέων και βιομηχάνων».
Ειδικά για τη Μακεδονία, τόνισε ότι η Κεντρική Μακεδονία εξάγει περίπου 8 δισ. ευρώ, ενώ μαζί με τη Δυτική, Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, το ποσό ανέρχεται σε 10 δισ. ευρώ, δηλαδή το 20% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. «Η περιοχή είναι πρωτοπόρος, με τον αγροδιατροφικό τομέα να κυριαρχεί. Όμως, για να ενισχυθεί περαιτέρω η δυναμική, απαιτούνται υποδομές», υπογράμμισε.
Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη ολοκλήρωσης της επέκτασης του 6ου προβλήτα του ΟΛΘ, στο κέντρο logistics στο πρώην στρατόπεδο Γκόνου, που όπως είπε «θα αποτελέσει πύλη πολλών χωρών για τα προϊόντα τους στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια, με την Ινδία να έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον», και φυσικά στις σιδηροδρομικές γραμμές, οι οποίες είναι κρίσιμες για τη μελλοντική αύξηση των εξαγωγών. Παράλληλα, ο κ. Διαμαντίδης αναφέρθηκε στο Μακεδονικό Σήμα, το οποίο έχουν λάβει 100 επιχειρήσεις, τονίζοντας ότι χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για την υιοθέτησή του, ώστε να γίνει διεθνώς αναγνωρίσιμο.
Η οικονομία της Μακεδονίας σε συγκριτικό πλαίσιο
Ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νίκος Βέττας, παρουσίασε μια πιο αναλυτική εικόνα της οικονομίας. «Η ελληνική οικονομία και η Μακεδονία τα πηγαίνουν πολύ καλά, με αυξημένη εξωστρέφεια και εξομαλυμένη χρηματοδότηση, αλλά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης», εξήγησε.
Τόνισε ότι η Μακεδονία πρέπει να στραφεί σε πρότυπα χωρών με υψηλή τεχνολογία, όπως η Φινλανδία, η Δανία, το Ισραήλ και η Σιγκαπούρη. «Η Ελλάδα έχει αρνητικό δημογραφικό, συνεπώς η μόνη διέξοδος είναι η επένδυση στην τεχνολογία και η προσέλκυση ταλέντων», είπε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Βέττας επεσήμανε ότι, αν και οι εξαγωγές της Μακεδονίας έχουν διπλασιαστεί την τελευταία πενταετία, το ποσοστό μπορεί να διπλασιαστεί ξανά ώστε να συγκλίνει με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Παράλληλα, σημείωσε ότι «οι ξένες επενδύσεις έχουν αυξηθεί αλλά παραμένουν μη ικανοποιητικές, ενώ και το ποσοστό των ξένων φοιτητών είναι μικρό».
Σε μια ενδιαφέρουσα σύγκριση, ανέφερε ότι η Πορτογαλία και η Ισπανία –χώρες με χαμηλότερες επιδόσεις όταν η Ελλάδα εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ)– σήμερα έχουν αναπτυχθεί στηριζόμενες στην προσέλκυση ταλαντούχων μυαλών και μεταναστών. «Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης», είπε, καταλήγοντας ότι το τρίπτυχο τεχνολογία – εξωστρέφεια – απλοποίηση διαδικασιών μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα για τη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία.
Το αποτύπωμα της έρευνας και της καινοτομίας
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), με τον πρόεδρό του, Δρ. Ευάγγελο Μπεκιάρη, να παρουσιάζει το έργο του. Με κύκλο εργασιών 70 εκατ. ευρώ και μόλις 5 εκατ. ευρώ κρατικής επιχορήγησης, 1.700 εργαζόμενους, 23 spin-off εταιρείες (τέσσερις εκ των οποίων ξεπερνούν τις πωλήσεις των 5 εκατ. ευρώ ετησίως), το ΕΚΕΤΑ είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της χώρας και το 11ο στην Ευρώπη. «Το 88% των εσόδων μας προέρχεται από το εξωτερικό, περίπου 20 εκατ. ευρώ από μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις. Χτίζουμε 22.000 τ.μ. κτιρίων, με τα μισά να παραδίδονται το 2026, και συμμετέχουμε στο Thess INTEC με ποσοστό 10%», ανέφερε.
Ωστόσο, επισήμανε και τις αδυναμίες: «Το ΕΚΕΤΑ παραμένει άγνωστο σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας και δεν έχουμε καταφέρει να κάνουμε επαρκή μεταφορά τεχνογνωσίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε νέο συμβούλιο έρευνας και καινοτομίας με ΣΒΕ, ΣΕΒΕ, ΣΕΒ, Υπερταμείο και μελλοντικά όλα τα Επιμελητήρια, ώστε να δουλέψουμε πιο στενά με τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις όλων των κατηγοριών».
Ξένες επενδύσεις και νέοι κλάδοι ανάπτυξης
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Enterprise Greece, Μαρίνος Γιαννόπουλος, παρουσίασε τις στρατηγικές επενδύσεις που έχουν μετατρέψει τη Θεσσαλονίκη σε hub καινοτομίας. «Οι πιο κινητικοί κλάδοι σήμερα είναι η φαρμακευτική και η βιοτεχνολογία, με τη Pfizer να αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα. Ακολουθούν η πληροφορική και η τεχνολογία, με την Amazon Web Services να έχει πραγματοποιήσει τη μεγαλύτερη διεθνή επένδυση», είπε.
Όπως υποστήριξε, «έχουμε ένα οικοσύστημα που ανθίζει στη Θεσσαλονίκη, με τη γεωγραφική της θέση να την καθιστά κομβική για logistics και μεταφορές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη».
Κοινή αποδοχή όλων είναι ότι η Μακεδονία διαθέτει όλα τα συστατικά για να εξελιχθεί σε πυλώνα ανάπτυξης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: ισχυρή εξαγωγική βάση, σημαντικές ξένες επενδύσεις, ερευνητικό αποτύπωμα με διεθνή διάσταση και γεωγραφικά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, για να κεφαλαιοποιήσει αυτά τα στοιχεία χρειάζεται επιτάχυνση υποδομών (λιμάνι, σιδηρόδρομοι, logistics), ισχυρότερη εξωστρέφεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων, προσέλκυση ταλέντων και ξένων φοιτητών, απλοποίηση των διαδικασιών και στήριξη καινοτομίας.
