Η Βίβιαν Κουτσογεωργοπούλου, Senior Economist στον ΟΟΣΑ, παρουσίασε τη μελέτη της για τη σχέση μεταξύ γήρανσης του εργατικού δυναμικού και παραγωγικότητας. Όπως προέκυψε από την μελέτη, οι εργαζόμενοι στις χώρες του ΟΟΣΑ γερνούν, λόγω δημογραφικών μεταβολών, καλύτερης υγείας και μεταρρυθμίσεων που καθυστερούν τη συνταξιοδότηση, ενώ ταυτόχρονα η παραγωγικότητα επιβραδύνεται. Η ανάλυση αποκαλύπτει ότι οι επιπτώσεις της γήρανσης διαφέρουν ανά κλάδο: Η γήρανση μειώνει την παραγωγικότητα σε τομείς υψηλής έντασης δεξιοτήτων ή τεχνολογίας, αλλά την ενισχύει σε κλάδους με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και ισχυρή ζήτηση εργασίας.
Η ασυμφωνία δεξιοτήτων επιδεινώνει τις αρνητικές επιδράσεις, περιορίζοντας την προσαρμοστικότητα των μεγαλύτερων εργαζομένων. Τόνισε ότι η προώθηση της υγιούς γήρανσης αποτελεί θεμέλιο για πιο βιώσιμες οικονομίες και κοινωνίες. Η μακροβιότητα, είπε, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως βάρος, αλλά ως ευκαιρία για ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή – μέσα από αποτελεσματική πρόληψη και προαγωγή της υγείας, ουσιαστική ένταξη των μεγαλύτερων στην οικονομία και δίκαιη κατανομή των ωφελειών της υγείας σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.
Στο πάνελ που ακολούθησε, ο Iñigo Calvo Sotomayor, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Deusto, ανέφερε ότι οι επιπτώσεις της γήρανσης δεν είναι γραμμικές ούτε ομοιόμορφες. Στην έρευνά του αμφισβητεί τα πορίσματα που θέλουν τη γήρανση να επηρεάζει πάντα αρνητικά την παραγωγικότητα, επισημαίνοντας ότι η εμπειρία και το γνωστικό περιεχόμενο αποτελούν πλεονέκτημα σε πολλούς τομείς. Όπως είπε, «ένας εργαζόμενος 55 ετών μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τον κίνδυνο από κάποιον 35 ετών».
Από την πλευρά του, ο Ευάγγελος Διοικητόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο η Τεχνητή Νοημοσύνη μετασχηματίζει την εργασία, υπογραμμίζοντας ότι η επίδρασή της πρέπει να εξετάζεται με διαφορετικό πρίσμα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ανάλογα με τη φύση κάθε επαγγέλματος. Όπως εξήγησε, η τεχνολογία μπορεί αρχικά να υποκαθιστά θέσεις εργασίας, αλλά μεσοπρόθεσμα προσφέρει νέες, συμπληρωματικές δυνατότητες που ενισχύουν την καθημερινότητα των εργαζομένων.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι, είπε, αντιμετωπίζουν την πρόκληση της ταχείας προσαρμογής, ωστόσο η ΑΙ μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο που θα επιταχύνει αυτή τη διαδικασία. Αναφέρθηκε σε έρευνά του που δείχνει ότι η αυτοματοποίηση συνδέεται με αυξημένα ποσοστά ανεργίας σε επαγγέλματα που είναι πιο ευάλωτα στην τεχνολογική υποκατάσταση, ενώ παράλληλα παρατηρείται μείωση της καινοτομίας σε περιοχές με υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας. Παρά ταύτα, όπως σημείωσε, η γήρανση μπορεί να αναδιαμορφώσει την έννοια της παραγωγικότητας, λειτουργώντας ως αφετηρία για νέες μορφές καινοτομίας.
Ο Νίκος Μηλαπίδης, Γενικός Γραμματέας Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας, τόνισε ότι οι αγορές εργασίας των χωρών του ΟΟΣΑ βρίσκονται αντιμέτωπες με τέσσερις μεγα-τάσεις που μεταβάλλουν ριζικά το τοπίο: τη δημογραφική γήρανση, την τεχνολογική πρόοδο σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη, τις αναντιστοιχίες δεξιοτήτων και την κλιματική αλλαγή. Όπως είπε, η γήρανση είναι μια αναπόφευκτη πραγματικότητα – «δεν μπορούμε να την αλλάξουμε, αλλά μπορούμε να διαμορφώσουμε τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της».
Για την Ελλάδα, σημείωσε, η πρόκληση είναι διπλή: ένας πληθυσμός που γερνάει και ένα εργατικό δυναμικό που συρρικνώνεται, σε συνδυασμό με χαμηλή παραγωγικότητα. Αναφερόμενος στις πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης, παρουσίασε σειρά πολιτικών που στοχεύουν στην αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος και στη βελτίωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Υπογράμμισε ότι η ανεργία έχει μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια και έκανε ειδική αναφορά στο πρόγραμμα Rebrain Greece, το οποίο επιδιώκει την επιστροφή στη χώρα επαγγελματιών υψηλών δεξιοτήτων.
Τέλος, η Joanna Tyrowicz, Καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, ανέλυσε τα διδάγματα από τη μετάβαση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά το 1989 και από τα κύματα αυτοματοποίησης των προηγούμενων δεκαετιών. Τόνισε ότι η αύξηση της παραγωγικότητας συνδέθηκε με την αντικατάσταση ολόκληρων γενεών εργαζομένων, συχνά μέσω πρόωρης συνταξιοδότησης - και προειδοποίησε ότι «αυτή η λύση δεν είναι πλέον βιώσιμη».
Συγκρίνοντας τη Βρετανία και τη Γερμανία, ανέδειξε πώς η δεύτερη απέφυγε τα κοινωνικά κόστη της ρομποτοποίησης, καθυστερώντας συνειδητά την τεχνολογική υιοθέτηση. Κατέληξε επισημαίνοντας ότι η διά βίου μάθηση, παρά τη διαχρονική ρητορική, «δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα - ίσως δοκιμάζουμε λάθος πράγματα».
Τη συζήτηση συντόνισε ο Tomasz Koźluk, Economic Counsellor to the Chief Economist του ΟΟΣΑ.
Το Συνέδριο πραγματοποιείται στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στα Χανιά, σε συνεργασία με τον Δήμο Χανίων και το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών υπό την αιγίδα των υπουργείων: Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Μετανάστευσης και Ασύλου, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Με την ευγενική υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Κρήτης.
