Εντυπωσιακό είναι το ράλι των εξαγωγών τροφίμων με πρωταθλήτρια την Κεντρική Μακεδονία, ενώ οι προκλήσεις παραμένουν και αναδείχτηκαν σήμερα στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της σημερινής παρουσίασης της μελέτης με τίτλο «Χαρτογράφηση της εξαγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας ανά περιφέρεια 2020-2024» που εκπονήθηκε από το ΙΕΕΣ (Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνώ και Σπουδών) του Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, οι εξαγωγές ανήλθαν πέρυσι σε 100 δισ. ευρώ (περίπου 49,5 δισ. από τα προϊόντα και 51,5 δισ. από τις υπηρεσίες). Ωστόσο, προβληματίζει το εμπορικό έλλειμμα με την κατάσταση να εξισορροπείται από τις υπηρεσίες (τουρισμός, ναυτιλία, logistics κλπ), στις οποίες υπάρχει πλεόνασμα περίπου 22 δισ. ευρώ. Αυτός είναι και ο λόγος που το συνολικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώνεται τελικά σε 12-13 δισ. ευρώ. Πάντως, όπως τόνισε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Ελλάδος (ΣΕΒΕ), Παναγιώτης Χασάπης, το υψηλό εμπορικό έλλειμμα, δεν συνδέεται μόνο με τις εισαγωγές καταναλωτικών προϊόντων, όπως συνέβαινε στο παρελθόν και ιδίως κατά τα έτη 2007-2008. Όπως είπε ο ίδιος, συνδέεται και με αγορές κεφαλαιουχικού εξοπλισμού από το εξωτερικό προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των επιχειρήσεων για παραγωγική επέκταση ή εκσυγχρονισμό, στο πλαίσιο και των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του αναπτυξιακού νόμου και του Ταμείου Ανάκαμψης.
Δεν συνεργάζονται οι «μικροί»
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Σίμος Διαμαντίδης, επέμεινε για ακόμη μία φορά στην ανάγκη για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας δίνοντας έμφαση στην παραγωγή καινοτόμων προϊόντων. Παράλληλα εντόπισε βασικά προβλήματα για τα οποία ήδη ο ΣΕΒΕ έχει ολοκληρωμένες προτάσεις τις οποίες καταθέτει στα αρμόδια υπουργεία ενημερώνοντας παράλληλα και τα Επιμελητήρια όλης της χώρας. Εξέφρασε δε τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι το 80% των εξαγωγών στην Ελλάδα προέρχεται από το 20% των μεγάλων επιχειρήσεων. Όπως είπε χαρακτηριστικά «πρέπει να βοηθήσουμε και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να εξάγουν» ωστόσο -όπως είπε- αυτό είναι δύσκολο καθώς οι Έλληνες «δεν συνεργάζονται μεταξύ τους». Παράλληλα ανέδειξε το πετυχημένο μοντέλο της σύμπραξης παραγωγών στο πλαίσιο της Διεπαγγελματική Ακτινιδίου για την προώθηση των προϊόντων τους σε μεγάλες αγορές.
Οι 3 πρωταθλητές
Επίσης, πρόσθεσε ο κ. Διαμαντίδης, το 82% των ελληνικών εξαγωγών προέρχεται από τρεις περιφέρειες: Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου. Οι υπόλοιπες 10 πραγματοποιούν μόνο το 18% των εξαγωγών της Ελλάδος. Γι' αυτό ο ΣΕΒΕ θεωρεί κρίσιμο παράγοντα τη «χαρτογράφηση» των εισαγωγών -ύψους 10 δισ. ευρώ- όσον αφορά στις πρώτες ύλες θέμα που θα μελετηθεί εκτενώς από τον σύνδεσμο σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ. Όπως είπε ο κ. Διαμαντίδης αυτή η μελέτη θα δώσει σημαντικά αποτελέσματα που με τη σειρά τους θα αξιοποιηθούν από τον ΣΕΒΕ με στόχο να δοθούν κατευθύνσεις στις Περιφέρειες προκειμένου να παράξουν τις συγκεκριμένες πρώτες ύλες ή και προϊόντα που θα απευθύνονται στην εγχώρια αγορά με στόχο τον περιορισμό των εισαγωγών.
Ερωτηθείς για το ίδιο θέμα ο κ. Διαμαντίδης και για τις προσπάθειες που πρέπει να γίνουν για τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος ανέφερε το παράδειγμα τουρκικού ομίλου ο οποίος θα προχωρήσει σε επένδυση 20 εκατ. ευρώ στην Κομοτηνή δίνοντας κατευθύνσεις στους αγρότες με συμβολαιακή γεωργία ώστε να παράγουν λαχανικά προς κατάψυξη, πατάτες αλλά και κατεψυγμένες ζύμες, με στόχο να εξάγει τα προϊόντα στην Ευρώπη.
Αναδεικνύοντας τη σημασία των εξαγωγών για την ελληνική οικονομία ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ επισήμανε πως «κάθε τέσσερις μονάδες αύξησής τους σημαίνουν μία μονάδα αύξησης στο ΑΕΠ και επιπλέον έσοδα δισεκατομμυρίων για το κράτος». Επισήμανε ακόμη πως πλέον το «made in Greece» είναι πολύ ισχυρό στο εξωτερικό καθώς τα ελληνικά προϊόντα είναι φτηνά αλλά και ποιοτικά. Ο κ. Διαμαντίδης αναφέρθηκε και στα ζητήματα που επηρεάζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον τονίζοντας πως για την προσέλκυση επενδύσεων με στόχο τη δημιουργία επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό θα πρέπει να υπάρξουν, μεταξύ άλλων, φοροελαφρύνσεις, επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης και στις αδειοδοτήσεις, καθώς και μείωση του ενεργειακού κόστους.
Αναλύοντας τα στοιχεία της μελέτης για την Κεντρική Μακεδονία ο κ. Χασάπης τόνισε πως οι συνολικές εξαγωγές διαμορφώθηκαν το 2024 σε πλέον των 8 δισ. ευρώ ενώ οι εξαγωγές τροφίμων-ποτών της Περιφέρειας σχεδόν διπλασιάστηκαν την πενταετία 2020-2024.
Η ηγετική θέση της Θεσσαλονίκης και οι επιδόσεις της Κ. Μακεδονίας
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι πρωταθλήτρια στις εξαγωγές της Βόρειας Ελλάδας, ενώ κατατάσσεται δεύτερη μεταξύ των 13 περιφερειών, αμέσως μετά την Αττική των 27,1 δις σε εξαγωγές, ενώ στην τρίτη θέση είναι η Περιφέρεια Πελοποννήσου με 5,2 δισ. ευρώ. Κυριότερος προορισμός των εξαγωγών της Περιφέρειας είναι η Βόρεια Μακεδονία (13,2%) -λόγω του αγωγού πετρελαίου προς τα Σκόπια- και ακολουθούν η Γερμανία (8,9%), η Βουλγαρία (7,6%), η Ιταλία (5,4%) και οι ΗΠΑ (4,6%).
Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΕΕΣ/ΣΕΒΕ, η Θεσσαλονίκη ηγείται της εξαγωγικής κούρσας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, με εξαγωγές ύψους 5,6 δισ. ευρώ το 2024 και πρώτο εξαγώγιμο προϊόν τα πετρελαιοειδή. Αντίθετα στους υπόλοιπους νομούς -πλην του Κιλκίς, όπου επικρατούν τα μέταλλα- τα τρόφιμα είναι πρώτος μεταξύ των υπόλοιπων κλάδων στις εξαγωγές.
Προβληματίζει η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία για την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η οποία -όπως είπε ο κ. Χασάπης- βρίσκεται σε μια από τις τελευταίες θέσεις στον δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας RCI της ΕΕ. Συγκεκριμένα βρίσκεται στη 225η θέση μεταξύ των 234 περιφερειών με εξαγωγές 1,19 δισ. ευρώ το 2024, έναντι 1,01 δισ. το 2021 και 789 εκατ. το 2020. Τα κυριότερα προϊόντα που εξάγει η περιοχή είναι τα τρόφιμα, τα χημικά-πλαστικά και τα κλωστοϋφαντουργικά-ενδύματα, με την Τουρκία να είναι βασικός προορισμός των εξαγωγών της λόγω, κυρίως, των εξαγωγών βαμβακιού.
Στη Δυτική Μακεδονία -όπου καταγράφονται μεγάλες ενδοπεριφερειακές ανισότητες- το κυριότερο εξαγώγιμο προϊόν είναι τα κλωστοϋφαντουργικά-ενδύματα (30,8% των συνολικών εξαγωγών) λόγω της γούνας, ενώ βασικές αγορές για τις εξαγωγές της συγκεκριμένης περιφέρειας είναι η Αλβανία και η Ιταλία.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης χαιρετισμό απηύθυνε ο αντιπεριφερειάρχης Εξωστρέφειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μπάνε Πρέλεβιτς ο οποίος επισήμανε ότι η εν λόγω μελέτη «δεν αποτελεί απλά ένα στατιστικό αποτύπωμα», αλλά «οδηγό και πολύτιμο εργαλείο για τη διαμόρφωση στρατηγικής εξωστρέφειας στην Κεντρική Μακεδονία, τη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη της των συγκριτικών πλεονεκτήματων της περιοχής».
Ο εξαγωγικός «χάρτης» των Περιφερειών
Τα σημαντικότερα σημεία που αφορούν στις εξγωγές ανά περιφέρεια σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΒΕ έχουν ως εξής:
-Τα €27,1 δισ. έφτασαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Αττικής το 2024, σημειώνοντας μείωση κατά 3,2% συγκριτικά με το 2023, με το μερίδιό τους να ανέρχεται σε 55,0% επί του συνόλου. Αμελητέα ήταν η αύξηση των εισαγωγών της Περιφέρειας (1,1%), με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν σε €57,3 δισ. και το εμπορικό έλλειμμα να ανέλθει σε €30,2 δισ., σε σύνολο χώρας €33,5 δισ.
-Οριακή αύξηση 2,1% κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο διάστημα 2023–2024, φτάνοντας τα €8,1 δισ., προσεγγίζοντας τα επίπεδα του 2022. Το μερίδιο της Περιφέρειας ανέρχεται σε 16,4% με τα πετρελαιοειδή και σε 19,2% χωρίς αυτά.
-Το 2024 οι εξαγωγές της Περιφέρειας Πελοποννήσου κατέγραψαν ελαφρά μείωση, διαμορφούμενες σε €5,2 δισ. έναντι €5,4 δισ. το 2023, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία που ξεκίνησε μετά το 2022 – χρονιά με την υψηλότερη επίδοση της τελευταίας πενταετίας. Αντίθετα, χωρίς τα πετρελαιοειδή, οι εξαγωγές παρουσίασαν αύξηση 15,6%. Από τα 5,2 δισ. εξαγωγών, τα €3,9 δισ. προέρχονται από τον κλάδο των πετρελαιοειδών και τα υπόλοιπα €1,3 δισ. αντιπροσωπεύουν τις εξαγωγές όλων των υπόλοιπων κλάδων.
-Στην 4η θέση βρέθηκε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με εξαγωγές αξίας €2,3 δισ., αυξημένες κατά 3,9% σε σχέση με το 2023, και μερίδιο 4,7% του συνόλου. Στις εξαγωγές πρωτοστατούν τα μέταλλα (44,2%) και τα τρόφιμα (17,4%).
-Αμετάβλητες παρέμειναν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Θεσσαλίας σε σχέση με το 2023 (€2,0 δισ.), αλλά αυξημένες κατά 12,7% σε σχέση με το 2020. Εξέχουσα θέση κατέχει ο κλάδος των τροφίμων με συμμετοχή 63,6% επί των εξαγωγών της Περιφέρειας.
-Κατά 12,9% αυξήθηκαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης στο διάστημα 2023–2024, ξεπερνώντας τα €1,2 δισ. Παρά την αύξηση των εισαγωγών κατά 14,5% (€142,1 εκατ.), το εμπορικό πλεόνασμα ανήλθε σε €67,7 εκατ.
-Μείωση κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Κρήτης κατά 27,0%, από €1,1 δισ. το 2023 σε €835 εκατ. το 2024. Τα τρόφιμα, αν και κατέχουν την πρώτη θέση στις εξαγωγές (49,4%), μειώθηκαν κατά 33,7%, συμπαρασύροντας τις συνολικές εξαγωγές. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,7%, επιδεινώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο κατά 68,7%, αν και παρέμεινε θετικό ανερχόμενο σε €164,8 εκατ.
-Την 8η θέση κατέχει η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας με εξαγωγές μειωμένες κατά 13,0%, φτάνοντας τα €834,1 εκατ. Σημαντικότερος κλάδος είναι τα τρόφιμα (72,1%), ενώ κύριες χώρες προορισμού είναι η Ιταλία (20,1%) και η Γερμανία (18,0%).
-Ελαφρά πτώση κατέγραψαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ηπείρου, φτάνοντας τα €559,3 εκατ. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν από €417,2 εκατ. το 2023 σε €513,9 εκατ. το 2024, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο να μειωθεί κατά 69,6%, παραμένοντας όμως πλεονασματικό (€45,4 εκατ.).
-Στην 10η θέση βρέθηκε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με εξαγωγές €390,1 εκατ., αυξημένες κατά 26,8%. Το εμπορικό ισοζύγιο παραμένει πλεονασματικό το 2024, ανερχόμενο σε €211,3 εκατ. Πρωταρχική θέση κατέχει ο κλάδος των πετρελαιοειδών (79,8%).
-Αμετάβλητες παρέμειναν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στα €364,5 εκατ. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό, αυξημένο κατά 1,4%. Σημαντικότερος κλάδος είναι η κλωστοϋφαντουργία & ένδυση, και ειδικότερα τα γουναρικά, με κύρια χώρα εξαγωγής των προϊόντων της Περιφέρειας την Αλβανία (29,8%).
-Πτώση 11,4% εμφάνισαν οι εξαγωγές της Περιφέρειας Ιονίου, επιστρέφοντας στα επίπεδα του 2022. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό, αν και μειωμένο σε σχέση με το 2023 (€164,1 εκατ.). Σημαντικότεροι προορισμοί είναι η Ιταλία (24,6%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (21,7%).
-Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με εξαγωγές €79,5 εκατ. και μερίδιο 0,2% στο σύνολο των ελληνικών εξαγωγών. Σημείωσε μία από τις υψηλότερες μειώσεις εξαγωγών στο διάστημα 2023–2024 (28,7%), γεγονός που οφείλεται στη μείωση των τιμών των πετρελαιοειδών.
Οι κλάδοι-πρωταθλητές
Σε κλαδικό επίπεδο, τα πετρελαιοειδή, με εξαγωγές €14,9 δισ. και μερίδιο 30,2%, αποτελούν τον σημαντικότερο κλάδο. Τον κλάδο των πετρελαιοειδών αφορά το 30,4% των εξαγωγών της Περιφέρειας Αττικής και το 74% των εξαγωγών της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Δεύτερος σημαντικότερος κλάδος είναι τα τρόφιμα με μερίδιο 18,8% επί του συνόλου της χώρας, ενώ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έχουν μερίδιο 35,4% και στην Περιφέρεια Θεσσαλίας 63,6%.
Ο κλάδος των χημικών και πλαστικών αποτελεί τον 3ο σημαντικότερο εξαγωγικό κλάδο με μερίδιο 13,4% και σημαντική την συμμετοχή των Περιφερειών Κρήτης (20,8%) και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (14,5%).
Όσον αφορά στους εξαγωγικούς προορισμούς, Ιταλία, Γερμανία και Κύπρος κατέκτησαν τις τρεις πρώτες θέσεις με μερίδιο 10,6%, 7,0% και 6,3% αντίστοιχα.
