Από αυτές και σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι 145 εδρεύουν στην Κεντρική Μακεδονία, 15 στη Δυτική Μακεδονία, 14 στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, 19 στη Θεσσαλία. Η Θεσσαλονίκη, με τον συγκεντρωμένο αριθμό επιχειρήσεων, πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων, λειτουργεί ως μητροπολιτικός κόμβος, ωστόσο το οικοσύστημα δεν περιορίζεται, εκεί αλλά αναδύονται νέες εστίες καινοτομίας και στην περιφέρεια. Παρά τη δυναμική τους, η ανάπτυξη των νεοφυών επιχειρήσεων εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων συναντά εμπόδια και προκλήσεις που σχετίζονται με την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, την περιορισμένη παρουσία υποστηρικτικών δομών και τις δυσκολίες δικτύωσης.
Μιλώντας για τον ρόλο αυτών των πρωτοβουλιών, η Κατερίνα Δημηνίκου, εκπρόσωπος του Πάρκου Καινοτομίας JOIST στη Λάρισα, τόνισε ότι «η ύπαρξη και ανάπτυξη startups εκτός Θεσσαλονίκης είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς αποδεικνύει ότι η καινοτομία μπορεί να γεννηθεί και να ωριμάσει σε κάθε γωνιά της χώρας. Το οικοσύστημα δεν είναι προνόμιο μόνο των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά μπορεί και πρέπει να συμπεριλαμβάνει την περιφέρεια».
Τα εμπόδια για τις περιφερειακές startups
Η ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις. Η κ. Δημηνίκου σκιαγράφησε τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις της περιφέρειας.
1. Πρόσβαση στη χρηματοδότηση
Η χρηματοδότηση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την επιβίωση και ανάπτυξη μιας startup. Όπως εξήγησε, «οι επενδυτές και τα funds συγκεντρώνονται συνήθως στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη ή τα μεγάλα διεθνή οικοσυστήματα. Έτσι, μια νεοφυής επιχείρηση στην περιφέρεια έχει περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια, γεγονός που την επιβραδύνει στην ανάπτυξη και αυξάνει τον κίνδυνο αποτυχίας».
2. Έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού
Η στελέχωση με άρτια καταρτισμένο προσωπικό αποτελεί συχνά ζητούμενο. «Η δυσκολία εύρεσης εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα λειτουργικά κόστη και να καθυστερήσει την ανάπτυξη μιας startup», σημείωσε η ίδια.
3. Περιορισμένες υποστηρικτικές δομές
Στην περιφέρεια η παρουσία θερμοκοιτίδων, επιταχυντών, πάρκων καινοτομίας και mentoring παραμένει ακόμα περιορισμένη. «Αυτές οι δομές είναι απαραίτητες, γιατί συνοδεύουν μια ιδέα από τη σύλληψη έως την εμπορική ωρίμανση. Η έλλειψή τους δημιουργεί κενά», ανέφερε η κ. Δημηνίκου.
4. Δυσκολία δικτύωσης
Η δικτύωση χαρακτηρίζεται από την ίδια ως «το Α και το Ω» της εποχής. Όπως εξήγησε, «ακόμη και το καλύτερο προϊόν ή η πιο καινοτόμα υπηρεσία δεν μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς τα κατάλληλα δίκτυα. Στην περιφέρεια, η δικτύωση είναι περιορισμένη, με αποτέλεσμα οι startups να μένουν εκτός κρίσιμων κύκλων επαφών και συνεργασιών».
5. Τοπικά χαρακτηριστικά οικονομιών
Κάθε περιφερειακή οικονομία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, που μπορούν να αποτελέσουν τόσο εμπόδιο όσο και ευκαιρία. Για τη Θεσσαλία, όπου κυριαρχεί η αγροτική οικονομία, η κατεύθυνση είναι σαφής: «Αν αξιοποιηθεί σωστά η δυναμική του αγροδιατροφικού τομέα με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, μπορεί να αποτελέσει πεδίο ανάπτυξης καινοτομίας. Χωρίς υποστήριξη, όμως, μετατρέπεται σε περιορισμό», υπογράμμισε η ίδια.
Ο ρόλος του JOIST και η προοπτική της Θεσσαλίας
Το Πάρκο Καινοτομίας JOIST, με έδρα τη Λάρισα, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περιφερειακής πρωτοβουλίας που στοχεύει να καλύψει τα παραπάνω κενά. «Δεν είμαστε μόνο μια θερμοκοιτίδα. Το JOIST είναι ένα σύνολο υπηρεσιών που φέρνει καινοτομία, γνώση, εκπαίδευση και συμβάλλει στον ψηφιακό μετασχηματισμό», τόνισε η κ. Δημηνίκου.
Η αποστολή του JOIST είναι διττή: να εντοπίζει και να αναδεικνύει την τοπική καινοτομία, μεταφέροντάς την προς τα μεγάλα αστικά κέντρα και το εξωτερικό, να εισάγει διεθνείς ιδέες και καλές πρακτικές στην τοπική κοινωνία, δημιουργώντας έναν αμφίδρομο δίαυλο μεταφοράς τεχνογνωσίας.
Σύμφωνα με την κ. Δημηνίκου, «η Λάρισα και η Θεσσαλία έχουν όλα τα εχέγγυα να εξελιχθούν σε περιφερειακούς κόμβους καινοτομίας, εφόσον επενδύσουμε σε κεφάλαια, υποδομές και δίκτυα διασύνδεσης».
Η ανάγκη για ένα Εθνικό Δίκτυο Περιφερειακών Κόμβων
Η μεμονωμένη ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών δεν αρκεί. Το επόμενο βήμα είναι ο συντονισμός και η δικτύωση τους. Όπως υπογράμμισε η κ. Δημηνίκου, «είναι κρίσιμο να δημιουργηθεί ένα Εθνικό Δίκτυο Περιφερειακών Κόμβων Καινοτομίας, συνδεδεμένο τόσο με τα μητροπολιτικά οικοσυστήματα όσο και με τα διεθνή. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο το δυναμικό της περιφέρειας».
Συμπλήρωσε δε ότι η καινοτομία στον 21ο αιώνα δεν ταυτίζεται πλέον με την κατοχή πόρων ή υποδομών, αλλά με την επιρροή στις ροές κεφαλαίων, ανθρώπων, πληροφορίας και γνώσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η έννοια της συνεργασίας και της συμμετοχής σε κοινότητες καθίσταται θεμελιώδης.
Η Βόρεια Ελλάδα σε τροχιά καινοτομίας
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η Βόρεια Ελλάδα διαθέτει μια σταθερή βάση νεοφυών επιχειρήσεων, που ενισχύεται σταδιακά από περιφερειακές πρωτοβουλίες. Παρά τα εμπόδια στη χρηματοδότηση, το ανθρώπινο δυναμικό και τις δομές υποστήριξης, οι προοπτικές ανάπτυξης είναι ισχυρές, ιδίως όταν αξιοποιούνται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε τοπικής οικονομίας. «Η περιφέρεια έχει τη δυνατότητα να παράγει καινοτομία, αρκεί να της δώσουμε τα εργαλεία. Η διασύνδεση, οι συνεργασίες και η πρόσβαση σε πόρους είναι οι λέξεις-κλειδιά για το μέλλον», κατέληξε η κ. Δημηνίκου.
Η πρόκληση, λοιπόν, για τα επόμενα χρόνια είναι σαφής: η Βόρεια Ελλάδα να μετατρέψει τα εμπόδια σε ευκαιρίες και να εδραιώσει ένα αποκεντρωμένο, ισχυρό και διεθνώς συνδεδεμένο οικοσύστημα καινοτομίας.
