Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η στάθμη των υδάτων έχει υποχωρήσει σε χαμηλό δεκαετίας, γεγονός που αναγκάζει την πολιτεία να ενεργοποιήσει σχέδιο έκτακτης ανάγκης προκειμένου να εξασφαλιστεί η επάρκεια νερού στο λεκανοπέδιο, όπου διαμένει σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας.
Οι πρόσφατες μετρήσεις καταγράφουν έντονη επιδείνωση: Στον Μόρνο έχει χαθεί πάνω από το 40% των αποθεμάτων μέσα στην τελευταία διετία, με την επιφάνεια της λίμνης να έχει σχεδόν μειωθεί στο μισό. Αντίστοιχα, στην Υλίκη η ποσότητα νερού έχει συρρικνωθεί κατά 40% μέσα σε έναν μόλις χρόνο, επιβεβαιώνοντας πόσο απότομα έχει διαταραχθεί η υδρολογική ισορροπία.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση προχωρά στην ενεργοποίηση καθεστώτος έκτακτης ανάγκης για την κατανάλωση νερού στην Αττική. Στόχος είναι τόσο η εξοικονόμηση κρίσιμων ποσοτήτων, όσο και η επιτάχυνση έργων που θα διασφαλίσουν την υδροδότηση των επόμενων δεκαετιών. Η στρατηγική προβλέπει συνδυασμό νέων υποδομών, εκσυγχρονισμού του υπάρχοντος δικτύου και αλλαγών στις καταναλωτικές συνήθειες, ώστε να εξασφαλιστεί η επάρκεια τουλάχιστον για 30 χρόνια.
Κεντρικό στοιχείο του σχεδίου αποτελεί το έργο «Εύρυτος», που προβλέπει τη μεταφορά πλεονάζοντος νερού από περιοχές με υψηλή βροχόπτωση, κυρίως από τη λίμνη Κρεμαστών, στην οποία καταλήγουν οι ποταμοί Κρικελιώτης και Καρπενησιώτης. Παράλληλα δρομολογείται σειρά μικρότερων έργων που στοχεύουν στη βελτίωση της διαχείρισης και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του υδροδοτικού συστήματος.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΥΔΑΠ υλοποιεί επενδυτικό πρόγραμμα 2,5 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των υδάτινων υποδομών. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την ανάπτυξη «έξυπνων» δικτύων με τηλεμετρία και συστήματα εντοπισμού διαρροών, καθώς και έργα επαναχρησιμοποίησης νερού, ώστε να μειωθεί η πίεση στους ταμιευτήρες πόσιμου νερού. Στόχος είναι ένα πιο αποδοτικό, ψηφιακά ελεγχόμενο και λιγότερο σπάταλο σύστημα.
Καθοριστική, ωστόσο, θεωρείται και η στάση των πολιτών. Ακόμη και με την υλοποίηση μεγάλων έργων, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση, ιδίως σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας.
Στελέχη της ΕΥΔΑΠ και ειδικοί με άμεση γνώση της κατάστασης επισημαίνουν ότι η πρωτεύουσα βιώνει μια περίοδο «έμμονης ξηρασίας» που συγκρίνεται μόνο με την κρίση της περιόδου 1988-1994. Τονίζουν, όμως, ότι το πρόβλημα σήμερα είναι πιο σύνθετο, καθώς συνδέεται άμεσα με την κλιματική κρίση. Στη Μεσόγειο καταγράφονται λιγότερες ημέρες βροχής και αισθητή μείωση της χιονόπτωσης, που παραδοσιακά τροφοδοτεί τα ποτάμια και τους ταμιευτήρες. Ως αποτέλεσμα, μειώνεται σταθερά η φυσική εισροή νερού.
Παρά τις πρόσφατες έντονες βροχοπτώσεις, η συνολική εικόνα δεν αλλάζει ουσιαστικά. Σε περιπτώσεις ισχυρών καταιγίδων, το μεγαλύτερο μέρος του νερού χάνεται γρήγορα στη θάλασσα χωρίς να προλάβει να αποθηκευτεί. Έτσι, μεμονωμένα επεισόδια βροχόπτωσης δεν αρκούν για να αντισταθμίσουν τις απώλειες που προκαλεί η παρατεταμένη ξηρασία.
Ειδικοί αναφέρουν επίσης διεθνή παραδείγματα που δείχνουν πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη αντίδραση και η υπεύθυνη κατανάλωση. Το 2008, η Κύπρος αναγκάστηκε να μεταφέρει 8 εκατ. κυβικά μέτρα νερού με δεξαμενόπλοια από την Ελλάδα. Έκτοτε έχει ενισχύσει σημαντικά την ανθεκτικότητά της, επενδύοντας σε αφαλάτωση και μέτρα εξοικονόμησης—βήματα που στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί σε αντίστοιχη κλίμακα.
Ανάλογες πιέσεις αντιμετωπίζουν η νότια Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία, με τις κυβερνήσεις τους να θέτουν περιοχές σε «συναγερμό νερού» και να υιοθετούν μέτρα αντίστοιχα με αυτά που σχεδιάζει τώρα η Ελλάδα, από περιορισμούς στην κατανάλωση μέχρι επενδύσεις σε νέες υποδομές και τεχνολογίες.
Στον αντίποδα, το Ιράν αποτελεί παράδειγμα καθυστερημένης αντίδρασης: Η πολύχρονη κρίση λειψυδρίας έχει φτάσει στο σημείο να εξετάζονται ακραίες λύσεις, όπως το δελτίο στο νερό ή – σε βάθος χρόνου – ακόμη και η εγκατάλειψη της Τεχεράνης.
