Το τελευταίο διάστημα, με μια μεγάλη επένδυση 400.000 ευρώ –έργο που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ποσοστό υλοποίησης 95%– δημιουργήθηκαν πλήρως προσβάσιμα για ΑμεΑ λιθόστρωτα μονοπάτια συνολικού μήκους 2.155 μέτρων, ενώ αναβαθμίστηκαν οι υποδομές με παρατηρητήριο πανίδας, μουσειακές εγκαταστάσεις, δίκτυο ύδρευσης με τρεις πέτρινες βρύσες, ενημερωτικές πινακίδες και καθιστικά. Η ανακαίνιση του υφιστάμενου πέτρινου περιπτέρου στοχεύει στη δημιουργία χώρου για περιβαλλοντική εκπαίδευση και φυσική ιστορία, ενώ ενισχύθηκε συνολικά η προστασία του μνημείου με επισκευές σε περίφραξη και τοποθέτηση προστατευτικών μπαρών.
Το δάσος «ίσως το μοναδικό στον Ελλαδικό και Μεσογειακό χώρο», όπως τονίζει η αναπληρώτρια Δασάρχης Κιλκίς Αικατερίνη Ψιώτα, εκτείνεται σε 155 στρέμματα, μόλις δύο χιλιόμετρα έξω από τις Μουριές. Στο εσωτερικό του, περισσότεροι από 100 αιωνόβιοι δρυς, φράξοι, φτελιές, πλατάνια και λευκές ιτιές δημιουργούν ένα μοναδικό τοπίο με εντυπωσιακή φυσική αναγέννηση – χάρη και στις δραστηριότητες της άγριας πανίδας, όπως οι αγριόχοιροι που "καλλιεργούν" το έδαφος και ενισχύουν το βιολογικό κύκλο.
Βιοποικιλότητα και οικολογική αξία
Το δάσος αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για δεκάδες είδη άγριας πανίδας. Σύμφωνα με τη Δασαρχεία, απαντώνται θηλαστικά όπως ζαρκάδια, αγριόχοιροι, λύκοι, λαγοί, σκίουροι και σκαντζόχοιροι, ενώ το πτηνόφιλο περιβάλλον φιλοξενεί πολυάριθμα σπάνια και απειλούμενα είδη πτηνών (αργυροπελεκάνοι, ροδοπελεκάνοι, πρασινοκέφαλες πάπιες, νερόκοτες, γερακίνες). Δεν λείπουν και τα ερπετά (νερόφιδο, λαφιάτης, σαλαμάνδρα, οχιά) αλλά και η ιχθυοπανίδα, με παρουσία ψαριών όπως η πέστροφα και το γριβάδι.
Η τόσο πλούσια βιοποικιλότητα καθιστά το δάσος «Χίλια Δέντρα» πολύτιμο γενετικό απόθεμα και περιβαλλοντικό εργαστήριο επιστημονικής έρευνας και εκπαίδευσης.
Η διαδρομή αναγνώρισης και προστασίας
Η αναγνώριση του πάρκου ως Μνημείο Φύσης ξεκίνησε ήδη από τη δεκαετία του 1980, με συστηματικές παρεμβάσεις και έργα ανάδειξης που συνεχίστηκαν τις επόμενες δεκαετίες. Σημαντικοί σταθμοί ήταν η διαμόρφωση του Kουρί (1982), η κατασκευή περιπτέρου (1983), η προστασία και ανάδειξη του χώρου δασικής αναψυχής (2002), αλλά και το συνολικό πρόγραμμα διάσωσης που μετά το 2000 έμελλε να αποδειχθεί καθοριστικό.
Την περίοδο εκείνη, το δάσος είχε φτάσει σε «οριακή κατάσταση»· η κακή υγεία των δέντρων, η ανεξέλεγκτη κυκλοφορία ανθρώπων-οχημάτων εντός του μνημείου, η λειτουργία αναψυκτηρίου στον πυρήνα, η πτώση της στάθμης των υπογείων υδάτων –όλα συνέβαλαν στην υποβάθμιση και απώλεια αιωνόβιων δέντρων. Η καθοριστική επιστημονική παρέμβαση του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης στις αρχές της δεκαετίας του 2000 έφερε αλλαγές στη φιλοσοφία διαχείρισης: ήπια πρόσβαση, αυστηρή προστασία και φυσική αναγέννηση, ώστε το δάσος να σωθεί για το μέλλον.
Άμεσοι κίνδυνοι και στρατηγική διάσωσης
Παρά τις επίμονες προσπάθειες, οι πιέσεις δεν εξαφανίστηκαν. Η απρόσεκτη αντιμετώπιση παλαιότερα των τραυμάτων στους κορμούς, η αποψίλωση νέων δενδρυλλίων από πεζούς, αλλά και απώλειες λόγω κλιματικών πιέσεων, αποτελούν επίμονους κινδύνους. Το πρόσφατο σχέδιο σωτηρίας εστίασε στο οριστικό κλείσιμο του αναψυκτηρίου, στην απαγόρευση κυκλοφορίας εκτός καθορισμένων προσβάσιμων μονοπατιών, στην τροφοδοσία με αρτεσιανό νερό κατά τους θερινούς μήνες και στην υποστήριξη της φυσικής αναγέννησης μόνον όπου απαιτείται, με γενετικά συγγενή σπορόφυτα.
Η δασολόγος Αικατερίνη Ψιώτα επισημαίνει πως «αυτό το μνημείο δεν ανήκει μόνο στο Κιλκίς. Ανήκει στην Ελλάδα και στις επόμενες γενιές. Είναι υποχρέωσή μας να το παραδώσουμε ζωντανό, ακέραιο και δυνατό στο μέλλον». Η νέα εποχή του δάσους «Χίλια Δέντρα» βασίζεται στη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, την καθοριστική συμβολή των τεχνικών και της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και στη διαρκή επιστημονική εποπτεία. Η ολοκλήρωση του έργου αναδεικνύει μια ελπίδα αναγέννησης και προστασίας, προσφέροντας στους επισκέπτες και τις μελλοντικές γενιές μια μοναδική εμπειρία επαφής με τη φύση και τη βιοποικιλότητα.
«Κάθε ρίζα του και μια ιστορία, κάθε κλαδί του και μια υπόσχεση. Όσο υπάρχει θέληση, συνεργασία και σεβασμός, η φύση θα βρίσκει πάντα τον τρόπο να αναπνέει».
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
