Σε τροχιά επανεκκίνησης μπαίνει το φράγμα Νεστορίου στην Καστοριά, ένα έργο που, σύμφωνα με την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, μπορεί να αρδεύσει περίπου 75.000 στρέμματα και θεωρείται κρίσιμο για την προσαρμογή της αγροτικής παραγωγής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Παράλληλα, στις προτάσεις που προωθούνται για το 2026 περιλαμβάνονται το Αρδευτικό Βόρειας Ζώνης Πολυφύτου στην Π.Ε. Κοζάνης, προϋπολογισμού 105 εκατ. ευρώ και με στόχο άρδευσης περίπου 37.000 στρεμμάτων, καθώς και παρεμβάσεις όπως το φράγμα και αρδευτικό της Διποταμίας και ένα μικρότερο αρδευτικό στην Καστοριά, στην περιοχή Αμμουδάρα – Αμπελοχώρι – Βοτάνι(ο).
«Είμαστε προς αυτή την κατεύθυνση για να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε όλα τα νερά, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα με την κλιματική αλλαγή», δηλώνει στα Μακεδονικά Νέα ο Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, Πασχάλης Χαρούμενος.
Ο σχεδιασμός των έργων που αφορούν στη διαχείριση του νερού, έρχεται να απαντήσει σε ένα περιβάλλον που, όπως περιγράφει ο κ. Χαρούμενος, έχει αλλάξει δραματικά.
Η κλιματική αλλαγή, τονίζει, είναι πλέον το «κυριότερο πρόβλημα» όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, με άμεσες συνέπειες στην παραγωγή. Στη Δυτική Μακεδονία το αποτύπωμα είναι διπλό. Αφενός στη φυτική παραγωγή, αφετέρου στη ζωική με τις ασθένειες που πλήττουν τα ζώα και ο Αντιπεριφερειάρχης μιλά για «πραγματικό πόλεμο».
Στη φυτική παραγωγή, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που φέρνει είναι οι παγετοί του περασμένου Μαρτίου που κατέστρεψαν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να δυσκολεύονται μέχρι σήμερα να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις και να αναζητούν άμεση ρευστότητα.
Ο κ. Χαρούμενος αναφέρεται στον ΕΛΓΑ και στο θέμα των αποζημιώσεων που όπως λέει πρέπει να αφορούν όλες τις καλλιέργειες και να δίνονται πιο άμεσα, καθώς κανένας παραγωγός δεν μπορεί να περιμένει πληρωμές «μετά από 1,5 και 2 χρόνια» και προαναγγέλλει συνάντηση μετά τις γιορτές με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ώστε να εξεταστούν εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία και δυνατότητες προκαταβολών.
Όπως σημειώνει, οι ζημιές από παγετούς και ακραία φαινόμενα δεν είναι τοπικό ζήτημα, αλλά πανελλαδικό, γεγονός που —όπως εκτιμά— ενδέχεται να οδηγήσει εκ νέου στην ανάγκη ευρωπαϊκής συνδρομής για να υπάρξει άμεση στήριξη.
Για τη μεγάλη πρόκληση της συνέχειας του κλάδου, ο κ. Χαρούμενος συνδέει τις δυσκολίες της παραγωγής με το δημογραφικό και την έλλειψη ενδιαφέροντος από νέους αγρότες. Παρότι «φέτος, για πρώτη φορά, βγήκε προκήρυξη για νέους αγρότες», αναφέρει ότι στη Δυτική Μακεδονία «ούτε το 30% των αιτήσεων» δεν έχει κατατεθεί, σε αντίθεση με προηγούμενες χρονιές.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Χαρούμενου, στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη
Ο Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Πασχάλης Χαρούμενος
- Καταρχάς: υπάρχουν κινήσεις που θα γίνουν μέσα στο 2026, σημαντικές, πάνω στον τομέα της στήριξης της αγροδιατροφής; Γιατί διαπιστώνουμε τα προβλήματα είναι πολλά.
Το κυριότερο πρόβλημα που υπάρχει σήμερα - και είναι όχι μόνο πανελλαδικό αλλά και ευρωπαϊκό - είναι η κλιματική αλλαγή. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Βλέπετε, ας πούμε, έχουν καταστραφεί καλλιέργειες. Είναι πάρα πολύ σοβαρό πρόβλημα.
Εδώ και χρόνια φωνάζουμε να γίνει τροποποίηση στον ΕΛΓΑ και δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Η τελευταία τροποποίηση έγινε πριν πολλά χρόνια και δεν κάλυπτε όλες τις καλλιέργειες.
Για πρώτη φορά, όμως, πρέπει να αναγνωρίσουμε - ανεξαρτήτως των προβλημάτων που μας απασχολούν για τον πρωτογενή τομέα - εγώ δεν είμαι ένας «γραφικός» αντιπεριφερειάρχης, ασχολούμαι και με το ζωικό και με το φυτικό κομμάτι και έχω εμπειρία σε θέσεις ευθύνης 24 χρόνια- ότι η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα και στο ζωικό κεφάλαιο, με τρεις ασθένειες που είχαμε: με την πανώλη (ας πούμε από τον Μάιο), είχαμε τον καταρροϊκό πυρετό και τώρα με την ευλογιά, που, όπως γνωρίζετε κι εσείς, έχει καταστρέψει πολύ μεγάλο μέρος του ζωικού κεφαλαίου.
Είμαστε σε έναν πραγματικό πόλεμο. Από εκεί και πέρα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι πάρα πολλά. Και πιστεύω ότι, σε μερικά σημαντικά θέματα πρέπει η κυβέρνηση να σκύψει πραγματικά και να δώσει λύσεις σε προβλήματα που μας ταλαιπωρούν εδώ και χρόνια.
Από τη δική μας πλευρά, εμείς προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε πάρα πολλά έργα, για να έχουμε υποδομές.
- Σε ποια κατεύθυνση κινούνται αυτά τα έργα;
Αυτά είναι έργα για εμπλουτισμούς, για φράγματα και αρδευτικά. Υπάρχουν τρία σημαντικά έργα. Το πιο σοβαρό πρόβλημα που έχουμε - όπως γνωρίζετε - είναι το φράγμα Νεστορίου.
Επειδή ήμουν σε θέση ευθύνης για το μεγαλύτερο έργο στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας από το 2006, όταν ήμουν αντινομάρχης Καστοριάς, το είχαμε «τρέξει» αυτό το έργο. Είναι ένα από τα πιο αναπτυξιακά έργα που υπάρχουν στην Περιφέρεια και από το 2014 έχει σταματήσει.
- Οπότε ξαναμπαίνει σε τροχιά λειτουργίας;
Ναι. Είμαστε σε μια φάση επανεκκίνησης. Είναι ένα έργο που μπορεί να αρδεύσει περίπου 75.000 στρέμματα. Έχουν κατατεθεί 3 προσφορές και η ποιο «αξιόπιστη» είναι αυτή της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που έδειξε κάποιο ενδιαφέρον. Αλλά υπάρχουν κάποια προβλήματα και την άλλη εβδομάδα θα κατέβουμε με τον Περιφερειάρχη στην Αθήνα, για να μπορέσουμε να το ξεμπλέξουμε.
Από εκεί και πέρα, στις προτάσεις που καταθέσαμε στην Περιφέρεια είναι και το Αρδευτικό Βόρειας Ζώνης Πολυφύτου στην Π.Ε. Κοζάνης, προϋπολογισμού 105 εκατ. ευρώ, που αφορά άρδευση περίπου 37.000 στρεμμάτων. Επίσης, αναφερθήκαμε στο φράγμα και αρδευτικό της Διποταμίας που και αυτό θα ενταχθεί και ένα μικρότερο αρδευτικό στην Καστοριά, στην περιοχή Αμμουδάρα – Αμπελοχώρι – Βοτάνι(ο).
Είμαστε προς αυτή την κατεύθυνση: να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε όλα τα νερά για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα με την κλιματική αλλαγή.
- Για τη μείωση της παραγωγής η Περιφέρεια μπορεί να κάνει κάτι;
Υπάρχει το πρόβλημα που ανέφερα και πριν με τον ΕΛΓΑ που δεν καλύπτει όλες τις καλλιέργειες. Δεν υπάρχει σήμερα παραγωγός που να μην πληρώνει ΕΛΓΑ και είναι μεγάλη αδικία να πληρώνεις και να μην καλύπτεσαι.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο Πρωθυπουργός πήρε πάνω του το θέμα, μαζί με τον κύριο Τσιάρα, και στράφηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξασφαλίσαμε 178 εκατομμύρια στο Μέτρο 23, αλλά δεν καλύπτει όλες τις καλλιέργειες.
Εγώ κινήθηκα άμεσα και επικοινωνήσαμε με τον κύριο Τσιάρα. Μου είπε ότι θα γίνει συμπληρωματικός πίνακας, για να καλύψουμε όλες τις καλλιέργειες, αλλά δυστυχώς συνέπεσε το θέμα με το πρόβλημα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ και αυτή τη στιγμή δεν καλύφθηκαν όλες οι καλλιέργειες. . Ήταν και πρώτη φορά αυτό, μια στήριξη σε καλλιέργειες που δεν μας κάλυπτε ο ΕΛΓΑ και πήραν κάποια χρήματα οι παραγωγοί, αλλά δεν καλύφθηκαν όλα.
Όσον αφορά τα προϊόντα που τα ξέρουν όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές χώρες — το μήλο Καστοριάς, τα φασόλια Πρεσπών, Καστοριάς — γίνονται προσπάθειες για εξωστρέφεια; Ή λόγω της κλιματικής αλλαγής η παραγωγή μειώνεται και δεν υπάρχουν περιθώρια;
Πριν μισή ώρα (χθες Δευτέρα) είχα σύσκεψη γι’ αυτά τα θέματα. Φέτος ήταν μια καταστροφική χρονιά με τους παγετούς που είχαμε. Όλα τα δέντρα έχουν υποστεί μεγάλη ζημιά. Δεν τα καλύπτει η νομοθεσία και θέλουμε να πάμε σε κάποια άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία, για να μπορέσουν να αποζημιωθούν.
Μετά τις γιορτές θα έχουμε συνάντηση με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, και με τον Υπουργό και με τον κύριο Υφυπουργό, γιατί κανένας παραγωγός σήμερα δεν μπορεί να αντέξει να γίνουν πληρωμές μετά από 1,5 και 2 χρόνια.
Σε όλη την Ελλάδα υπήρχαν αυτές οι ζημιές — δεν είναι μόνο στη Δυτική Μακεδονία, με τα κεράσια και τα μήλα. Όταν η νομοθεσία δεν δίνει τη δυνατότητα να καλυφθούν μέσα από τον ΕΛΓΑ, πρέπει να στραφεί το κράτος σε κάποιο άλλο εργαλείο χρηματοδοτήσεων, για να μπορούν να πάρουν αποζημιώσεις οι παραγωγοί.
Από τη δική μου πλευρά, ως υπεύθυνος αντιπεριφερειάρχης, κινήθηκα άμεσα., έγινε η προκήρυξη, έγιναν οι επιτόπιοι έλεγχοι και έχουν φτάσει στο Υπουργείο. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μάλλον τεράστιο πρόβλημα, γιατί φανταστείτε σε όλη τη χώρα πάρα πολλά δέντρα έχουν υποστεί ζημία από τον παγετό και μάλλον το κράτος αδυνατεί και πρέπει να στραφεί πάλι στην Ε.Ε για να μπορούν να δοθούν κάποια χρήματα άμεσα ή κάποιες προκαταβολές για να μπορέσουν να κινηθούν οι συνάδελφοι αγρότες.
- Σε ποιον παγετό αναφέρεστε; Της περασμένης χρονιάς;
Τον περασμένο Μάρτιο είχαμε τρεις παγετούς. Ο μεγαλύτερος ήταν -3,8°C. Τα κατέστρεψε τα πάντα.
- Είχαν «ξυπνήσει» και τα δέντρα φαντάζομαι και τα βρήκε εντελώς ευάλωτα ο παγετός..
Ναι... Και όπως είπα: κεράσια, μήλα και αχλάδια… Ήταν τεράστιο το χτύπημα. Στα μήλα, εδώ στον νομό Καστοριάς, ούτε το ένα τέταρτο δεν έμεινε στους παραγωγούς. Υπάρχει τώρα το πρόβλημα, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους γιατί ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά.
- Κάτι που αφορά στο δημογραφικό: Στην Ευρώπη ο μέσος όρος των αγροτών είναι 55 χρονών και παντού υπάρχει πρόβλημα. Σας απαχολεί αυτό;
Φέτος, για πρώτη φορά, βγήκε προκήρυξη για νέους αγρότες. Ενώ τα προηγούμενα δύο χρόνια καλύφθηκαν και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον, τώρα ούτε το 30% των αιτήσεων δεν έχουν κατατεθεί για να μπουν στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Τα νέα παιδιά δεν μπαίνουν, γιατί ο προβληματισμός είναι πολύ μεγάλος. Βλέπουν και όσοι είναι συνεχιστές —όπως εγώ, που είμαι τρίτη γενιά— και το παιδί μου βλέπει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζω. Και κάποια βασικά πράγματα, εδώ και χρόνια, μας ταλαιπωρούν και δεν δίνονται λύσεις. Γι’ αυτό είμαστε στους δρόμους. Πρέπει η κυβέρνηση να σκεφτεί σοβαρά και να δώσει λύσεις σε κάποια προβλήματα που είναι πάρα πολύ σοβαρά.
- Τα διαχρονικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζετε εδώ και πολλά χρόνια…
Ναι. Γιατί «πονάμε» κι εμείς. Και εγώ έχω αναφερθεί: έπρεπε να δούμε τους πραγματικούς λόγους, γιατί αυτή τη στιγμή πάλι εμείς πληρώνουμε το τίμημα.
Η αγωνία μας είναι αυτή τη στιγμή, γιατί είμαστε στους δρόμους. Πιστεύω να δοθεί λύση και να μην υπάρχει ταλαιπωρία τώρα για την Πρωτοχρονιά. Δεν χρωστάει κανένας ελεύθερος επαγγελματίας να κλείνουμε τους δρόμους. Πιστεύω σήμερα-αύριο να πάρει πρωτοβουλίες η κυβέρνηση και να δώσει κάποιες λύσεις, για να μπορέσουμε κι εμείς να κάνουμε τις γιορτές στο σπίτι μας και να μην είμαστε στους δρόμους.
