Η απόφαση της κυβέρνησης να απαγορεύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται πως ήταν μόνο η αφορμή για να βγάλει στους δρόμους τους νέους, τη λεγόμενη «Gen Z» με την κατάσταση να τίθεται εκτός ελέγχου και τους εξαγριωμένους διαδηλωτές να πυρπολούν κυβερνητικά κτίρια και κατοικίες αξιωματούχων, με νεκρούς, τραυματίες και λιντσαρίσματα.
Η παραίτηση Όλι άνοιξε τον δρόμο για πολιτικές εξελίξεις με την 73χρονη πρώην πρόεδρο του Ανώτατου Δικαστηρίου, Σουσίλα Κάρκι να αποδέχεται το αίτημα των διαδηλωτών της «GenZ» να ηγηθεί της μεταβατικής κυβέρνησης της χώρας.
Για τους λόγους που οδήγησαν τους νέους στους δρόμους αλλά και για την επόμενη μέρα στο Νεπάλ μίλησε στα Μακεδονικά Νέα η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου - Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, Μαρία - Ντανιέλλα Μαρούδα.
Συνέντευξη στη Δέσποινα Ιωαννίδου
-Κυρία Μαρούδα, πώς φτάσαμε σε αυτή την εξέγερση και στις βίαιες διαδηλώσεις στην «καρδιά» των Ιμαλαΐων;
Το Νεπάλ ήταν για περισσότερα από 10 χρόνια σε μια δίνη ενός εμφυλίου πολέμου μέχρι και το 2006 οπότε υπεγράφη η συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στη μοναρχία (στον βασιλιά) και σε νεαρούς Μαοϊστές. Είχαν προηγηθεί πολλά εγκλήματα και η συμφωνία ειρήνης -όπως την αποκάλεσαν- προέβλεπε επιτροπές μεταβατικής δικαιοσύνης, ειρήνης και συμφιλίωσης που θα έριχναν «φως» στα θλιβερά γεγονότα, ενώ θα δινόταν αμνηστία και θα προχωρούσε η ανασυγκρότηση της χώρας σε νέα εποχή. Αυτό δεν έγινε ποτέ ολοκληρωμένα.
Η πλευρά των Μαοϊστών μπήκε στην κυβέρνηση, η μοναρχία καταργήθηκε, αλλά η χώρα δεν κατάφερε να ορθοποδήσει. Ένα από τα αιτήματα των πολιτών ήταν η καταπολέμηση της διαφθοράς και αυτό ζητούν τώρα οι νέοι της Gen Ζ που δηλώνουν πως δεν γίνεται τα παιδιά των πολιτικών και της ελίτ να δείχνουν τον πλούτο τους με προκλητικό τρόπο και όλοι οι υπόλοιποι να βρίσκονται σε μια δίνη ανεργίας 20% και χωρίς προοπτικές. Στην πραγματικότητα, άλλωστε, από το τέλος του εμφυλίου μέχρι και σήμερα δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν συνθήκες μια πραγματικής δημοκρατικής διακυβέρνησης στο Νεπάλ. Είναι πολλά τα θέματα που προκαλούν αντιδράσεις, όπως και το νερό, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διαφθορά.
Και υπάρχουν γειτονικές χώρες -βλέπε Ινδία και βλέπε Κίνα- που πάντα βλέπουν στο Νεπάλ μια «σφαίρα» στην οποία θα ήθελαν πάρα πολύ να έχουν επιρροή.
Θυμίζω ότι το 2015 με αφορμή τον καταστροφικό σεισμό που άφησε χιλιάδες νεκρούς σε δύσβατα μέρη όπου ήταν πάρα πολύ δύσκολο να φτάσουν διασώστες και ανθρωπιστική βοήθεια πρώτη έσπευσε η Ινδία με στρατό.
-Αυτή τη στιγμή, όμως, το Νεπάλ δεν είναι ήδη «δεμένο» στο... άρμα της Κίνας;
Θεωρητικά και στα χαρτιά ναι. Στην πράξη, όμως, δεν έχουν εκτελεστεί οι περισσότερες από τις προβλέψεις της συμφωνίας που έχουν υπογράψει οι δυο χώρες στο πλαίσιο του «belt route» (σ.σ. αφορά στην Πρωτοβουλία της Κίνας «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος»), αλλά δεν έχει υλοποιηθεί. Η συμφωνία υπάρχει στα χαρτιά αλλά δεν έχει προχωρήσει.
-Και τι είναι αυτό που έκανε το... ποτήρι να ξεχειλίσει και να βγάλει τους νέους στον δρόμο;
Είναι ο αυταρχισμός που επέδειξε η κυβέρνηση μέσω και της απαγόρευσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι διαμαρτυρίες των νέων για τα λεγόμενα «nepo kids» (τα παιδιά της ελίτ που έχουν προνόμια) μέσω των social media ενόχλησαν την κυβέρνηση της οποίας η αντίδραση ήταν αυταρχική με την υλοποίηση ενός νόμου ο οποίος υιοθετήθηκε τον Αύγουστο του 2024 και αφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις τεχνολογικές πλατφόρμες που δεν υπακούουν στην κυβέρνηση και δεν κατεβάζουν περιεχόμενο ρητορικής μίσους. Ως τέτοιο περιεχόμενο θεωρούνταν από την κυβέρνηση οι διαμαρτυρίες κατά της διαφθοράς και του νεποτισμού και καθώς αυτές οι πλατφόρμες δεν έσβηναν το περιεχόμενο η κυβέρνηση τις μπλόκαρε. Αυτό ξεσήκωσε τους νέους, προκάλεσε την ένταση και οδήγησε στην πτώση ακόμη μιας κυβέρνησης. Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν πέσει 13 κυβερνήσεις στο Νεπάλ όπου δεν υπάρχει σταθερή διακυβέρνηση.
-Τι ζητούν, δηλαδή, οι νέοι στο Νεπάλ των οποίων είδαμε την οργή να στρέφεται τόσο κατά του –πρώην πλέον- πρωθυπουργού όσο και κατά του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης;
Η απαγόρευση των social media ήταν η αφορμή για τις διαδηλώσεις. Ήδη έχει αποκατασταθεί η πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ωστόσο δεν σταμάτησε η εξέγερση. Διότι δεν ήταν αυτό το μοναδικό πρόβλημά τους. Η αιτία για τις αντιδράσεις είναι η διαφθορά, η αδυναμία πρόσβασης των νέων σε ευκαιρίες, η τεράστια ανεργία, η οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα, ζητήματα τα οποία προβληματίζουν πολλούς νέους σε όλο τον κόσμο. Αλλά στο Νεπάλ η αντίδραση για όλα αυτά έγινε με μια τρομακτική δυναμική.
Στο μεταξύ, αυτή τη στιγμή υπάρχει αίτημα επαναφοράς της μοναρχίας το οποίο εκτιμώ ότι δεν στηρίζεται από τους νέους. Δεν πιστεύω ότι σε χώρες όπου η δημοκρατία είναι σε μετάβαση ισχύει αυτό που λένε, ότι δηλαδή οι μισοί στο Νεπάλ θα ήθελαν επιστροφή στη μοναρχία. Αλλά υπάρχουν και τέτοιες ανησυχητικές συζητήσεις
Το ενδιαφέρον, πάντως, είναι πως για πρώτη φορά προσκλήθηκαν οι νέοι -οι οποίοι εκπροσωπούν αυτές τις ομάδες της GEN Z που βγήκαν στους δρόμους- σε συζήτηση για τα επόμενα στάδια διακυβέρνησης της χώρας.
-Πώς αυτά τα γεγονότα θα επηράσουν την ευρύτερη ισορροπία δυνάμεων και τι μέλει γενέσθαι την επόμενη μέρα στο Νεπάλ;
Είναι άλλη μια περιοχή τεράστιας αστάθειας ανάμεσα σε Κίνα και Ινδία με συμφέροντα και των ΗΠΑ και με μια σειρά κρίσιμων θεμάτων όπως η διαχείριση των πηγών νερού κλπ. Οπότε το Νεπάλ είναι άλλο ένα σημείο της γης που τα πράγματα εδώ και δεκαετίες δεν μπορούν να ομαλοποιηθούν και έρχεται να δημιουργηθεί άλλη μια γκρίζα περιοχή όπου δεν ξέρει κανείς ποιος τελικά θα επικρατήσει σε σχέση με τις τρίτες χώρες οι οποίες θα ήθελαν πάρα πολύ μια παρέμβαση στην περιοχή.
-Υποκινήθηκε από κάποιους αυτή η εξέγερση;
Διακινούνται διάφορες συνωμοσιολογίες ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία. Η ουσία είναι πως αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποιος ηγέτης ο οποίος οδήγησε τους νέους σε αυτή την εξέγερση. Κάποιοι λένε πως πίσω από αυτά τα γεγονότα κρύβονται η Κίνα ή οι ΗΠΑ, αλλά θεωρώ πως δεν είναι κανείς από αυτούς, είναι η αγανάκτηση.
-Μπορεί αυτή η εξέγερση να οδηγήσει σε έναν βίαιο απογαλακτισμό του Νεπάλ από την Κίνα;
Δεν είμαι σίγουρη, πλην όμως όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Πάντως, σε αντίστοιχες περιοχές όπως η Ταϊβάν, οι νέοι θέλουν την επαφή με την Κίνα, την προτιμούν σε σχέση με την Ινδία διότι είναι δυναμική χώρα η οποία θα μπορούσε να βοηθήσει συνολικά την οικονομία. Αυτό που δεν θέλουν είναι η όποια βοήθεια τρίτων να περάσει μέσα από διεφθαρμένους πολιτικούς. Εκεί είναι το πρόβλημά τους. Δηλαδή, το θέμα τους δεν είναι ποιος θα τους βοηθήσει αλλά αυτό που τους προβληματίζει είναι εάν ό,τι βοήθεια και να έρθει δεν θα φτάσει ποτέ στα 2/3 των νέων και του πληθυσμού.
