Το πλαίσιο του αμερικανικού σχεδίου των 21 σημείων για την απελευθέρωση των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Οι πολύπλευρες πιέσεις με τις οποίες έχει βρεθεί αντιμέτωπος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εντός και εκτός τειχών· οι επιδιώξεις -και οι προειδοποιήσεις- του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και η καθοριστική ως προς το τι μέλλει γενέσθαι στάση της Χαμάς ως προς το ζήτημα των ομήρων, τον αφοπλισμό και την επόμενη ημέρα στη διακυβέρνηση του παλαιστινιακού θύλακα.
Είναι οι πτυχές που αναλύει ο κ. Λαγγίδης στον απόηχο της κρίσιμης συνάντησης των Ντόναλντ Τραμπ και Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, αποσαφηνίζοντας παράλληλα όσον αφορά το μείζον ζήτημα της αναγνώρισης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους πως στην πραγματικότητα αντιτιθέμενη είναι η συντριπτική πλειονότητα των Ισραηλινών και όχι αποκλειστικά η παρουσία ηγεσία.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:
Κύριε Λαγγίδη, ποια η «ανάγνωσή» σας για τις ανακοινώσεις κατά τη συνέντευξη Τύπου Τραμπ-Νετανιάχου και ποιες προοπτικές διακρίνετε πράγματι για συμφωνία τερματισμού του πολέμου στη Γάζα;
Όλα αυτά τα οποία ακούστηκαν, θα γραφτούν και θα εξειδικευθούν, τελούν υπό την αίρεση ότι η Χάμας δεν θα παρουσιάσει ξανά τα ίδια κολλήματα και θα αποδεχθεί τη συμφωνία. Φάνηκε καθαρά πως Τραμπ και Νετανιάχου προσπάθησαν να προσεγγίσουν το Κατάρ, γεγονός που σημαίνει ότι προσπαθούν να το βγάλουν από τη «μέσω» ως ανασταλτικό παράγοντα. Εάν η Χαμάς αρνηθεί, αυτό θα είναι καταστροφικό για την ίδια - και αυτό το ξεκαθάρισε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχοντας τη στήριξη και «λευκή επιταγή» από τον Αμερικανό πρόεδρο.
Συνεπώς, με την αποδοχή εκ μέρους της Χαμάς η συμφωνία θα προχωρήσει. Βέβαια, εικάζω πως η κατάρτιση του τελικού θα έχει κάποιες έστω και μικρές αλλαγές ή διατυπώσεις επί των άρθρων. Επί παραδείγματι στο σχέδιο γίνεται αναφορά στην προοπτική των δύο κρατών και ο Νετανιάχου ήταν περισσότερο από ξεκάθαρος ότι αυτό είναι κάτι αποκλείεται να γίνει αποδεκτό έως ως προοπτική.
Ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος είναι κάτι που σε καμία περίπτωση δεν θέλει και δεν θα αποδεχθεί το Ισραήλ. Και, όπως έχει πει κατ’ επανάληψη, αυτό δεν αφορά μόνο τον Νετανιάχου. Το μεγάλο πρόβλημα, και ιδίως εδώ στην Ελλάδα, είναι ότι επιρρίπτουν την ευθύνη στον Νετανιάχου και δεν «βλέπουν» τη θέση όλων των υπόλοιπων Ισραηλινών. Οι Ισραηλινοί συνολικά δεν το αποδέχονται. Δεν το θέλουν. Μόνο κάποια μικρά κόμματα και σχήματα θα δέχονταν την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους.
Ως προς τη συμφωνία για τη Γάζα, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει αποδεκτή από τη Χαμάς, δεν γνωρίζουμε πότε μπορεί να υπογραφεί, αλλά δεν εκτιμώ ότι θα απέχει σημαντικά χρονικά. Θα μπορούσε η Χαμάς να επικαλεστεί κάποια τεχνικά ζητήματα, όμως στην ουσία ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος της Χαμάς. Ακόμα και σε αυτό το μεταβατικό στάδιο, οι Ισραηλινοί θα συνεχίσουν να επιχειρούν. Δεν είπε ποτέ ο Νετανιάχου ότι ‘εμείς σταματάμε από τώρα’. Συνεπώς, οι Ισραηλινοί θα συνεχίσουν να επιχειρούν έχοντας τώρα και το επικοινωνιακό πλεονέκτημα.
Τι χαρακτήρα έχει αυτή η συμφωνία και πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις Τραμπ περί ευρύτερης ειρήνης στη Μέση Ανατολή;
Δεν πρόκειται για μία συμφωνία «αιώνιας ειρήνης», ούτε και πρόκειται να αλλάξει συνολικά με αυτή τη συμφωνία ο χάρτης της Μέσης Ανατολής. Μίλησε για εκατοντάδες, χιλιάδες χρόνια ο Ντόναλντ Τραμπ, προσπερνώντας το Όσλο το 1992, το Καμπ Ντέιβιντ που είχε προηγηθεί... Εν πάση περιπτώσει, ας μην περιμένουμε ότι από την επομένη της υπογραφής θα έχουμε μια αιώνια ειρήνη και μια άλλη κατάσταση - διότι στάθηκαν και στο Ιράν κατά τη συνέντευξη Τύπου. Δεν είναι μόνη η Γάζα, είναι η Χεζμπολάχ, είναι η Συρία.
Η κατακλείδα, κατά την εκτίμησή μου, είναι ότι οι Ισραηλινοί περίπου «τα πήραν όλα» και στο εσωτερικό ο Νετανιάχου έχει πολλά να «πουλήσει». Στο ξεκίνημα, είχε υποσχεθεί στους Ισραηλινούς ότι θα εξαφανίσουν τη Χαμάς. Σχεδόν το 95% της ηγεσίας το έχει εξαφανίσει. Τώρα αν τους αφοπλίσει και η Γάζα είναι αποστρατιωτικοποιημένη, κερδίζει. Με την επιστροφή των ομήρων, εφόσον συμβεί, κερδίζει και στην περιοχή, κερδίζει και στο εσωτερικό. Μην ξεχνάμε ότι απευθύνεται σε διπλό ακροατήριο - και στο εξωτερικό και στο εσωτερικό.
Ειδικά στο εσωτερικό ακροατήριο, πάντως, οι αντιρρήσεις που εκφράζονται από τους ακροδεξιούς εταίρους Μπεν Γκβιρ και Σμότριτς θα μπορούσαν να επιφέρουν ακόμη και την κατάρρευση της κυβέρνησης, γεγονός που μπορούμε να αναλύσουμε εκτενέστερα στην πορεία. Δηλαδή όλα αυτά που συζητούνται, τελούν πρώτον υπό την αίρεση της αποδοχής από τη Χαμάς, αλλά και από τη στάση των κυβερνητικών εταίρων Νετανιάχου, δηλαδή ότι δεν θα σαμποτάρουν τη διαδικασία.
Από την άλλη, η συμφωνία αυτή ίσως και να καλύψει σε πολλά. Στη συνέντευξη Τύπου δεν έγινε καθόλου λόγος για τη Δυτική Όχθη, ούτε για το ζήτημα των δύο κρατών και επιπλέον ο Νετανιάχου είπε καθαρά ότι η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα έχει κανένα ρόλο. Παρόλα αυτά εκείνοι θα μπορούσαν να επιμείνουν.
Πολιτικά σαφώς και ο Τραμπ κερδίζει. Κερδίζει το Νόμπελ. Πρόκειται για συμφωνία ειρήνης. Πολιτικά διαφαίνεται ότι αυτή τη στιγμή κερδίζουν αμφότεροι Νετανιάχου και Τραμπ. Περισσότερο ο Νετανιάχου και θα δούμε πόσο περισσότερο θα κερδίσει ο Τραμπ.
Τι καθοδηγεί τον Ντόναλντ Τραμπ και που στέκεται ο Νετανιάχου;
Ο Τραμπ, φυσικά, επιζητεί συμφωνία. Και για έναν επιπλέον λόγο, καθώς πολλαπλές φορές, όχι μόνο για το Παλαιστινιακό, αλλά και για άλλα ζητήματα, έχει κάνει δηλώσεις περί υπογραφής συμφωνιών προβάλλοντας αισιοδοξία και θέτοντας και χρονικά περιθώρια, και έχει «πέσει έξω». Θα έλεγε κανείς ‘χάθηκε ο κόσμος αν πέσει ξανά έξω;». Όχι, απαντώ. Τον ενδιαφέρει όμως να υπάρξει συμφωνία. Και τον ενδιαφέρει, ιδίως έπειτα από τη συνάντηση που είχε με ηγέτες και αξιωματούχων αραβικών χωρών στη Νέα Υόρκη, παρουσία και του Ερντογάν. Δεν τον απασχολούν τόσο οι όροι της συμφωνίας, αλλά το να υπάρξει συμφωνία.
Να διευκρινίσουμε, εδώ, ότι οι όροι του σχεδίου των 21 σημείων είναι δεδομένο ότι δεν καταρτίστηκαν από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ· δεν είναι προϊόν της σκέψης του, αλλά εμπνευστές του ή καλύτερα εκείνοι που ανέλαβαν να αποτυπώσουν εγγράφως τις πρόνοιες μίας συμφωνίας εμφανίζονται πρωτίστως ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, ο γαμπρός του Αμερικανού προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ, αλλά και ο Βρετανός πρώην πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ - εξ ου και οι αναφορές και οι συζητήσεις για ενδεχόμενο ρόλο του τελευταίου στη μεταβατική διακυβέρνηση της Λωρίδας της Γάζας. Ο Ντόναλντ Τραμπ, λοιπόν, θέλει να «δείξει» μία πρώτη συμφωνία και σε κάθε περίπτωση διατηρεί το πλεονέκτημα ότι έναντι του Ισραήλ έχει τη λεγόμενη έξωθεν καλή μαρτυρία, όπως έχει αποτυπωθεί στη μέχρι στιγμής στάση του τόσο για τη Γάζα όσο και για το Ιράν. Συνεπώς, αυτό που θέλω να πω είναι ότι είχε και έχει τη δυνατότητα πιέσει ακόμα περισσότερο.
Περνώντας στον Νετανιάχου, πρέπει πρώτα να επισημάνουμε ότι δεν είναι άνευ σημασίας, και φυσικά συνδέεται με τις εξελίξεις, το γεγονός ότι οι ισραηλινές επιχειρήσεις προχωρούν και προ δύο ημερών ισοπέδωσαν και το τελευταίο πολυώροφο κτήριο, τον Πύργο της Μέκκας, στη Γάζα. Αυτό προσδιορίζει το γενικό πλαίσιο - και το γενικό πλαίσιο είναι ότι επί του εδάφους οι Ισραηλινοί έχουν προχωρήσει, έχουν καταλάβει μεγάλο κομμάτι συνολικά της Γάζας και το μεγαλύτερο κομμάτι από την Πόλη της Γάζας, και ο γενικός κανόνας είναι πως ό,τι αποκομίζεις στο έδαφος, προσπαθείς εν συνεχεία να το μεταφέρεις στο «χαρτί». Αυτό είναι «νόμος της φύσης» - τα κέρδη στο έδαφος λειτουργούν ως διαπραγματευτικά «χαρτιά».
Οι συμφωνίες συναρτώνται από την επικρατούσα κατάσταση στο πεδίο και οι Ισραηλινοί έχουν επιτύχει σε μεγάλο βαθμό αυτό που έλεγαν - όχι βεβαίως να καταστρέψουν στο 100% τη Χαμάς, δεν ξέρω και εάν θα μπορούσε να συμβεί αυτό, όμως έχουν επιτύχει σε μεγάλο βαθμό και αυτό είναι ένα διαπραγματευτικό «χαρτί» που ο Νετανιάχου μπορεί να «παίξει» και εντός και εκτός Ισραήλ.
Το πώς θα μπορέσει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός να προωθήσει στο εσωτερικό μία συμφωνία, είναι πολύ σημαντικό. Ανεξαρτήτως αν έχει καταστραφεί πλήρως ή μη η Χαμάς κατά τις αρχικές διακηρύξεις, μπορεί να υποστηρίξει ότι δεν έχει πλέον δυνατότητες ανάκαμψης. Οι ισραηλινές επιχειρήσεις έχουν όντως προχωρήσει και επίσης δεν είναι τυχαίο ότι τις τελευταίες ημέρες οι απώλειες στις τάξεις των Ισραηλινών Δυνάμεων Άμυνας (IDF) είναι πολύ περιορισμένες συγκριτικά με την περίοδο κατόπιν της 7ης Οκτωβρίου 2023 και έως και ένα μήνα πριν.
Παράλληλα, οι πληροφορίες που ήλθαν ότι η Χαμάς έχασε την επαφή με δύο ομήρους είναι κάτι που επίσης μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Νετανιάχου, ο οποίος πιέζεται στο εσωτερικό κυρίως από την αντιπολίτευση για την επιστροφή των ομήρων. Μπορεί να ακούγεται κυνικό, όμως όσο μειώνεται ο αριθμός των ομήρων, τόσο μεγαλώνουν τα περιθώρια για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό.
Είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για τον Νετανιάχου το ζήτημα των ομήρων - όχι τόσο από πλευράς συμπολίτευσης και των ακροδεξιών εταίρων του, αλλά όσον αφορά όλη την αντιπολίτευση. Πρέπει να παρουσιάσει κάτι. Όσο η Χαμάς βγαίνει και λέει 'χάσαμε τον έλεγχο' και την επαφή με τους ομήρους, ο Νετανιάχου μπορεί να δηλώσει πως τους σκότωσαν ασχέτως των όσων υποστηρίξει η Χαμάς, δηλαδή ότι μπορεί να πέθαναν σε ισραηλινές επιδρομές και βομβαρδισμούς. Οι Ισραηλινοί γνωρίζουν ότι το πιθανότερο είναι να τους έχουν σκοτώσει.
Ο ίδιος ο Νετανιάχου αυτή τη στιγμή πιέζεται από παντού. Ας μην ξεχνάμε ότι πλησιάζει και ο στολίσκος - δεν είναι σαφώς αυτό κάτι που μπορεί να αλλάξει τα πράγματα, όμως μετά και τις πρόσφατες κινήσεις αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους από σειρά κρατών, εάν υπάρξει κάποιο απρόοπτο με τον στολίσκο, θα προσμετρηθεί ως επιπλέον αρνητικό στοιχείο για τον ίδιο.
Στο εσωτερικό, ουσιαστικά ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τελεί υπό πίεση και από τις δύο πλευρές - να υπογράψει και να μην υπογράψει. Στον συνασπισμό του έχει τους υπερσυντηρητικούς Μπεν Γκβιρ και Σμότριτς, οι οποίοι πιέζουν για τις λιγότερες αν όχι μηδενικές παραχωρήσεις. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, θα έχει μεγάλο πρόβλημα, σε βαθμό έως και κατάρρευσης της κυβέρνησης, αν περιλαμβάνει η όποια συμφωνία δήλωση ότι δεν θα προχωρήσει σε κάποια ρύθμιση για τη Δυτική Όχθη. Πιέζεται, συνεπώς, στο εσωτερικό και από τους συμμάχους και τους αντιπάλους. Και, φυσικά, στο εξωτερικό πιέζεται από όλους τους υπόλοιπους.
Η Χαμάς σε ποια θέση βρίσκεται;
Η Χαμάς βλέπει ότι έχει χάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την επιρροή της και το ζητούμενο γι’ αυτή είναι να διατηρήσει έστω και ένα ψήγμα, ένα κομμάτι από αυτήν. Πώς μπορεί να το κάνει; Επιμένοντας ότι η αποχώρηση των Ισραηλινών πρέπει να είναι άμεση και πλήρης, δηλαδή σε προ 7ης Οκτωβρίου διαρρυθμίσεις, κάτι το οποίο δεν μπορεί και δεν πρόκειται να συμβεί. Κατ’ ελάχιστο, θα υπάρξουν έστω προσωρινές ρυθμίσεις για τους διαδρόμους Φιλαδέλφειας και Νετζαρίμ.
Το καίριο επίσης βέβαια είναι ότι δεν θέλει να καταθέσει τα όπλα - εξ ου και η συζήτηση και η ανάγκη να αποσαφηνιστεί τι ακριβώς σημαίνει ο «επιθετικός εξοπλισμός» στον οποίο γίνεται αναφορά στο σχέδιο των 21 σημείων. Τροποποιήσεις ζητούνται και θα ζητηθούν προφανώς τόσο από τις αραβικές χώρες, όσο και από το Ισραήλ.
Μεταξύ των «βελτιώσεων» που ζήτησαν οι αραβικές χώρες στη συνάντηση με τον Τραμπ στη Νέα Υόρκη είναι η απαίτηση για πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με πηγές που προέρχονται κυρίως από το Κατάρ και έναντι των οποίων διατηρώ επιφυλάξεις. Αν αλλάξει ο Ντόναλντ Τραμπ κάποιο από τα αρχικά 21 σημεία, θα μπορούσε να είναι «deal breaker» και να το χρησιμοποιήσει ο Νετανιάχου ως πρόσχημα για ρήξη.
Πρόκειται ίσως για το πιο λεπτομερές και εκτεταμένο σχέδιο από το ξεκίνημα του πολέμου, πολύ δύσκολο και για δύο πλευρές να το αρνηθούν. Για τον Νετανιάχου επαναλαμβάνω ότι πιέζεται, όμως να επισημάνω εδώ, πως όπως γνωρίζουμε το Ισραήλ βασίζεται πάρα πολύ στη συλλογή πληροφοριών - και αν έχει συλλάβει την πληροφορία ότι η Χαμάς θα απορρίψει το σχέδιο, τότε θα μπορούσε να «οχυρωθεί» πίσω αυτό, λέγοντας «ναι» αλλά γνωρίζοντας ότι δεν θα προχωρήσει.
Επανέρχομαι, λέγοντας ότι είναι το πλέον λεπτομέρες σχέδιο και καλύπτει πολλά ζητήματα, αλλά περιλαμβάνει και ασάφειες. Υπάρχει το ζήτημα, που προανέφερα, με τον εξοπλισμό της Χαμάς, δηλαδή τι ακριβώς περιλαμβάνει ο «επιθετικός εξοπλισμός» που πρέπει να καταθέσει και τι ενδεχομένως θα μπορούσε να διατηρήσει, αλλά και το ζήτημα με την αμνηστία. Ποιος θα εξασφαλίσει ότι τα στελέχη της Χαμάς που θέλουν να παραμείνουν στην Γάζα θα κάνουν τη δήλωση, πολλώ δε μάλλον θα την τηρήσουν, ότι αποδέχονται όχι την αναγνώριση, καθώς αυτό είναι άλλο ζήτημα, αλλά τη συνύπαρξη με το Ισραήλ; Πώς θα διασφαλιστεί συνολικά ότι η Χαμάς αποδέχεται το σχέδιο και στη συνέχεια θα το τηρήσει;
Περιλαμβάνει επίσης το σχέδιο και την μετέπειτα κατάσταση, δηλαδή πώς θα γίνει η ανασυγκρότηση και ποιος θα την αναλάβει, καθώς και ποιος θα αναλάβει τη διοίκηση. Το σχέδιο είναι λεπτομερές ως προς την ανθρωπιστική βοήθεια κάνοντας λόγο για την είσοδο 600 φορτηγών ημερησίως αμέσως μετά την υπογραφή του. Θεωρώ ότι κινείται πιο κοντά στις θέσεις και των δύο πλευρών, αλλά δεν γνωρίζουμε αν τελικά αυτό είναι το ζητούμενο και για τους δύο - και μιλώ κυρίως για τη Χαμάς.
Εν κατακλείδι, όλα εξαρτώνται κυρίως από το εάν η Χαμάς θα αποδεχθεί να απελευθερώσει όλους τους εναπομείναντες ομήρους; Θα το κάνει;
Η Χαμάς θα μπορούσε να επιδιώξει για πολλοστή φορά ένα πιο ευέλικτο για την ίδια χρονικό περιθώριο και σταδιακή παράδοση των ομήρων ταυτόχρονα με την αποχώρηση των Ισραηλινών - και εδώ θα ήταν το μεγάλο πρόβλημα και το σημείο όπου θα «κολλούσε» η διαδικασία, όπως συνέβη και όλες τις προηγούμενες φορές. Απαιτεί η Χαμάς αποχώρηση των Ισραηλινών, αλλά κατά το Ισραήλ ουδείς εγγυάται ότι οι όμηροι θα απελευθερωθούν. Εάν η Χαμάς επιμείνει να μην παραδώσει τους ομήρους εντός της μέγιστης διορίας των 72 ωρών, το σχέδιο καταρρέει.
Όπως επίσης καταρρέει και αν επιμείνει η Χαμάς να διατηρήσει ρόλο και να μην παραδώσει τη διοίκηση σε μεταβατικό σχήμα - Αμερικανούς, Ευρωπαίους, ανεξάρτητες τρίτες πλευρές ή και Άραβες συμμετέχοντες, οτιδήποτε προκριθεί. Η Χαμάς λογικό είναι ότι μπροστά στην πλήρη εξαφάνιση, θα προσπαθήσει να διατηρήσει έστω και ένα κλάσμα της επιρροής της. Προσωπικά, θεωρώ όμως ότι τελικά τη συμφωνία θα την αποδεχθεί.
Πηγή: Liberal.gr / Ευαγγελία Μπίφη
