Το οικοσύστημα καινοτομίας της Ελλάδας κατατάσσεται, σύμφωνα με την Έκθεση του Παγκόσμιου Δείκτη Καινοτομίας (Global Innovation Index), στην 42η θέση παγκοσμίως για το 2025, μεταξύ 139 χωρών που εξετάστηκαν, σημειώνοντας άνοδο τριών θέσεων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Η πρόοδος αυτή υποδηλώνει ότι η Ελλάδα ενισχύει σταδιακά τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη, γεγονός που συνδέεται με την αύξηση των επενδύσεων σε R&D, τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας με την αγορά, καθώς και με την εμφάνιση νέων, καινοτόμων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
Ωστόσο, το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας εξακολουθεί να βρίσκεται στη μεσαία κατηγορία και χρειάζεται να ενισχύσει περαιτέρω τη μεταφορά τεχνογνωσίας στην παραγωγή, την προσέλκυση επενδύσεων και την εξωστρέφειά του. Σε αυτά προστίθενται η απουσία ενός σταθερού ρυθμιστικού περιβάλλοντος και η περιορισμένη σύνδεση της καινοτομίας με την οικονομία – τουλάχιστον με όρους παραγωγικότητας και απασχόλησης.
Ως αναπόσπαστο κομμάτι του ευρύτερου ελληνικού συστήματος καινοτομίας, η Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα η Θεσσαλονίκη γνωρίζουν τα τελευταία χρόνια σταθερή και εντεινόμενη ανάπτυξη. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής εντοπίζονται στο υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό, στην εκπαίδευση, καθώς και στην ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα – παράγοντες που έχουν διαμορφώσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την αύξηση των επενδύσεων σε R&D και την ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων και τεχνοβλαστών.
Την ίδια στιγμή, η στρατηγική γεωγραφική θέση της πόλης, σε συνδυασμό με τη δραστηριότητα του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), την ισχυρή ακαδημαϊκή βάση και την υλοποίηση του Τεχνολογικού Πάρκου 4ης γενιάς Thess INTEC, συνθέτουν ένα δυναμικό οικοσύστημα, που δημιουργεί ενεργά τις προϋποθέσεις για τον μετασχηματισμό της Θεσσαλονίκης σε κεντρικό κόμβο τεχνολογίας και καινοτομίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Στο πλαίσιο αυτής της διαρκούς δυναμικής, το ΕΚΕΤΑ, το οποίο φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια από την ίδρυσή του, παραμένει σταθερός πυλώνας προόδου. Η δράση του δεν περιορίζεται στη δημιουργία και διάχυση γνώσης, αλλά επεκτείνεται στη σύνδεσή της με την κοινωνία και την οικονομία, διασφαλίζοντας ότι τα αποτελέσματα της έρευνας μετατρέπονται σε απτά οφέλη. Από τις βιώσιμες μεταφορές και την τεχνητή νοημοσύνη έως την καθαρή ενέργεια, την ολοκληρωμένη προσέγγιση στην υγεία και τη διατροφή και τη γεωργία ακριβείας, το ΕΚΕΤΑ ξεχωρίζει για την ικανότητά του να μετατρέπει την τεχνολογική έρευνα σε καινοτόμες λύσεις με ουσιαστικό αντίκτυπο για πολίτες, φορείς και επιχειρήσεις.
Σήμερα, ο ετήσιος κύκλος εργασιών του προσεγγίζει τα 70 εκατ. ευρώ (2024), με πάνω από 90% να προέρχεται από ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά έργα και συνεργασίες με τη διεθνή και εγχώρια βιομηχανία. Το ΕΚΕΤΑ διαθέτει 39 ενεργές πατέντες και 24 επιτυχημένες εταιρείες-τεχνοβλαστούς (spin-off), με σημαντική συνεισφορά στην οικονομία και την κοινωνία. Παρουσιάζει σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 15% τόσο σε έσοδα όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό, ενώ το επιστημονικό του έργο, αναγνωρισμένο για την ποιότητα και την πρωτοτυπία του, σημείωσε αύξηση 21% το 2024,σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Παράλληλα, στο πλαίσιο ενίσχυσης της επιχειρηματικής του στρατηγικής, δημιουργείται ένα ψηφιακό σημείο επαφής, μέσω του οποίου κάθε επιχείρηση θα μπορεί να εντοπίζει τον κατάλληλο ερευνητή του Κέντρου για την ανάπτυξη λύσεων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της και ενισχύουν τη θέση της στην αγορά. Στο ίδιο πλαίσιο, το υπό σύσταση Εποπτικό Συμβούλιο Καινοτομίας του ΕΚΕΤΑ θα καθορίζει τις στρατηγικές προτεραιότητες έρευνας και καινοτομίας, με γνώμονα τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς, ενισχύοντας περαιτέρω τη διασύνδεση και τη συνεργασία με τη βιομηχανία. Ήδη, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ), ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ) και το Υπερταμείο συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την πρωτοβουλία.
Ένα είναι βέβαιο: το οικοσύστημα καινοτομίας της Βόρειας Ελλάδας δεν αποτελεί απλώς ένα πείραμα συνεργασίας μεταξύ έρευνας και αγοράς· είναι μια ζωντανή πραγματικότητα που εξελίσσεται, διευρύνεται και επηρεάζει θετικά την κοινωνία. Η επόμενη μέρα απαιτεί συνέργειες, στρατηγικό σχεδιασμό και πίστη ότι η γνώση και η καινοτομία μπορούν να αποτελέσουν τα ισχυρότερα εργαλεία ανάπτυξης — με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο.
Το ΕΚΕΤΑ βρίσκεται σταθερά «παρών», στηρίζοντας τη μετάβαση της γνώσης στην πράξη και προωθώντας καινοτόμες λύσεις που ενισχύουν την κοινωνία, την οικονομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.
*Ο Δρ. Ευάγγελος Μπεκιάρης είναι μηχανολόγος μηχανικός και Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ)
