Στα κανονικά και στα τηλεοπτικά καφενεία αναρωτιούνται οι άνθρωποι γιατί οι μισθοί στη Δανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι υψηλότεροι. H απάντηση είναι πολύ απλή. Λοιπόν! Είναι η παραγωγικότητα.
Χώρες με υψηλή παραγωγικότητα προσφέρουν υψηλούς μισθούς. Χώρες με χαμηλή παραγωγικότητα προσφέρουν χαμηλούς μισθούς. Ας το δούμε με αριθμούς. Η φαινομενική παραγωγικότητα (apparent productivity) υπολογίζεται διαιρώντας την προστιθέμενη αξία σε τιμές παραγωγικών συντελεστών με τον αριθμό των απασχολουμένων και είναι εκφρασμένη σε χιλιάδες ευρώ. Για τις ανάγκες του άρθρου, χρησιμοποιήσαμε τα δημοσιευμένα στοιχεία της Eurostat για τους τομείς της βιομηχανίας, των κατασκευών και των υπηρεσιών αγοράς (market services) εκτός από την δημόσια διοίκηση, την κοινωνική ασφάλιση, κλπ). Οι επιχειρήσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων τους σε 5 κατηγορίες, όπως φαίνεται στους πίνακες. Επίσης, χρησιμοποιήσαμε τη φαινομενική παραγωγικότητα για την κάθε κατηγορία επιχειρήσεων, εκφρασμένη σε ευρώ και ως ποσοστό του μέσου όρου της κατηγορίας στην ΕΕ-27 για το έτος 2023 (Eurostat).
Η παραγωγικότητα των πολύ μικρών ελληνικών επιχειρήσεων, δηλαδή, οι δυο πρώτες κατηγορίες (μέχρι 19 εργαζόμενους) έχουν πολύ χαμηλή παραγωγικότητα η οποία είναι η χαμηλότερη στην ΕΕ-27 και στις δύο κατηγορίες. Ακόμη όμως και στην τρίτη κατηγορία, επιχειρήσεις με 20 έως 49 εργαζόμενους, η παραγωγικότητα είναι επίσης πολύ χαμηλή και ξεπερνά μόνο τη Βουλγαρία. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις που ανήκουν στις δυο πρώτες κατηγορίες μεγέθους παράγουν με παραγωγικότητα που αντιστοιχεί μόλις στο 1/3 της παραγωγικότητας των αντίστοιχων επιχειρήσεων της ΕΕ-27. Όμως στην κατηγορία με τις επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζόμενους, η παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων βρίσκεται στο 83,1% της ΕΕ-27 και είναι υψηλότερη από 14 χώρες, όλες τις πρώην κομμουνιστικές αλλά και την Πορτογαλία και την Ισπανία.
Ποιο όμως θα ήταν το οικονομικό όφελος της χώρας εάν οι επιχειρήσεις παρήγαγαν με παραγωγικότητα ίση με τον μέσο όρο της αντίστοιχο κατηγορίας στην ΕΕ-27; Ας πάρουμε τη διαφορική παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων από τον αντίστοιχο μέσο στην ΕΕ-27 εκφρασμένη σε ευρώ. Λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας, ο κάθε εργαζόμενος, για παράδειγμα στις επιχειρήσεις μέχρι 9 εργαζομένους, παράγει λιγότερη προστιθέμενη αξία κατά 29.500 ευρώ από τον μέσο ευρωπαίο εργαζόμενο. Εάν πολλαπλασιάσουμε την απώλεια ανά εργαζόμενο με τον αριθμό των εργαζομένων κάθε κατηγορίας υπολογίζουμε την συνολική απώλεια προστιθέμενης αξίας ανά κατηγορία επιχειρήσεων. Επειδή οι ελληνικές επιχειρήσεις με έως 9 εργαζομένους παράγουν με χαμηλότερη παραγωγικότητα σε σχέση με την αντίστοιχη μέση επιχείρηση της ΕΕ-27, η συνολική ετήσια απώλεια για την Ελληνική οικονομία ανέρχεται σε 45,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Αντίστοιχες απώλειες υπάρχουν και στις άλλες κατηγορίες. Η συνολική απώλεια της προστιθέμενης αξίας λόγω της διαφορικής παραγωγικότητας ανέρχεται σε περίπου 93 δισεκατομμύρια ευρώ ή 41,4% του ΑΕΠ της χώρας. Με άλλα λόγια, εάν οι επιχειρήσεις της χώρας συνέκλιναν προς τον αντίστοιχο μέσο όρο της κατηγορίας τους στην ΕΕ-27, η χώρα θα είχε υψηλότερο ΑΕΠ κατά 93 δισεκατομμύρια ευρώ!
Τέλος, υπολογίσαμε τη διαφορική παραγωγικότητα της κάθε κατηγορίας από την παραγωγικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων με πάνω από 250 εργαζόμενους. Για παράδειγμα, ο μέσος εργαζόμενος σε μια μεγάλη ελληνική επιχείρηση παράγει 57.580 ευρώ περισσότερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με τον εργαζόμενο σε μια επιχείρηση με έως 9 εργαζόμενους. Επομένως, εάν η φαινομενική παραγωγικότητα της κάθε κατηγορίας εξισωθεί με την παραγωγικότητα των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων, τότε θα υπάρξει το όφελος ανά εργαζόμενο σε ευρώ Πολλαπλασιάζοντας με τον συνολικό αριθμό των εργαζομένων κάθε κατηγορίας υπολογίζεται το συνολικό όφελος που θα προκύψει στην προστιθεμένη αξία εκφρασμένο σε ευρώ. Για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακό το όφελος από την εξίσωση της παραγωγικότητας της πρώτης κατηγορίας με τις μεγαλύτερες που ανέρχεται στα 89 δισεκατομμύρια ευρώ ή 39,7% του ΑΕΠ της χώρας. Συνολικά η εξίσωση της παραγωγικότητας υπολογίζεται ότι θα αυξήσει την προστιθέμενη αξία κατά 127,4 δισεκατομμύρια, δηλαδή το 56,7% του ΑΕΠ!
Και γιατί η παραγωγικότητα είναι χαμηλή; Ποιότητα. Ποιότητα κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, ποιότητα διοίκησης και οργάνωσης, ποιότητα εργαζομένων, ποιότητα ηγεσίας, ποιότητα υποδομών, ποιότητα κρατικής μηχανής. Ίσως επανέλθω, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις διότι η ελληνική οικονομία βασίζεται κυρίως σε αυτές.
*Ο κ. Νίκος Χ. Βαρσακέλης είναι καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ
