Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αναδεικνύεται σταθερά ως μία από τις πιο δυναμικές περιοχές της Ελλάδας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Η συνύπαρξη πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων υψηλής τεχνολογίας έχει δημιουργήσει ένα ώριμο και εξωστρεφές οικοσύστημα γνώσης, που μετατρέπει την έρευνα σε ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα με το Regional Innovation Scoreboard 2025 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κεντρική Μακεδονία κατατάσσεται στην 3η θέση μεταξύ των ελληνικών περιφερειών, πίσω μόνο από την Κρήτη και την Αττική. Ο δείκτης καινοτομίας της ανέρχεται σε 84,8 μονάδες, παρουσιάζοντας βελτίωση +10,1 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2019 — μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στη χώρα. Η επίδοση αυτή την εντάσσει στην κατηγορία «Moderate Innovator», επιβεβαιώνοντας τη σταθερή της ανοδική πορεία.
Στην καρδιά αυτής της επιτυχίας βρίσκεται ένα ισχυρό ακαδημαϊκό τρίγωνο: το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ) και τμήματα από το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ). Τα ιδρύματα αυτά συγκεντρώνουν χιλιάδες ερευνητές και δεκάδες εργαστήρια σε τομείς αιχμής – από τις επιστήμες μηχανικού και την πληροφορική έως τη βιοτεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη.
Ιδιαίτερα το ΑΠΘ διαθέτει το πιο ώριμο οικοσύστημα Μεταφοράς Έρευνας και Τεχνολογίας στη χώρα, πρότυπο για όλα τα υπόλοιπα πανεπιστήμια, με σύγχρονους μηχανισμούς στήριξης spin-off εταιρειών, κατοχύρωσης πατεντών και συνεργασιών με τη βιομηχανία.Από το περιβάλλον αυτό αναδείχθηκε και η BETA CAE Systems, διεθνής ηγέτης στο λογισμικό προσομοιώσεων, που πραγματοποίησε το μεγαλύτερο «exit» στην ιστορία των ελληνικών deep-tech επιχειρήσεων. Η επιτυχία της είναι σύμβολο του πώς η έρευνα μπορεί να μετασχηματιστεί σε παγκόσμια επιχειρηματική επιτυχία.
Κομβικό ρόλο στο οικοσύστημα κατέχει το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) με έδρα τη Θέρμη, το Νο1 Ερευνητικό Κέντρο στην Ελλάδα σε προσέλκυση και υλοποίηση ανταγωνιστικών ευρωπαϊκών έργων μέσω του προγράμματος Horizon Europe, και ένα από τα πιο δραστήρια στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Επικεντρώνεται σε τομείς όπως η ενέργεια, η έξυπνη κινητικότητα, τα υλικά και η ρομποτική, λειτουργώντας ως «γέφυρα» ανάμεσα στην επιστήμη και τη βιομηχανία.
Η Κεντρική Μακεδονία διαθέτει επίσης τον μεγαλύτερο αριθμό πανεπιστημιακών spin-off, τις περισσότερες πατέντες και φιλοξενεί το 15% των ελληνικών startups, σύμφωνα με το Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων Elevate Greece ΑΕ. Επίσης φιλοξενεί ένα δραστήριο οικοσύστημα κόμβων καινοτομίας, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, που λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ ερευνητικών ομάδων και επιχειρήσεων, καθώς και ένα δίκτυο Επενδυτικών Αγγέλων με πανελλήνια δράση, VCs και Venture Builders που ενισχύει την πρόσβαση των νεοφυών επιχειρήσεων σε κεφάλαια και επενδύσεις.
Παράλληλα, έχουν ιδρυθεί Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας (Clusters) από δράσεις εθνικής και τοπικής εμβέλειας, ενώ έχει δρομολογηθεί η κατασκευή ενός Κέντρου Αριστείας στη Νανοτεχνολογία και τα Οργανικά Εκτυπωμένα Ηλεκτρονικά, το CopeNano, με χρηματοδότηση 30 εκατ. € (50% ΕΕ / 50% ΕΣΠΑ). Το CopeNano φιλοδοξεί να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη σημείο αναφοράς για την έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων υλικών, μικροσυστημάτων και οργανικών εκτυπωμένων ηλεκτρονικών.
Την επόμενη φάση ωρίμανσης του οικοσυστήματος σηματοδοτεί το Thess INTEC – Thessaloniki International Technology Center, το οποίο βρίσκεται σε φάση υλοποίησης και αναμένεται να αποτελέσει το πρώτο τεχνολογικό πάρκο 4ης γενιάς στην Ελλάδα, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και ιδιωτικά κεφάλαια από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η Κεντρική Μακεδονία, με συνδυασμό επιστημονικής αριστείας, επιχειρηματικού δυναμισμού και στρατηγικών επενδύσεων, αποδεικνύει ότι η καινοτομία έχει «γενέτειρα» και ταυτότητα. Και βρίσκεται ακριβώς εδώ – στον βορρά της Ελλάδας.
*Ο κ. Μιχάλης Δρίτσας είναι Μηχ. Μηχανικός ΕΜΠ /MSc / ΜΒΑ, τ. Διευθύνων Σύμβουλος Elevate Greece ΑΕ, Co-author: Startups: από το Α στο Exit
