Φεστιβαλ Επταπυργιου

Το αρχαιότερο μουσικό όργανο: το ανθρώπινο σώμα

Πολιτισμός

Ακούστε το άρθρο 8'

23.07.2025 | 08:00

Με την παράσταση «Σώματα και Αφηγήματα» πέφτει η αυλαία του Φεστιβάλ Επταπυργίου την Παρασκευή 25 και το Σάββατο 26 Ιουλίου, στις 21.15.

Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία απομακρύνει τον άνθρωπο από τις αρχέγονες του ικανότητες, η παράσταση προσκαλεί το κοινό να ανακαλύψει ξανά τη μουσική που κρύβεται μέσα του – μόνο με το σώμα, όπως έκαναν οι πρόγονοί μας χιλιάδες χρόνια πριν.

Το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας παρουσιάζει την πρωτοποριακή ομάδα Bodyterranean, υπό την καθοδήγηση του Simone Mongelli, να συμπράττει επί σκηνής με έναν από τους πιο σημαντικούς Έλληνες τραγουδοποιούς, τον Γιάννη Χαρούλη, σε μία μουσικοκινητική παράσταση ειδικά σχεδιασμένη για τον εμβληματικό χώρο του Επταπυργίου. Η παράσταση υπόσχεται να προσφέρει μια εμπειρία που θολώνει τα όρια ανάμεσα στη μουσική, το τραγούδι, το θέατρο και το χορό. Μακεδονίτικοι σκοποί μπερδεύονται με χορούς της Αφρικής και ρεμπέτικα τραγούδια Μικρασιατών συνθετών μετατρέπονται σε δράση και κίνηση. Την ίδια στιγμή, ακούσματα από τη Θράκη, την Κρήτη και τα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας αποκτούν νέα μορφή μέσα από το σώμα.

«Χρησιμοποιούμε ένα μουσικό όργανο που ίσως είναι το αρχαιότερο που υπάρχει: το ίδιο μας το σώμα. Ο άνθρωπος άρχισε να εκφράζει τις μουσικές του ιδέες πολύ πριν σκεφτεί ότι μπορεί να φτιάξει κάποιο εξωτερικό εργαλείο», εξηγεί ο Simone Mongelli, σε ένα διάλειμμα από τις τελευταίες πρόβες λίγο πριν από την πρεμιέρα. «Πριν λοιπόν οι άνθρωποι φτιάξουν μουσικά όργανα, υπήρχε το σώμα: η φωνή, τα χτυπήματα, η κίνηση». Όπως επισημαίνει, το body music υπάρχει σε πολλές παραδόσεις ανά την υφήλιο, αλλά στις τελευταίες δεκαετίες έχει επανεμφανιστεί και εξελιχθεί σε αυτόνομη μορφή παραστατικής τέχνης.

«Χρησιμοποιούμε το σώμα ως κρουστό: χτυπήματα στο στήθος, στα πόδια, παλαμάκια, ποδοκροτήματα — όλα δημιουργούν διαφορετικά ηχοχρώματα και ρυθμούς. Παράλληλα, η φωνή μας, ως μέρος του σώματος, λειτουργεί μουσικά: όχι μόνο για στίχους, αλλά και για μελωδία, αρμονία, ηχοχρώματα», εξηγεί ο Simone Mongelli. «Δεν είναι προσωπική μου θεωρία· πολλοί μελετητές συμφωνούν ότι η μουσική ξεκινάει από το σώμα. Ο πρώτος ήχος που ακούει ένας άνθρωπος είναι μέσα στη μήτρα: ο ρυθμός της αναπνοής και της καρδιάς της μητέρας. Ο ρυθμός του βαδίσματος, η αναπνοή, ο παλμός — όλα αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν και μετά τη γέννηση μέσα μας».

Αυτή η αρχέγονη σύνδεση με τη μουσική παίρνει νέες διαστάσεις στην παράσταση «Σώματα και αφηγήματα», καθώς στην ομάδα προστίθεται ο Γιάννης Χαρούλης. Για πρώτη φορά, ο κόσμος θα δει τον διάσημο τραγουδοποιό και ερμηνευτή χωρίς το χαρακτηριστικό του λαούτο, ως περφόρμερ, πλήρως ενταγμένο στο σύμπαν του body music. «Ήταν απίστευτος! Με όρεξη και χαρά παιδιού!», τονίζει ο Simone Mongelli μιλώντας για τη διαδικασία της συνεργασίας. «Για έναν καταξιωμένο καλλιτέχνη το να βγει έξω από τη ζώνη άνεσής του και να βουτήξει σε κάτι εντελώς νέο — αυτό είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο».

Τα τραγούδια που ακούγονται στην παράσταση έχουν ρίζες κυρίως στην παράδοση της Ελλάδας όπως και αυτήν της Κάτω Ιταλίας. «Αυτά έχουν επεξεργαστεί, ηχογραφηθεί και μετατραπεί σε παραστατικό υλικό», εξηγεί ο Simone Mongelli. Η ομάδα των πολυτάλαντων περφόρμερ λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα – φωνητικά, ρυθμικά και κινητικά – δημιουργώντας χορογραφίες, σχηματισμούς, πολυφωνίες και πολυρυθμίες που απαιτούν μήνες προετοιμασίας.

Η αναζήτηση πάνω στους δρόμους της μουσικής παράδοσης έφερε τον Simone Mongelli στην Ελλάδα πριν από περίπου 20 χρόνια και έκτοτε η χώρα μας έγινε ο μόνιμος τόπος κατοικίας του, η δεύτερη πατρίδα του. Ο ίδιος επισημαίνει: «Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την Ιταλία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η παραδοσιακή μουσική δεν έχει σβήσει. Δεν είναι μουσειακό είδος. Έχει ακόμα κοινωνικό ρόλο — στις γιορτές, στα πανηγύρια, στις τελετές των Ελλήνων. Αυτό με καθήλωσε. Είδα ότι υπάρχει μια ζωντανή συνέχεια, μια μετάδοση από γενιά σε γενιά, κι αυτό γίνεται τόσο με τα μουσικά σχολεία και τα ωδεία αλλά και μέσα από την εμπειρία της καθημερινότητας. Η παράδοση μάς δίνει ταυτότητα. Όχι εθνικιστική, αλλά ανθρώπινη. Όταν έχεις βαθιές ρίζες, είσαι πιο ανοιχτός να δεχτείς και τις ρίζες των άλλων. Και για τους καλλιτέχνες, είναι μια πηγή αυθεντικότητας. Στη βιομηχανία της διασκέδασης, πολλές φορές παράγεται μουσική 'κατά παραγγελία', αλλά η παράδοση γεννάται από πραγματικά συναισθήματα, βιώματα, ανάγκες».