Ο Φίλιππος Καλαμάρας, ο οποίος ζει και εργάζεται στη Φλώρινα, είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με γνωστικό αντικείμενο τη «Γλυπτική με Σύγχρονα Τεχνολογικά Μέσα». Το έργο του εκτείνεται σε ένα φάσμα από τη ρεαλιστική απόδοση της ανθρώπινης μορφής έως αφαιρετικές συνθέσεις, ενώ το ενδιαφέρον του εντοπίζεται τόσο στο καλλιτεχνικό όσο και στο λειτουργικό αντικείμενο.
«Η έρευνα και η εικαστική αναζήτησή μου στρέφονται κυρίως γύρω από την ανθρώπινη μορφή και τον όγκο που αυτή καταλαμβάνει, είτε σαν σχέδιο είτε σαν μάζα, μέσα στον χώρο, αλλά και γύρω από τη σχέση του έργου με την υλική υπόσταση», εξηγεί ο καλλιτέχνης.
Στην έκθεση της Chalkos Gallery παρουσιάζει έργα που γεννήθηκαν στον ψηφιακό χώρο και υλοποιήθηκαν μέσω 3D printing και CNC (computer numerical control) τεχνολογιών, πάντοτε με την απαραίτητη συμβολή του χεριού του καλλιτέχνη. «Η έκθεση αυτή έχει να κάνει με το ερευνητικών προεκτάσεων αντικείμενό μου, τη συνέργεια τεχνολογίας και χεριού στη γλυπτική. Με ενδιαφέρει ως γλύπτη το πώς τα ψηφιακά μέσα μπαίνουν στην παραδοσιακή δημιουργία γλυπτικών έργων και πώς ο σύγχρονος καλλιτέχνης έχει στη διάθεσή του και αξιοποιεί καινούργια μέσα».
Η σχέση τεχνολογίας και τέχνης αποτελεί για τον Φίλιππο Καλαμάρα διαχρονική πραγματικότητα και όχι πρόσφατη καινοτομία. «Ανέκαθεν η τέχνη ήταν στην αιχμή της τεχνολογίας. Να θυμηθούμε για παράδειγμα ότι η χαλκοχυτική ήταν η “διαστημική τεχνολογία” της εποχής της, έφερε ολόκληρη επανάσταση στην ανθρωπότητα».
Ο ίδιος αξιοποιεί ευρεία παλέτα υλικών και τεχνικών: «Προσπαθώ να χρησιμοποιώ πολλά διαφορετικά μέσα και τεχνικές – μέταλλο, φύλλο, μάρμαρο, συνθετικές ρητίνες, τεχνολογικά μέσα – και είμαι διαρκώς σε μια ισορροπία μεταξύ μελέτης και εφαρμογής της κατάλληλης πρακτικής που ταιριάζει σε αυτό που θέλω να φτιάξω κάθε φορά».
Η ίδια η καθημερινότητα στη Φλώρινα, το φυσικό περιβάλλον και οι υλικοτεχνικές συνθήκες επηρεάζουν τη διαδικασία δημιουργίας. «Κάθε υλικό θέλει τον χώρο του, έχει προϋποθέσεις να το δουλέψεις. Για παράδειγμα, στη Φλώρινα όπου ζω δεν υπάρχει μάρμαρο. Επιπλέον, είναι δύσκολο να δουλέψεις το μάρμαρο στο εργαστήριο – έχει σκόνη, μπάζα, άρα θέλει ανοιχτό χώρο κι αυτό είναι δύσκολο με τις χειμωνιάτικες θερμοκρασίες της Δυτικής Μακεδονίας. Γι’ αυτό όταν θέλω να δουλέψω σε μάρμαρο το κάνω σε μικρότερα κομμάτια».
Ο γλύπτης Φίλιππος Καλαμάρας
Η χρήση ψηφιακού πηλού και οι δυνατότητες του υπολογιστή έχουν ενταχθεί δυναμικά στο έργο του. «Εδώ και χρόνια έχω εισαγάγει στη δουλειά μου το 3D printing, και τη CNC ή εργαλειομηχανή, όπως καθιερώθηκε να τη λέμε στα ελληνικά. Ένα πολύ μεγάλο μέρος γίνεται σε ψηφιακό πηλό, που αποτελεί προσομοίωση της δουλειάς με τα χέρια. Δηλαδή δουλεύεις σε υπολογιστή, τάμπλετ, και σκαλίζεις το γλυπτό με το πενάκι στην οθόνη».
Η τεχνολογία, όπως επισημαίνει ο Φίλιππος Καλαμάρας, λειτουργεί όχι ως εύκολη λύση, αλλά ως εργαλείο επαναπροσδιορισμού της διαδικασίας. «Δίνει το πλεονέκτημα ότι μπορείς να δουλεύεις παραλλαγές στην οθόνη και στη συνέχεια μεταφέρεις την ψηφιακή δημιουργία σε ύλη. Επιπλέον δίνει τη δυνατότητα της επιλογής της κλίμακας πολύ εύκολα. Για παράδειγμα όταν έστησα ένα μνημείο εδώ στη Φλώρινα πρώτα το δούλεψα ψηφιακά και έκανα 14 παραλλαγές και μετά το έκανα κανονικά σε μεγάλη κλίμακα. Άρα επιτυγχάνεται και οικονομία υλικού και χρόνου. Μέχρι να φτάσεις σε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα δεν χρειάζεται να σπαταλήσεις πρώτη ύλη».
Η εκπαιδευτική δραστηριότητα του Φίλιππου Καλαμάρα κινείται σε παρόμοια κατεύθυνση. «Και διδακτικά η δουλειά μου στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας επικεντρώνεται στο πώς μπορούμε να ενσωματώσουμε τα νέα τεχνολογικά μέσα, στον βαθμό φυσικά που εξυπηρετεί κάθε καλλιτέχνη».
Όσο για την τεχνητή νοημοσύνη: «Η AI στη γλυπτική δεν είναι πολύ αναπτυγμένη, θα έλεγα ότι είναι πρωτόλεια. Πολλοί πιστεύουν ότι το ψηφιακό μέσο δημιουργεί αυτοματισμούς, ότι πατάς ένα κουμπί και γίνεται η δουλειά. Αυτή η λογική δεν ισχύει. Μπορεί να μου παίρνει και παραπάνω χρόνο καμιά φορά όταν δουλεύω σε υπολογιστή».
Αναγνωρίζει την αναστάτωση που προκαλούν οι τεχνολογικές καινοτομίες στον καλλιτεχνικό κόσμο: «Κάθε φορά που εμφανίζεται κάτι καινούργιο, μία καινοτομία, υπάρχει διαμάχη και γίνονται τεχνοφοβικές συζητήσεις. Για παράδειγμα, όταν εμφανίστηκε η φωτογραφία, πολλοί ανησυχούσαν ότι θα σκότωνε τη ζωγραφική, πράγμα που φυσικά δεν συνέβη ποτέ».
Η γλυπτική, ωστόσο, παραμένει ένας χώρος με ατελείωτες δυνατότητες, ιδίως όταν η τεχνολογία αξιοποιείται δημιουργικά. «Με το ψηφιακό μπορείς να δουλέψεις τρισδιάστατα, να έχεις τα έργα άυλα και όταν τα θέλεις να τα κατασκευάσεις τότε να προχωράς είτε στο τελικό υλικό αποτέλεσμα είτε σε μια μακέτα του. Πολλοί δεν συνειδητοποιούν ότι η γλυπτική χρειάζεται κανονικά πολύ αποθηκευτικό χώρο, πράγμα από το οποίο σε γλιτώνει η ψηφιακή αποθήκευση».
Τι ήταν αυτό που τον οδήγησε στη γλυπτική; «Η αγάπη να απλωθείς στον χώρο και να εργαστείς με υλικά και με εργαλεία – το χειρωνακτικό κομμάτι έχει μία γοητεία. Η τρίτη διάσταση του γλυπτού φέρνει πολλές προκλήσεις. Ενώ στην επίπεδη επιφάνεια καδράρεις και δείχνεις μία οπτική γωνία στον θεατή, στο τρισδιάστατο έχεις αμέτρητες γωνίες. Το υλικό, τι ταιριάζει σε κάθε φόρμα, πώς η εικόνα που έχεις στο κεφάλι σου θα κατασκευαστεί σε μέσο, έχουν κι αυτά το ενδιαφέρον τους στη γλυπτική».
Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση αντλούν έμπνευση από τη γυναικεία μορφή, ενώ δεν λείπει και η αφαιρετική απόδοση. «Τα ρεαλιστικά γλυπτά είναι κυρίως γυναικείες φιγούρες, αλλά θα παρουσιάσω και μία σειρά περισσότερο αφαιρετική, που προκύπτει από μελέτη στις φυσικές φόρμες, κατά κανόνα το ανθρώπινο σώμα».
Έκθεση «Υλικότητα»
Chalkos Gallery – Costas Parcharidis, Ιουστινιανού 21
Εγκαίνια: Πέμπτη 10 Ιουλίου, από τις 19:00 έως τις 22:00
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη- Παρασκευή: 18:00 -20:30
Σάββατο, Κυριακή και Δευτέρα: κλειστά
