Το ότι καταγράφηκαν στη συλλογική μνήμη ως αδικαιολογήτως απόντες από το ύστατο χαίρε σε έναν σπουδαίο καλλιτέχνη ο οποίος πρόσφερε τα μέγιστα στην ελληνική μουσική, «μαρτύρησε» ότι ακόμα και στο πένθος βάζουν κομματικά κριτήρια καθοδηγούμενοι από τη νοοτροπία ότι «όποιοι δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας».
Εκείνο που τους ενόχλησε περισσότερο ήταν ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν ανήκε σε κανέναν και ως εκ τούτου δεν μπόρεσαν να τον χρησιμοποιήσουν ως «σύμβολο». Να τον εντάξουν και να τον κάνουν «δικό τους». Δεν αποδέχθηκαν την ανεξαρτησία του πνεύματος του εκλιπόντος που αρνήθηκε να εγκλωβιστεί στις ιδεολογικές νόρμες της εποχής του.
Από τα πρώτα του τραγούδια, όπου έδωσε φωνή στη νεανική αμφισβήτηση της δεκαετίας του ’60, μέχρι τη μετέπειτα πορεία του, ο «Νιόνιος» στάθηκε κριτικά απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας. Αυτό, οι απόντες, δεν του το συγχώρησαν ποτέ. Έτσι έφτασαν στο σημείο το Σάββατο να… ζυγιστούν, να… μετρηθούν και να βρεθούν (για ακόμα μια φορά) ελλιπέστατοι. Παρασύρθηκαν από τα μικροπολιτικά αντανακλαστικά τους και αρνήθηκαν να τιμήσουν έναν άνθρωπο που, είτε συμφωνούσε κανείς μαζί του είτε όχι, επηρέασε και διαμόρφωσε ένα μεγάλο μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Τα «μέτρα» της «προοδευτικής Αριστεράς»
Η στάση τους δεν ήταν μια «κακή και άτυχη πολιτικά στιγμή» αλλά κάτι περισσότερο. Ήταν βαθιά αντιδημοκρατική, διότι στερείται στοιχειώδους σεβασμού και της «γενναιότητας» να αναγνωρίζεις την αξία του άλλου. Είναι ενδεικτική της βαθύτερης νοοτροπίας της αυτοαποκαλούμενης «προοδευτικής Αριστεράς» που επιμένει να διχάζει τη χώρα από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα, εγκλωβισμένη στη λογική του «εμείς» και «οι άλλοι». Μια λογική που δεν προάγει τον διάλογο, αλλά τον αποκλεισμό. Που αντί να βλέπει τον πολιτικό της αντίπαλο ως συνομιλητή σε μια δημοκρατία ώριμη και πλουραλιστική, τον αντιμετωπίζει ως εχθρό που πρέπει να απαξιωθεί.
Ο Σάκης Μουμτζής το έθεσε εύστοχα: «Οι άδειες καρέκλες απλώς επιβεβαίωσαν πως το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς ήταν ένα παραμύθι για ενδοαριστερή κατανάλωση». Αυτή η επισήμανση δεν είναι μια ιδεολογική «κατηγορία», αλλά ιστορική διαπίστωση. Και εδώ έγκειται η ποιοτική διαφορά…Η φιλελεύθερη, αστική Δεξιά αποδέχεται το δικαίωμα του ατόμου να στέκεται έξω από το κομματικό πλαίσιο, να σκέφτεται, να αμφισβητεί, ακόμη και να διαφωνεί με την ίδια. Για εκείνη η διαφορετική άποψη δεν είναι απειλή αλλά προϋπόθεση ελευθερίας. Η Αριστερά, στην πιο δόγματική της μορφή, δυσκολεύεται να αποδεχθεί τη διαφορετική φωνή και της κολλά με περισσή ευκολία την ταμπέλα της «αποστασίας». Όποιος δεν ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη γραμμή, αυτομάτως βαφτίζεται «προδότης» ή «συστημικός». Έτσι, η πρώτη κινείται προς τον πλουραλισμό και την ανεκτικότητα, ενώ η δεύτερη αρκείται να αναπαράγει στερεότυπα και διχαστικά σύνδρομα. Αυτήν την συνθήκη περιέγραψε με τη γνωστή του οξύνοια ο Μάνος Χατζιδάκις, όταν τον ρώτησαν γιατί είναι με τη Δεξιά και την θυμήθηκε ο Σάκης Μουμτζής: Γιατί, όπως είπε ο σπουδαίος Μάνος: «η Δεξιά σου επιτρέπει να μην είσαι μαζί της».
Γυρνώντας την πλάτη στον Σαββόπουλο, γύρισαν την πλάτη στη Θεσσαλονίκη
Γυρνώντας επιδεικτικά την πλάτη τους στον Διονύση Σαββόπουλο, οι Νίκος Ανδρουλάκης, Σωκράτης Φάμελλος και Δημήτρης Κουτσούμπας, γύρισαν την πλάτη στη Θεσσαλονίκη της πολυφωνίας και της πνευματικής ζύμωσης. Η πόλη του «Νιόνιου» ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι το σταυροδρόμι όπου συναντιούνται οι ιδέες, οι ανησυχίες και οι αντιθέσεις. Ήταν, είναι και θα παραμείνει η πόλη που ανέδειξε τη δημιουργική αμφισβήτηση, την ελευθερία της έκφρασης, το δικαίωμα να λες τα πράγματα «αλλιώς». Μια πόλη που αποδεικνύει καθημερινά ότι ο πολιτισμός δεν έχει χρώμα και δεν χωράει σε καλούπια. Γιατί, έχοντας ως αφετηρία αυτήν την πόλη, ο Σαββόπουλος δεν εκπροσωπούσε απλώς ένα μουσικό κεφάλαιο, αλλά μια στάση ζωής: το δικαίωμα να είσαι ελεύθερος, να σκέφτεσαι πέρα από το «εμείς» και το «οι άλλοι». Ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο «μάθημα»της απουσίας των τριών πολιτικών αρχηγών από την Μητρόπολη Αθηνών. Ότι, δηλαδή, η αληθινή πρόοδος εδράζεται στη δύναμη και την ικανότητα να αναγνωρίζεις την αξία όπου κι αν αυτή ανήκει.
Και κάτι τελευταίο…
Αν ζούσαμε στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, που αν μη τι άλλο η πολιτική ένταση χτυπούσε «κόκκινο» και τα «πράσινα» και «γαλάζια» καφενεία ήταν μέρος της καθημερινότητας, κανένας πολιτικός αρχηγός δεν θα επέλεγε συνειδητά να μην παραστεί στην κηδεία μιας προσωπικότητας της εμβέλειας του Διονύση Σαββόπουλου. Αυτό επέβαλλε ο πολιτικός πολιτισμός αλλά και ο σεβασμός. Άλλες εποχές, άλλα ήθη…
