Τον Οκτώβριο του 2021, εν μέσω πανδημίας, προτείναμε, με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Επταπυργίου, Θανάση Κολαλά, στον Διονύση Σαββόπουλο μια συνεργασία – αφιέρωμα στο πλαίσιο του επόμενου φεστιβάλ, σε μια παράσταση με τίτλο «Γεννήθηκα στη Σαλονίκη». Η πρότασή μας ήταν να δημιουργήσει μια συναυλία με Συμφωνική Ορχήστρα, όπου, μέσα από την επιλογή των τραγουδιών του, θα αποτύπωνε την προσωπική και καλλιτεχνική του διαδρομή — ένα μουσικό ταξίδι μνήμης και αυτογνωσίας. Κάθε τραγούδι θα συνοδευόταν από μια σκέψη, μια ανάμνηση, ένα κομμάτι της ζωής του.
Εκείνος είχε ανέβει τότε στη Θεσσαλονίκη για άλλη παραγωγή και η συνεννόηση κύλησε απρόσμενα εύκολα για έναν καλλιτέχνη του δικού του βεληνεκούς. Μας σεβάστηκε απόλυτα. Άκουσε προσεκτικά τις σκέψεις μας, συζήτησε με ευγένεια και αποδέχθηκε χωρίς ενδοιασμούς τους συνεργάτες και τις ορχήστρες που του προτείναμε. Εξάλλου, γνώριζε και εκτιμούσε ιδιαίτερα τον Αντώνη Σουσάμογλου, που προτείναμε για ενορχηστρωτή — μια συνεργασία που, όπως μας είπε, ήθελε καιρό να πραγματοποιήσει.
Όλο εκείνον τον χειμώνα η προετοιμασία υπήρξε έντονη και δημιουργική. Το άγχος μας είχε χτυπήσει κόκκινο όσο πλησίαζε η ημέρα της πρεμιέρας. Εκείνος, όμως, είχε προγραμματίσει πολλές πρόβες, δείχνοντας έναν επαγγελματισμό και μια αφοσίωση σπάνια. Ήταν ένας καλλιτέχνης που πάλευε για τη λεπτομέρεια και για την τελειότητα· που ήθελε κάθε λέξη, κάθε νότα, να αποκτά βάρος και ψυχή.
Όταν τον υποδεχθήκαμε στο αεροδρόμιο, ήταν ευγενής, χαρούμενος, αλλά και σοβαρός. Η Άσπα, η γλυκύτατη σύζυγός του, είχε μια λάμψη στα μάτια — μια ήσυχη προσμονή που μας συγκινούσε. Κι όμως, ο ίδιος έδειχνε καταπονημένος. Τότε δεν γνωρίζαμε ότι ήδη πάλευε με τον καρκίνο του πνεύμονα σχεδόν δύο χρόνια και ότι είχε υποβληθεί σε αφαίρεση μισού πνεύμονα. Τώρα, αναπολώντας εκείνες τις ημέρες, αναρωτιέμαι πού βρήκε τη δύναμη να το τολμήσει όλο αυτό: να ταξιδέψει μακριά από το σπίτι του, να σταθεί στη σκηνή, να εκτεθεί ξανά, σε μια περίοδο που ο κορονοϊός ακόμα θέριζε.
Οι πρόβες ξεκίνησαν με τον μαέστρο μας, τον Μίλτο Λογιάδη και η συνεργασία τους υπήρξε υποδειγματική. Ο Σαββόπουλος είχε εκείνη τη σπάνια ικανότητα να συνδιαλέγεται με όλους — από τον πιο νέο μουσικό ως τον πιο έμπειρο συνθέτη — με σεβασμό και πραγματικό ενδιαφέρον. Το ίδιο και με τους μουσικούς της Συμφωνικής Ορχήστρας Δήμου Θεσσαλονίκης: μια ομάδα που τον αγκάλιασε με συγκίνηση, αναγνωρίζοντας ότι βρισκόταν δίπλα σε έναν ζωντανό θρύλο.
Μερικά βράδια δειπνήσαμε μαζί — και ο Σαββόπουλος, με εκείνο το χαρακτηριστικό του χιούμορ και τη γοητεία της αφήγησής του, μάς ταξίδευε με ιστορίες μιας ζωής.
Στις πρόβες, ακούσαμε και την «Άσπα», το τραγούδι που είχε γράψει για την αγαπημένη του, δεκαετίες πριν. Φανταστείτε τη συγκίνησή μου όταν η ίδια η Άσπα μού εκμυστηρεύτηκε πως δεν το είχε ακούσει ποτέ ζωντανά, γιατί εκείνος δεν το έλεγε ποτέ στις συναυλίες του. Εκείνη τη στιγμή, η αίθουσα πρόβας πάγωσε· ήταν σαν να παρακολουθούσαμε κάτι ιερό.
Η πρεμιέρα ξεκίνησε σαν μια μαγεία. Το Επταπύργιο, λουσμένο στα φώτα, έμοιαζε να αναπνέει μαζί του· η πόλη ολόκληρη, η Θεσσαλονίκη που τόσο αγάπησε, τον υποδεχόταν ξανά.
Όμως η μαγεία δεν ολοκληρώθηκε. Είτε από γούρι είτε γιατί δεν άντεξαν τόση ομορφιά οι ουρανοί, άρχισε μια δυνατή, απρόβλεπτη βροχή που κράτησε ώρες. Η ΕΡΤ3 βιντεοσκοπούσε τη συναυλία και η πρώτη μου σκέψη, μόλις άρχισε να βρέχει, ήταν ότι δεν θα καταφέρναμε να καταγράψουμε όλη αυτή τη μαγική διαδρομή του Σαββόπουλου στην πόλη του, στο εμβληματικό Επταπύργιο.
Ξέροντας ότι τεχνικά και οικονομικά ήταν σχεδόν αδύνατο να επιστρέψει η ΕΡΤ και την επόμενη μέρα – τα βαν στοιχίζουν πανάκριβα – τηλεφώνησα, μεσάνυχτα πια, στον Φίλιο Στάγκο, τον τότε διευθυντή της ΕΡΤ3, για να του μοιραστώ τη στενοχώρια μου. «Θα το καταφέρουμε, Άννα», μου είπε. «Μην στεναχωριέσαι. Θα είμαστε πάλι αύριο εκεί, με όποιο κόστος». Και έτσι έγινε.
Τη δεύτερη βραδιά, κάτω από τον καθαρό πια ουρανό, η «Άσπα» έκλεισε το πρόγραμμα — και μαζί της, απαθανατίστηκε μια ολόκληρη πορεία ετών, ενός από τους τελευταίους μεγάλους μας.
Βλέποντας τη συναυλία ξανά στην ΕΡΤ3, το βράδυ που μας αποχαιρέτησε, ένιωσα ότι είχαμε καταγράψει κάτι πολύ περισσότερο από μια μουσική στιγμή· είχαμε φυλάξει την ψυχή ενός ανθρώπου, που έζησε και τραγούδησε με όλη τη δύναμη της ψυχής του.
Κρατώ σαν πολύτιμο φυλακτό τα λόγια του Διονύση Σαββόπουλου για το Φεστιβάλ Επταπυργίου, για τον νέο πολιτιστικό θεσμό της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Κρατώ όμως περισσότερο τη σιωπηλή του γενναιότητα, τη λεπτότητα με την οποία στάθηκε σε όλους μας, και τη φλόγα του να δημιουργεί, ακόμη κι όταν το σώμα τον πρόδιδε.
Ένας κύκλος ζωής και τέχνης έκλεισε, εκεί, κάτω από τη βροχή.
Κι εμείς, ευλογημένοι, που τον ζήσαμε από κοντά.
Η Άννα Μυκωνίου και ο Διονύσης Σαββόπουλος στο Φεστιβάλ Επταπυργίου
*Η Άννα Μυκωνίου είναι Πρόεδρος και καλλιτεχνική διευθύντρια στο Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας
