Εντείνονται οι φόβοι για την τύχη των ομήρων που κρατούνται στα τούνελ της Χαμάς και επιδείνωση της ήδη οξείας ανθρωπιστικής κρίσης στον παλαιστινιακό θύλακα εφόσον προχωρήσει μία ισραηλινή επιχείρηση μεγάλης κλίμακας, ενώ έντονες είναι οι διεθνείς αντιδράσεις για τους σχεδιασμούς για τη Δυτική Όχθη.
Η επιχείρηση «Άρματα του Γεδεών ΙΙ» δείχνει προ των πυλών, ωστόσο κατ’ ορισμένες εκτιμήσεις αναλυτών η κυβέρνηση Νετανιάχου ενδέχεται να κλιμακώνει επί του πεδίου (και) ως μέρος μίας στρατηγικής πίεσης προς τη Χαμάς ώστε να αποδεχθεί όχι μια σταδιακή, αλλά την ταυτόχρονη απελευθέρωση όλων των ομήρων - νεκρών και ζωντανών.
Ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, σε χθεσινοβραδυνή του ανακοίνωση ανέφερε πως «έχει δώσει εντολή για άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων» για την απελευθέρωση όλων των ομήρων και για τη λήξη του πολέμου υπό όρους που θα είναι αποδεκτοί από το Ισραήλ. Πάντως, πληροφορίες του ισραηλινού Τύπου ανέφεραν πως δεν υπήρξαν ενδείξεις για άμεση αποστολή ισραηλινής αντιπροσωπείας στο Κάιρο ή τη Ντόχα για συνομιλίες. Ο Νετανιάχου έχει κρατήσει σε γενικές γραμμές ασαφή θέση ως προς την υπάρχουσα πρόταση εκεχειρίας.
Το σχέδιο εκεχειρίας κινείται στο περίγραμμα που είχε παρουσιάσει προ καιρού ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και προβλέπει παύση των εχθροπραξιών για διάστημα 60 ημερών, απελευθέρωση σε πρώτη φάση 10 ζωντανών ομήρων και 18 σορών, με αντάλλαγμα την απελευθέρωση περίπου 200 Παλαιστινίων κρατουμένων. Υπό την πίεση Κατάρ και Αιγύπτου, η Χαμάς αποδέχθηκε την πρόταση εκεχειρίας «βλέποντας» την επικείμενη εξουδετέρωσή της εάν προχωρήσει η επιχείρηση κατάληψης της πόλης της Γάζας, όμως και η απελευθέρωση όλων των ομήρων ταυτόχρονα μπορεί να σημάνει το τέλος της.
Οι όμηροι παραμένουν το ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί της Χαμάς και εάν τους απελευθέρωνε όλους θα ισοδυναμούσε με «πολιτική αυτοκτονία» για την οργάνωση. «Η Χαμάς δεν πρόκειται να παραδώσει κάθε όμηρο, γιατί γνωρίζει ότι αυτό θα σηματοδοτήσει το τέλος της», σημειώνει ο Ίντο Ζελκόβιτς, επικεφαλής Σπουδών Μέσης Ανατολής στο Κολέγιο Yezreel. Εξ ου και το σχεδόν «απίθανο δίλημμα» που αντιμετωπίζει το Ισραήλ, όπως περιγράφει η Κέρεν Σετόν του Media Online σε ανάλυση που φιλοξενεί η Jerusalem Post υπό τον τίτλο: Θα δεχθεί το Ισραήλ μία μερική συμφωνία ή θα πολεμήσει τη Χαμάς μέχρι τέλους;». Κάθε επιλογή ενέχει κινδύνους: μια παρατεταμένη πολιορκία μπορεί να κοστίσει ζωές ομήρων και να οξύνει την ανθρωπιστική κρίση, ενώ μια μερική συμφωνία, θα μπορούσε να φέρει πίσω κάποιους ομήρους, αλλά αφήνει ανοιχτά τα ερωτήματα για το μέλλον του πολέμου.
Η κατάληψη της πόλης Γάζας στα βόρεια του θύλακα, την οποία ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα τελευταία προπύργια της Χαμάς, θα απαιτήσει την κινητοποίηση 60.000 νέων εφέδρων και την παράταση της θητείας άλλων 20.000, με τους σχετικούς σχεδιασμούς -που δεν έχουν ακόμη πλήρως οριστικοποιηθεί- να εγείρουν έντονες αντιδράσεις εντός και εκτός Ισραήλ παράλληλα με τα σχέδια εποικισμού στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Δεδομένου ότι η ανάπτυξη των εφέδρων τοποθετείται τον Σεπτέμβριο, οι διαμεσολαβητές σε Αίγυπτο και Κατάρ αναμένεται στο μεσοδιάστημα να εντείνουν τις προσπάθειες γεφύρωσης διαφορών γύρω από την πρόταση εκεχειρίας που έχει επανέλθει στο «τραπέζι».
Με τις εικόνες των αποστεωμένων ομήρων στα προπαγανδιστικά βίντεο της Χαμάς να στοιχειώνουν την κοινωνία, οι πολίτες παραμένουν βαθιά διχασμένοι για το πώς θα τους «φέρουν πίσω». Μαζικές συγκεντρώσεις καλούν σε κατάπαυση του πυρός με την αγωνία ότι μία επιχείρηση στην πόλη της Γάζας θα ισοδυναμεί με το θάνατό τους, ενώ αντίπαλες συγκεντρώσεις υποστηρίζουν ότι «ο αγώνας πρέπει να συνεχιστεί μέχρι τέλους». Στην πολιτική σκηνή οι ισορροπίες είναι εξίσου εύθραυστες, με τον πρωθυπουργό να βρίσκεται ανάμεσα σε διεθνείς και εσωτερικές πιέσεις, και τη σκληρή στάση των ακροδεξιών εταίρων του.
Διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν ότι μια κλιμάκωση θα οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης για τους 2,1 εκατ. κατοίκους της Λωρίδας της Γάζας.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλές πιέσεις: «Υπάρχει πίεση για να σωθούν ζωές, υπάρχει εσωτερική πίεση στο Ισραήλ με έναν αυξανόμενο διχασμό, και υπάρχει αυξανόμενη διεθνής πίεση τόσο από ευρωπαϊκές χώρες όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες να τερματιστεί ο πόλεμος». Το αν η επιχείρηση πλήρους κατάληψης της Πόλης της Γάζας θα προχωρήσει μέχρι τέλους ή αν θα παραμείνει εργαλείο πίεσης στα χέρια της ισραηλινής ηγεσίας μένει να διαφανεί προσεχώς.
Οι οικογένειες των ομήρων και κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν επιτακτικά συμφωνία εκεχειρίας. Την περασμένη Κυριακή, σχεδόν ένα εκατομμύριο πολίτες βγήκαν στους δρόμους του Τελ Αβίβ και άλλων πόλεων για να απαιτήσουν κατάπαυση του πυρός, σε μία από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις των τελευταίων ετών. «Ο μόνος τρόπος να φέρουμε πίσω τους ανθρώπους μας είναι να σταματήσει ο πόλεμος τώρα. Κάθε μέρα που περνά μειώνει τις πιθανότητες να γυρίσουν πίσω», δήλωσε σε συγκέντρωση στην Ιερουσαλήμ εκπρόσωπος συλλόγου συγγενών.
Στον αντίποδα, χιλιάδες άλλοι διαδηλωτές κατηγόρησαν την κυβέρνηση ότι «υποχωρεί στην τρομοκρατία» εάν συμφωνήσει σε μερική λύση. Ο διχασμός αυτός αντικατοπτρίζεται και στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού, όπου οι ισορροπίες είναι εύθραυστες. Σκληροπυρηνικοί υπουργοί όπως ο υπουργός Οικονομικών Μπετσαλέλ Σμοτριτς και ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ απειλούν με αποχώρηση εάν γίνει αποδεκτή εκεχειρία, υποστηρίζοντας ότι κάθε παραχώρηση στη Χαμάς συνιστά «ένδειξη αδυναμίας». Ο Μπεν Γκβιρ είχε αποχωρήσει προσωρινά από την κυβέρνηση στην προηγούμενη κατάπαυση πυρός. Την ίδια στιγμή, ο πρώην υπουργός Άμυνας Μπένι Γκαντζ φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο επιστροφής στην κυβέρνηση, ώστε να εξασφαλιστούν ψήφοι υπέρ μιας συμφωνίας απελευθέρωσης των ομήρων. Ωστόσο, ακόμη κι αν το κόμμα του επανενταχθεί, δεν είναι βέβαιο ότι θα αντισταθμίσει τις απώλειες από πιθανή αποχώρηση των ακροδεξιών εταίρων.
Στρατιωτική κλιμάκωση στην Πόλη της Γάζας
Η Πόλη της Γάζας, πέρα από τον συμβολικό της χαρακτήρα, αποτελεί την «καρδιά» του στρατιωτικού και διοικητικού μηχανισμού της Χαμάς. Εκεί εκτιμάται ότι βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του εκτεταμένου υπόγειου δικτύου σηράγγων, καθώς και τα διοικητικά κέντρα που συντονίζουν τις πολιτικές και κοινωνικές δομές που ελέγχει η οργάνωση. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων, ταξίαρχο Εφί Ντεφρίν, οι στρατιώτες έχουν αρχίσει να αποκτούν έλεγχο στα περίχωρα της πόλης, σε μια επιχείρηση που χαρακτηρίζεται «προκαταρκτική» πριν από την πλήρη εισβολή. Εκατοντάδες κάτοικοι εγκαταλείπουν συνοικίες όπως η Ζεϊτούν και η Σάμπρα, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις δηλώνουν ότι εντοπίζουν υπόγειες σήραγγες με οπλισμό. Παράλληλα, δημιουργούνται στο νότιο τμήμα της Γάζας νέοι καταυλισμένοι για αμάχους που έχουν εκτοπιστεί ξανά και ξανά επί δύο ολόκληρα χρόνια. Το Ισραήλ αναφέρει ότι θα επεκταθεί και η ανθρωπιστική βοήθεια στο νότιο τμήμα, με νέους χώρους διανομής, εξασφάλιση ασφαλών ζωνών και νέες διαδρομές για τη μεταφορά προμηθειών.
Διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν ότι η κατάσταση στη Γάζα βρίσκεται ήδη σε οριακό σημείο. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού σημειώνει ότι η περαιτέρω κλιμάκωση «θα επιδεινώσει μια ήδη καταστροφική κατάσταση» και ότι η ζωή αμάχων και ομήρων βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο. Τα Ηνωμένα Έθνη και ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία, προειδοποιούν ότι μια νέα μαζική επίθεση θα οδηγήσει σε αέναο κύκλο βίας.
Ο Μοσέ Λαχάβ, πρώην ανώτερος αξιωματικός στη Διοίκηση Πολιτικών Υποθέσεων στη Γάζα πριν από την ισραηλινή αποχώρηση του 2005, από πλευράς του δηλώνει: «Η Χαμάς δεν πρόκειται ποτέ να παραδοθεί, και δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να απελευθερώσει κάθε όμηρο. Ξέρει πώς να εκμεταλλεύεται τα αδύνατα σημεία του Ισραήλ, και η κοινή γνώμη δυστυχώς πέφτει θύμα αυτής της τακτικής».
Η κατάληψη της Πόλης της Γάζας ενέχει σε κάθε περίπτωση τεράστιους κινδύνους και σε αυτή την προοπτική αρχικά είχε εκφράσει αντίθεση ο ίδιος ο αρχηγός Γενικού Επιτελείου Εγιάλ Ζαμίρ. Η Χαμάς έχει προειδοποιήσει ότι θα σκοτώσει τους ομήρους που βρίσκονται εν ζωή εάν τα ισραηλινά στρατεύματα προσεγγίσουν, ενώ φέρεται να έχει παγιδεύσει την περιοχή με εκρηκτικά. Σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό, τα στρατεύματα έχουν ήδη αποκτήσει «επιχειρησιακό έλεγχο» σε περιοχές που καλύπτουν πάνω από το 75% της Λωρίδας της Γάζας, ενώ ο ΟΗΕ ανεβάζει το ποσοστό πιο κοντά στο 90%.
Η προχθεσινή ενέδρα της Χαμάς σε στρατιώτες της Ταξιαρχίας Κφιρ στο νότιο τομέα της Χαν Γιουνίς καταδεικνύει ότι οι τρομοκράτες μπορούν ακόμη να δρουν συντονισμένα. Στρατιωτικές πηγές εκτιμούν ότι η Χαμάς και άλλες οργανώσεις θα επιχειρήσουν νέες επιθέσεις σε θέσεις των IDF. Το περιστατικό σημειώθηκε την Τετάρτη, όταν μέλη της Χαμάς επιτέθηκαν σε θέση της Μονάδας Αναγνώρισης Χαρούβ, τμήμα της Ταξιαρχίας Κφιρ, στην Χαν Γιουνίς, με πολυβόλα και αντιαρματικούς πυραύλους. Η μάχη διήρκεσε αρκετά λεπτά. Τρεις στρατιώτες τραυματίστηκαν, ένας εκ των οποίων σοβαρά, ενώ δέκα μαχητές της Χαμάς εξουδετερώθηκαν.
Σχέδιο εποικισμού κόντρα στη λύση των δύο κρατών
Την ώρα που τα βλέμματα είναι στραμμένα στη Γάζα, η ισραηλινή κυβέρνηση εγκρίνει τον εποικιστικό σχεδιασμό της λεγόμενης «Ζώνης Ε1» στη Δυτική Όχθη - σχέδιο που έχει επανειλημμένα μπλοκαριστεί επί δύο δεκαετίες, καθώς θεωρείται «κόκκινη γραμμή» από τη διεθνή κοινότητα. Η απόφαση αφορά την ανέγερση 3.400 κατοικιών κοντά στον οικισμό Μααλέ Αντουμίμ, σε περιοχή που θεωρείται ότι θα αποκόψει την Ανατολική Ιερουσαλήμ από την υπόλοιπη Δυτική Όχθη, υπονομεύοντας ουσιαστικά την προοπτική ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
Πρωτεργάτης του σχεδίου ο Σμότριτς, ο οποίος και δήλωσε ότι «κάθε νέα κατοικία είναι ένα καρφί στο φέρετρο της επικίνδυνης ιδέας ενός παλαιστινιακού κράτους». Μέσω της ανέγερσης χιλιάδων νέων κατοικιών στη Δυτική Όχθη -που σε κάθε περίπτωση θα χρειαστούν μήνες και χρόνια εφόσον όντως το σχέδιο υλοποιηθεί- η κυβέρνηση Νετανιάχου στέλνει προς πάσα κατεύθυνση το μήνυμα ότι δεν σκοπεύει να υποχωρήσει από την ατζέντα της. Ο ίδιος ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν έχει κάνει επί του παρόντος κάποια δήλωση.
Η απόφαση για την «Ε1» συμπίπτει με την επικείμενη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, όπου η Γαλλία και άλλες χώρες έχουν δηλώσει ότι θα αναγνωρίσουν μονομερώς παλαιστινιακό κράτος. Η εξέλιξη έχει προκαλέσει οξεία αντιπαράθεση ανάμεσα στον Νετανιάχου και τον Εμανουέλ Μακρόν, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να κατηγορεί τον Γάλλο πρόεδρο ότι «τρέφει τον αντισημιτισμό». Το Παρίσι απάντησε χαρακτηρίζοντας τις κατηγορίες «απαράδεκτες» και «λανθασμένες». Σφοδρή αντιπαράθεση έχει ξεσπάσει και με την Αυστραλία: ο Νετανιάχου κατηγόρησε τον πρωθυπουργό Άντονι Αλμπανέζι ότι «πρόδωσε το Ισραήλ», ενώ ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστραλίας Τόνι Μπερκ απάντησε πως «η δύναμη δεν μετριέται με το πόσα παιδιά αφήνεις πεινασμένα».
Ως προς τις νέες εξελίξεις στη Δυτική Όχθη, ο διεθνείς αντιδράσεις υπήρξαν άμεσες. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήρισε την απόφαση «λανθασμένη και καταστροφική». Η βρετανική κυβέρνηση εξέδωσε ανακοίνωση ότι η κίνηση «παραβιάζει κατάφορα το Διεθνές Δίκαιο». Η Γερμανία επανέλαβε ότι τέτοιες κινήσεις «υπονομεύουν κάθε προοπτική δύο κρατών».
Η Ιταλία καταδίκασε επίσης την απόφαση του Ισραήλ, λέγοντας ότι η απόφαση αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο και κινδυνεύει να θέσει οριστικά σε κίνδυνο τη λύση των δύο κρατών, διαιρώντας το μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος και περιορίζοντας την πρόσβαση των Παλαιστινίων στην Ιερουσαλήμ. Οι επικεφαλής διπλωματίας συνολικά 20 χωρών συνυπέγραψαν δήλωση με την οποία καταδικάζεται έντονα η απόφαση του Ισραήλ να προχωρήσει σε νέους εποικισμούς στη Δυτική Όχθη και ζητείται η άμεση ανάκληση των σχεδίων.
Πηγή: Liberal/ Ευαγγελία Μπίφη
