Σε μια μεγάλη μάστιγα και ταυτόχρονα σε μια από τις πιο επικίνδυνες μορφές οικονομικού εγκλήματος διεθνώς, εξελίσσεται η κλοπή της ψηφιακής ταυτότητας.
Και στην Ελλάδα όπου η χρήση τραπεζικών καρτών και ηλεκτρονικών συναλλαγών αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με τη νέα γενιά απάτης που τροφοδοτείται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Τα Deepfakes, η κλωνοποίηση φωνής και πολλές εξελιγμένες μέθοδοι κοινωνικής μηχανικής πλήττουν όλο και περισσότερο ελληνικές εταιρείες, ενώ τα θύματα συχνά ανακαλύπτουν ότι το θεσμικό πλαίσιο δεν είναι ακόμα σε θέση να τους προστατεύσει αποτελεσματικά.
Ο Διδάκτωρ Νομικής, Γιώργος Παπαδημητράκης, μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα επικαλείται παραδείγματα με απίστευτες απάτες που έχουν γίνει με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, τονίζοντας πως τα συχνότερα θύματα είναι οι εταιρείες και ειδικά οι μεγάλες, όπου το οικονομικό κίνητρο των δραστών είναι και σημαντικά αυξημένο.
Ο δικηγόρος με MSc στο αντικείμενο «Δίκαιο και Πληροφορική» εξηγεί γιατί το πρόβλημα παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις και τι χρειάζεται να αλλάξει για να θωρακιστεί η ελληνική κοινωνία απέναντι σε αυτόν τον ψηφιακό εφιάλτη.
Το φαινόμενο, όπως λέει, δεν περιορίζεται πλέον σε απλές διαδικτυακές απάτες, αλλά έχει μετατραπεί σε ένα πολυεπίπεδο σύστημα εξαπάτησης όπου ο δράστης «νοσφίζεται» τη νομική ταυτότητα του θύματος για να τελέσει άλλες σοβαρές πράξεις και προφανώς για να αποσπάσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα χρηματικά ποσά.
«Είναι σαν να εμφανίζομαι στην τράπεζα με τα δικά σας στοιχεία, να παίρνω δάνειο στο όνομά σας και τελικά εσείς να βρίσκεστε χρεωμένοι για χρήματα που δεν λάβατε ποτέ», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Παπαδημητράκης ήταν ένας από τους βασικούς ομιλητές στην εκδήλωση που διοργάνωσε χθες το το Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) «Δίκαιο και Πληροφορική» του Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το Τμήμα Νομικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Σύλλογος Αποφοίτων του Δ.Π.Μ.Σ. «Δίκαιο και Πληροφορική» (Δείτε περισσότερα για το συνέδριο στο τέλος του άρθρου).
Διαβάστε παρακάτω, το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Γιώργου Παπαδημητράκη, στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη:
-Τι θεωρείται κλοπή ταυτότητας στη σημερινή εποχή και πως εκφράζεται στην πράξη;
Ανήκει στα οικονομικά εγκλήματα. Ουσιαστικά ο δράστης νοσφίζεται τη νομική ταυτότητα κάποιου προσώπου για να τελέσει ένα άλλο αδίκημα. Για να σας πω ένα παράδειγμα, εγώ εμφανίζομαι με τα δικά σας στοιχεία σε μία τράπεζα, παίρνω ένα δάνειο στο όνομά σας, παίρνω εγώ φυσικά τα χρήματα, με αποτέλεσμα εσείς να μην πληρώνετε το δάνειο και να εμφανίζεται ότι χρωστάτε για ένα δάνειο, το οποίο δεν έχετε λάβει εσείς ποτέ.
-Σύμφωνα με έρευνα του FBI το 2021, ένας στους πέντε ενήλικες είχε πέσει θύμα κλοπής ταυτότητας. Το ποσοστό αυτό εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί σημαντικά σήμερα.
Είναι αλήθεια αυτό. Η κλοπή ταυτότητας συνιστά μάστιγα για την αμερικανική κοινωνία. Για το 2024 αναφέρεται ότι περίπου 11 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν πέσει θύματα κλοπής ταυτότητας με μέση ζημία περίπου τα 500 δολάρια ανά άτομο. Γι' αυτόν το λόγο μάλιστα και εξαιτίας της σοβαρότητας του θέματος, έχουν θεσπιστεί και ειδικές ποινικές διατάξεις για να αντιμετωπίσουν τον φαινόμενο.
-Αυτό γίνεται στις ΗΠΑ διότι είναι και πιο προχωρημένη η χρήση της τεχνολογίας εκεί;
Το πρόβλημα ξεκινάει από την εποχή που αρχίζουν να χρησιμοποιούνται οι πιστωτικές κάρτες πάρα πολύ. Τώρα βέβαια, ειδικά με τη νέα τεχνολογία, όπου κάποιος μπορεί εύκολα να πάρει τα προσωπικά δεδομένα κάποιου και να εμφανιστεί στο διαδίκτυο με μια διαφορετική προσωπικότητα, καταλαβαίνετε ότι η ένταση του φαινόμενου είναι πολύ μεγαλύτερη.
-Σύμφωνα με άλλη, πιο πρόσφατη έρευνα, πάνω από το 43% των απατών στον χρηματοπιστωτικό τομέα γίνεται με τη χρήση της AI.
Είναι αλήθεια. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Το 2024 μια τράπεζα στο Χονγκ Κονγκ έχασε περίπου 50 εκατομμύρια δολάρια.
Και πώς έγινε το γεγονός; Εμφανίστηκε ένα άβαταρ, με την τεχνολογία Deepfake, του διευθύνοντος συμβούλου, ο οποίος ξεγέλασε το προσωπικό της εταιρείας. Νόμιζαν δηλαδή ότι είναι ο πραγματικός διευθύνων σύμβουλος, με αποτέλεσμα να στείλουν ένα πολύ μεγάλο ποσό σε μια τράπεζα του εξωτερικού και ουσιαστικά έχασαν τα λεφτά.
Επίσης και πριν από μερικά χρόνια έγινε μια τέτοιου είδους απάτη με φωνή. Δηλαδή, κάποιοι πήραν δείγματα φωνής από τον διευθύνοντα σύμβουλο και με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης κατόρθωσαν και αναπαρήγαν τη φωνή του. Πήρε λοιπόν τηλέφωνο κάποιος με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και διέταξε τον υπάλληλό του να καταθέσει 250.000 ευρώ σε έναν οργανισμό. Πράγμα που φυσικά έκανε ο υπάλληλος.
-Να έρθουμε και στην πλευρά του πολίτη. Πέφτει θύμα μιας τέτοιας απάτης. Καταρχάς φταίει ο ίδιος τη στιγμή που η τεχνητή νοημοσύνη έχει εξελίξει τόσο πολύ το έγκλημα;
Δυστυχώς το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, τουλάχιστον όσον αφορά στη τεχνητή νοημοσύνη για να μπορέσει να αποκατασταθεί η ζημία που έγινε στο θύμα. Επειδή είναι μια νέα τεχνολογία, αλλά ακόμα δεν έχουν αναπτυχθεί και τα κατάλληλα νομικά εργαλεία για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
-Στις περιπτώσεις που υπάρχουν διεκδικήσεις επιστροφής ποσών από τις τράπεζες, όταν υπάρχει παραβίαση τραπεζικών λογαριασμών;
-Έχουν εκδοθεί αποφάσεις πάνω στο ζήτημα αυτό και ορισμένοι καταναλωτές δικαιώνονται, εφόσον φυσικά αποδειχτεί ότι έλαβαν και όλα τα μέτρα ασφαλείας τα οποία οφείλουν και αυτοί να χρησιμοποιήσουν.
-Νομίζω συμφωνείτε ότι όσο προχωράμε στην τεχνολογία, όσο μπαίνουμε πιο «βαθιά», τόσο αυξάνονται και οι κίνδυνοι, σωστά;
Εννοείται. Και μάλιστα κίνδυνοι νεοπαγείς τους οποίους δεν φανταζόμασταν κατά παρελθόν.
-Περισσότερο πολίτες ή εταιρείες πέφτουν θύματα απάτης στην Ελλάδα;
Συνήθως είναι οι εταιρείες. Διότι εκεί υπάρχει και μεγάλο οικονομικό κίνητρο.
-Και προφανώς είναι ανάγκη να επενδύσουν όλοι στην προστασία, ειδικά οι εταιρείες;
Φυσικά και στην κυβερνοασφάλεια. Πρέπει το προσωπικό να μάθει να κάνει διάγνωση των κινδύνων που προκύπτουν από την κοινωνική μηχανική. Βασικά, στις απάτες μέσω του διαδικτύου, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα από τα «εργαλεία». Πολλές φορές γίνονται με e-mails, με διάφορους τρόπους οι επαφές μέσω διαδικτύου, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και σε προσωπική επαφή και έτσι εξαπατούνται οι χρήστες.
Σημαντικό να μάθουμε να αντιλαμβανόμαστε τις απάτες – «Hack the scam» στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Η αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής απάτης και η κατανόηση των μηχανισμών της που σήμερα εξελίσσονται ταχύτατα, ήταν το αντικείμενο εκδήλωσης με τίτλο «Hack the scam – Αποκωδικοποιώντας τις ηλεκτρονικές απάτες», που πραγματοποιήθηκε χθες στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Την εκδήλωση συνδιοργάνωσαν το Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) «Δίκαιο και Πληροφορική» του Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το Τμήμα Νομικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Σύλλογος Αποφοίτων του Δ.Π.Μ.Σ. «Δίκαιο και Πληροφορική».
Όπως δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα η Διευθύντρια του ΔΠΜΣ, «Δίκαιο και Πληροφορική», Ευγενία Αλεξανδροπούλου, το αντικείμενο είναι ιδιαίτερα επίκαιρο και απασχολεί όλο και πιο πολύ τόσο τους πολίτες όσο και τις επιχειρήσεις. «Είναι ένα θέμα που στις ημέρες μας έχει μεγάλη απήχηση και είναι σημαντικό να ενημερωθεί το κοινό - το οποίο βρίσκεται εκτεθειμένο σε αυτόν τον κίνδυνο, της ηλεκτρονικής απάτης – πώς μπορεί να τις αντιληφθεί και να τις αντιμετωπίσει» είπε χαρακτηριστικά αναφορικά με τους στόχους της εκδήλωσης.
Όπως επισήμαναν εξάλλου οι διοργανωτές της εκδήλωσης «η κατανόηση των μηχανισμών ηλεκτρονικής απάτης είναι προϋπόθεση για την ασφάλεια κάθε πολίτη. Η τέχνη του διαδικτυακού εγκλήματος γίνεται ολοένα και πιο ευρηματική, αξιοποιώντας πειστικές τεχνικές που άλλοτε είναι απλοϊκές και άλλοτε σύνθετες, μετατρέποντας το phishing, την υποκλοπή ταυτότητας, την παραπλάνηση και τις απατηλές συναλλαγές σε καθημερινό κίνδυνο. Για να παραμείνουμε ασφαλείς, χρειάζεται να αποκωδικοποιήσουμε τις απάτες στον κυβερνοχώρο (cyber scam) προτού αυτές αποκωδικοποιήσουν εμάς και να ‘’χακάρουμε’’ τις μεθόδους των επιτιθέμενων, κατανοώντας τα μοτίβα και τα ίχνη που αφήνουν πίσω τους».
Το Διαπανεστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών - «Δίκαιο και Πληροφορική»
Το Δ.Π.Μ.Σ. «Δίκαιο και Πληροφορική» ξεκίνησε το 2017 με στόχο να γεφυρώσει επιστημονικά τους κλάδους του Δικαίου και της Πληροφορικής. Πρόκειται για ένα πρωτοπόρο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα, για το οποίο συνεργάζονται δύο ελληνικά Πανεπιστήμια (Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Τμήμα Νομικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης), διευρύνοντας τους μαθησιακούς και ερευνητικούς ορίζοντες των μεταπτυχιακών φοιτητών εξοπλίζοντας τους με πρόσθετα ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προσόντα, τα οποία είναι περιζήτητα στη σημερινή Κοινωνία της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών.
Το Μεταπτυχιακό προσελκύει πολλές υποψηφιότητες φοιτητών από όλη την Ελλάδα με μεγάλο ποσοστό ιδιαίτερα αξιόλογων βιογραφικών.
Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει μαθήματα Νομικής και Πληροφορικής στο Α΄ εξάμηνο (ανάλογα με την επιστημονική προέλευση κάθε φοιτητή), ενώ στο Β΄ εξάμηνο αναλύονται σύγχρονα διεπιστημονικά θέματα, όπως η προστασία των προσωπικών δεδομένων, η ηλεκτρονική εγκληματικότητα, το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα πνευματικά δικαιώματα, η ασφάλεια (τεχνολογική και νομική), η ψηφιακή επιχειρηματικότητα και καινοτομία, η οικονομική διάσταση της Κοινωνίας της Πληροφορίας, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τα πληροφοριακά συστήματα σε διάφορους τομείς, η δικαιομετρία, οι τηλεπικοινωνίες και τα συναφή νομικά θέματα.
Περισσότερες πληροφορίες για το Δ.Π.Μ.Σ. «Δίκαιο και Πληροφορική» μπορείτε να δείτε στον σύνδεσμο ΕΔΩ
