Από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας έως το Γεντί Κουλέ, η ζωή του Γεωργίου Μπαρκόπουλου μοιάζει με σενάριο κινηματογράφου που αποτυπώνει ένα γνήσιο Ελληνικό έπος για τα δεδομένα της εποχής. Γεννημένος το 1907, έφτασε πρόσφυγας στη Γερακαρού Λαγκαδά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κουβαλώντας μαζί του το ούτι, «το όργανο από την πατρίδα». Η μουσική υπήρξε η πρώτη του μεγάλη αγάπη — και το μέσο που τον ανέδειξε.
Από νεαρή ηλικία έγινε περιζήτητος στα γλέντια της ευρύτερης περιοχής και σύντομα έκανε το μεγάλο άλμα στην Αθήνα, ηχογραφώντας τραγούδια με γνωστούς μουσικούς της εποχής. Η καριέρα του απογειώθηκε και εμφανίστηκε ακόμη και στα εγκαίνια της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης το 1940, παίζοντας μπροστά σε κοινό και ξένους αξιωματούχους.
Για την Ελλάδα!Ο Γεώργιος Μπαρκόπουλος στη 15η ΔΕΘ, πρώτος από δεξιά, με την παραδοσιακή φουστανέλα
Ωστόσο, ο πόλεμος άλλαξε τα πάντα. Ο θάνατος του αδελφού του Δημήτρη στο αλβανικό μέτωπο τον συγκλόνισε βαθιά. Ο ίδιος, αισθανόμενος την υπέρτατη ανάγκη να υπερασπιστεί την Πατρίδα, άφησε στην άκρη τις σκηνές και το τραγούδι και μαζί με τον αδερφό του Παναγιώτη, εντάχθηκε σε ένα από τα πρώτα δίκτυα κατασκοπείας εναντίον των Γερμανών στη Μακεδονία.
Ο αδελφός του Γεωργίου Μπαρκόπουλου Δημήτρης, ως νεοσύλλεκτος στρατιώτης το 1929
Η Στρατολόγηση – Ο ασύρματος στον στάβλο της Γερακαρούς
Το φθινόπωρο του 1941*, ένα υποβρύχιο από τη Μέση Ανατολή αποβίβασε στον Σταυρό Θεσσαλονίκης (δήμος Βόλβης σήμερα) τον υποσμηναγό Ανδρέα Βασιλειάδη και τον ναυτικό Παναγιώτη Μανωλόπουλο, με αποστολή τη δημιουργία δικτύου αντικατασκοπείας στη Βόρεια Ελλάδα για τον πρώτο, υπό της εντολές της «Αγγλικής Υπηρεσίας Πληροφοριών». Ο Π.Μανωλόπουλος είχε εντολές να κατευθυνθεί για τον νότο και αναχώρησε αμέσως. Εξαιτίας της έντονης γερμανικής παρουσίας, οι σύνδεσμοι του Βασιλειάδη δεν μπορούσαν να αναλάβουν τη φύλαξη και λειτουργία του ασυρμάτου που είχε μαζί του.
Τότε προτάθηκαν ως «απολύτως έμπιστοι και φλογεροί πατριώτες» τα αδέλφια Γεώργιος και Παναγιώτης Μπαρκόπουλος. Ο ασύρματος εγκαταστάθηκε στον στάβλο της οικογένειας στη Γερακαρού και από εκεί ξεκίνησε η συστηματική αποστολή πληροφοριών προς τις συμμαχικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή σχετικά με μετακινήσεις στρατευμάτων, εφοδίων και επιχειρήσεων των Γερμανών. Οι πληροφορίες προς το Κάιρο ήταν πολύτιμες, αλλά ο αντικειμενικός σκοπός του Βασιλειάδη, ήταν να οργανωθεί δίκτυο κατασκοπείας σε ολόκληρη τη Βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία, καθώς και στη Βουλγαρία. Εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, καθώς το διάστημα εκείνο, εκτός από την ισχυρή παρουσία των ναζιστικών στρατευμάτων, οι σπιούνοι και οι δωσίλογοι καραδοκούσαν.
Ο Μπαρκόπουλος αφοσιώθηκε πλήρως στη λειτουργία του ασυρμάτου, συχνά επί 24ώρου βάσεως, ενώ ο αδελφός του Παναγιώτης στηρίχθηκε παράλληλα στην οικογένειά του για να συνεχίσει τη δράση.
Υπηρεσία Διαφυγής – Οργάνωση μυστικών δρομολογίων προς την Αίγυπτο
Πέρα από την κατασκοπεία, οι Μπαρκόπουλοι συμμετείχαν ενεργά και στην «Υπηρεσία Διαφυγής» που είχε ως αποστολή της τη φυγάδευση Άγγλων στρατιωτών που είχαν αποκοπεί κατά την υποχώρηση των Συμμάχων.
Οι ομάδες συνέλεγαν τους Βρετανούς από την ενδοχώρα και, μέσω μυστικών διαδρομών, τους οδηγούσαν στις ακτές της Χαλκιδικής και το Άγιον Όρος, όπου συμμαχικά πλοιάρια τους μετέφεραν στη Μέση Ανατολή. Κάθε διαδρομή, κάθε φιλοξενία, κάθε νύχτα μετακίνησης περιείχε κίνδυνο θανάτου. Ο κίνδυνος χτύπησε την πόρτα της οικογένειας τον Ιούνιο του 1942, όταν Γερμανοί εισέβαλαν στο σπίτι του Παναγιώτη αναζητώντας τον. Ξέφυγε την τελευταία στιγμή, τραυματισμένος.
Η παράτολμη μεταφορά του ασυρμάτου στη Θεσσαλονίκη
Τον Αύγουστο του 1942, το επιτελείο έκρινε ότι ο ασύρματος έπρεπε να μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη, για να ενισχυθεί η κάλυψη του δικτύου στην καρδιά των επιχειρήσεων του Άξονα.
Ο Γεώργιος σχεδίασε μόνος του τη μεταφορά. Έκρυψε τον ασύρματο σε δίτροχο κάρο, κάτω από ένα φορτίο με άγουρες ντομάτες. Ήξερε ότι οι ώριμες θα κατάσχονταν, ενώ οι άγουρες θεωρήθηκαν χωρίς αξία. Στο γερμανικό σημείο ελέγχου κοντά στη λίμνη Κορώνεια, ισχυρίστηκε ότι τις μετέφερε για «τουρσί» και έτσι κατάφερε να περάσει ανενόχλητος, δίχως οι Γερμανοί να τις κατάσχουν.
Η μεταφορά πέτυχε. Ο ασύρματος λειτούργησε για εβδομάδες σε τρία διαφορετικά σημεία μέσα στην πόλη — σε ξενοδοχείο, στην περιοχή της Λαχαναγοράς και τελικά στον Φωτισμένο Βράχο — αλλάζοντας θέση κάθε επτά ημέρες για να αποφευχθεί ο εντοπισμός από τα ραδιογωνιόμετρα της Γκεστάπο.
Ο εντοπισμός, η παγίδα και η σύλληψη
Μετά από διαδοχικές επιχειρήσεις εντοπισμού, η Γκεστάπο ανακάλυψε το τελευταίο κρησφύγετο του ασυρμάτου. Πολλοί συνελήφθησαν. Ο Μπαρκόπουλος κατάφερε να διαφύγει στη Γερακαρού και κρύφτηκε σε αχυροκαλύβα στις όχθες του τοπικού ρέματος. Παρέμενε σε απομόνωση και στο χωριό κατηφόριζε μόνο νύχτα για να ενημερωθεί, παίρνοντας κάθε προφύλαξη.
Ωστόσο, μια μέρα παρουσιάστηκαν δύο άνδρες ως «συνεργάτες» και ζήτησαν να τον συναντήσουν. Είχαν υποστηρίξει ότι ήταν επικηρυγμένοι και ζήτησαν μυστική διαφυγή με τον Γεώργιο Μπαρκόπουλο να συμφωνεί να τους βοηθήσει. Στη Ρεντίνα όμως, η ομάδα συνάντησε ένα δήθεν «χαλασμένο» αυτοκίνητο και όταν επιχείρησαν να βοηθήσουν τους επιβαίνοντες, αποδείχτηκε ότι αυτοί αλλά και οι δύο «συνεργάτες», ήταν στην πραγματικότητα συνεργάτες των Γερμανών. Με την απειλή όπλων συνέλαβαν τον Μπαρκόπουλο και τον οδήγησαν στη Θεσσσαλονίκη για να τον παραδώσουν στα χέρια της Γκεστάπο.
Οι προδότες οικειοποιήθηκαν και πούλησαν ένα από τα προσωπικά του αντικείμενα – το «πάντζο» που κουβαλούσε μαζί του –, στοιχείο που αργότερα χρησιμοποιήθηκε για την ταυτοποίησή τους, καθώς το πούλησαν στο κατάστημα της Έφης Γκόφα στη Θεσσαλονίκη.
Γεντί Κουλέ – Σιωπή παρά τα βασανιστήρια
Ο Γεώργιος μεταφέρθηκε σιδηροδέσμιος στο Γεντί Κουλέ, όπου βασανίστηκε απάνθρωπα. Την ανάκριση ανέλαβε ο διαβόητος ταγματάρχης της Γκεστάπο Έρλιχ Μπρούνο. Ο Μπαρκόπουλος υπέστη καθημερινά ξυλοδαρμούς, συντριβή πλευρών με σιδηρολοστούς και συνεχή πίεση για ομολογίες, όμως δεν μίλησε και δεν κατέδωσε κανέναν. Ο ίδιος φέρεται να είχε προσπαθήσει να αυτοκτονήσει, κόβοντας την κοιλιά του με ένα κομμάτι γυαλί, για να μην προσφέρει στους εχθρούς την ικανοποίηση της εκτέλεσής του, ωστόσο τον εντόπισαν γρήγορα οι δεσμοφύλακες και δεν τον άφησαν να πεθάνει.
Συγκρατούμενοί του θυμούνται ότι η σιωπή του τρόμαζε ακόμη και τους δεσμοφύλακες, ενώ οι άλλοι κρατούμενοι απέφευγαν να του απευθύνουν λόγο, για να μην κατηγορηθούν ως συνεργοί.
Η θανατική καταδίκη και το ηρωικό τέλος
Ο Γεώργιος κρίθηκε ένοχος «κατασκοπείας κατά της Στρατιωτικής Διοίκησης Ελλάδας», με αποτέλεσμα να καταδικαστεί σε θάνατο. Ο αδελφός του Παναγιώτης, ο οποίος είχε συλληφθεί νωρίτερα, αλλά γλύτωσε τελευταία στιγμή από το εκτελεστικό απόσπασμα, επιχείρησε να οργανώσει ενέδρα για να τον ελευθερώσει κατά τη μεταφορά του από το Γεντί Κουλέ. Εκείνος, λίγες στιγμές πριν η ενέδρα υλοποιηθεί και καθώς συνοδευόταν από Γερμανούς στρατιώτες με πολυβόλα, αντιλήφθηκε τον κίνδυνο και φώναξε μόνο μία φράση προς τον αδελφό του που έγραψε το τέλος της αυτής της απόπειρας. «Φύγε! Έχεις παιδιά να μεγαλώσεις!»
Λίγες ημέρες αργότερα, την 1η Οκτωβρίου 1942, στο πεδίο βολής της Μίκρας, ο Γεώργιος εκτελέστηκε καθιστός, ανήμπορος να σταθεί όρθιος λόγω των βασανιστηρίων, αλλά φωνάζοντας «Για την Ελλάδα!».. Αρνήθηκε να του κλείσουν τα μάτια.
Η παρακαταθήκη
Την τελευταία νύχτα πριν από την εκτέλεση, ζήτησε να μεταλάβει και να αποχαιρετήσει τον αδελφό του Παναγιώτη. Του είπε: «Να γραφτεί η ιστορία μας».
Η επιθυμία του έγινε πραγματικότητα δεκαετίες αργότερα, χάρη και στην καταγραφή του ανιψιού του, Χαράλαμπου Μπαρκόπουλου.
Νωρίτερα, καθώς ανάρρωνε από την απόπειρα αυτοκτονίας, αλλά γνωρίζοντας ότι το τέλος πλησίαζε, βρήκε ένα κομμάτι χαρτί στη φυλακή και έγραψε το κύκνειο άσμα του, ένα ποίημα βγαλμένο από την ψυχή του, το οποίο στη συνέχεια, μετά την εκτέλεση του, παραδόθηκε στον αδελφό του Παναγιώτη, μαζί με τη διαθήκη του και κάποιες άλλες σημειώσεις που είχε γράψει. Το ποίημα αυτό έγραφε:
ΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΜΥΡΙΟΛΟΓΙ
Του ήρωα μουσικού Γεωργίου Μπαρκόπουλου
Στις φυλακές, του Βογιανού, σε σκοτεινό μπουντρούμι, με κλείσανε οι Γερμανοί, οι βάρβαροι οι Ούννοι.
Προδότες με προδώσανε, δυό -τρεις παλιοαλήτες, φονιάδες του Ελληνικού λαού, χαφιέδες και αγύρτες.
Με σίδερο οι γερμανοί μου σπάσαν τα πλευρά μου, να μαρτυρήσω θέλανε όλα τα μυστικά μου.
Γιατί τους λέγω ψέματα, μου σπάσαν τα πλευρά μου, ώσπου με αναγκάσανε να σχίσω την κοιλιά μου.
Την Τρίτη με δικάζουνε, μάνα, θα με σκοτώσουν, να είσαι υπερήφανη για τον ήρωα τον γιό σου.
Γιατί ήμουνα κατάσκοπος, τους Γερμανούς κτυπούσα, Μπαρκόπουλο με λέγανε, Ελευθεριά ζητούσα.
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, προς τιμήν του ήρωα μουσικού, έδωσε το όνομα του σε δρόμο της πόλης, στην περιοχή των Αγίων Πάντων:
Τιμητικό δίπλωμα που απονεμήθηκε στον Παναγιώτη Μπαρκόπουλο "δια τας εξαιρετικάς υπηρεσίας του" στην Εθνική Αντίσταση:
*Με πληροφορίες και από το βιβλίο του Γιάννη Β. Ιωαννίδη "Έλληνες και ξένοι κατάσκοποι στην Ελλάδα" - Εκδόσεις ΣΠ. ΔΑΡΕΜΑ"
