Ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος ∆ιεθνών Ευρωπαϊκών και Οικονοµικών Σπουδών στο Οικονομικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο βαθύτερης οικονομικής κρίσης που μπορεί να φτάσει ακόμη και στο επίπεδο της ελληνικής κατά τη δεκαετία του 2010, πλην όμως υπογραμμίζει, ότι τα πράγματα ίσως και να μη χρειαστεί να φτάσουν ως εκεί, δεδομένου ότι μιλάμε πάντα για μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επίσης ο γνωστός ακαδημαϊκός αναφέρεται και σε ενδεχόμενες επιπτώσεις που μπορεί να έχει για την ελληνική οικονομία μία βαθύτερη κρίση στην χώρα του Εμμανουέλ Μακρόν.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Κωνσταντίνου πώς σχολιάζετε όσα συμβαίνουν στη Γαλλία το τελευταίο διάστημα; Υπάρχει περίπτωση να δούμε αυτή την τεράστια δύναμη να προστρέχει σε βοήθεια από μηχανισμούς οικονομικής στήριξης όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;
Η αλήθεια είναι ότι δεν θα ήταν κάτι που θα μου προκαλούσε έκπληξη, καθώς δεν πρόκειται για κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί. Μια μεγάλη χώρα δηλαδή να χρειαστεί ενδεχομένως να προσφύγει στη βοήθεια που μπορει να προσφέρει το ΔΝΤ. Έχει συμβεί στο παρελθόν και με τη Μεγάλη Βρετανία.
Εκείνο που είναι ήδη γνωστό είναι οτι οι Γάλλοι έχουν προϋπολογισμό μπροστά τους και πρέπει να ψηφιστεί. Εάν δεν ψηφιστεί θα σταματήσουν πάρα πολλά πράγματα κι εκεί είναι το ουσιαστικό πρόβλημα.
-Ήδη όπως αναφέρεται στα ρεπορτάζ, το χρέος της Γαλλίας ξεπερνά το 110% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της χώρας πηγαίνει στην αποπληρωμή των τόκων, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται ο χώρος για επενδύσεις, ανάπτυξη και κοινωνικές παροχές...
Όπως ακριβώς είχε συμβεί και με εμάς. Όταν όμως ο πρωθυπουργός το 2009 αποφάσισε να πει την αλήθεια, κανείς δεν ήθελε να ακούσει και ακολούθησαν τα γνωστά αποτελέσματα.
Τώρα το πρόβλημα είναι στη Γαλλία και αν δεν το λύσει άμεσα θα το βρίσκει συνέχεια μπροστά της.
-Αυτή η αστάθεια σε συνδυασμό με την πιθανότητα να υπάρξει προσφυγή στις κάλπες, υπάρχει το ενδεχόμενο να ευνοήσει κόμματα που... παραμονεύουν στην Γαλλία;
Εκείνους που θα ευνοήσει σίγουρα είναι τους μη συστημικούς χώρους, οι οποίοι έχουν μια τάση διαχρονικά να προτείνουν οικονομικές λύσεις που είναι ανέφικτες. Δηλαδή πηγαίνουν την ιστορία με παραμύθι. Και δυστυχώς, δεν νομίζω ότι μπορεί να πάει πολύ μακριά αυτό το πράγμα.
Όταν έχεις πρόβλημα με το χρέος και με τα δημοσιονομικά, οι λύσεις είναι επίπονες, αλλά είναι και γνωστές. Πρέπει να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες και να αυξηθεί η φορολογία. Και φυσικά μειώνονται οι επενδύσεις, η ανάπτυξη και μειώνονται οι κοινωνικές παροχές.
Φυσικά και υπάρχουν θεωρίες οι οποίες διατείνονται πως αν σοβαρευτεί το κράτος και αρχίσει να συμμαζεύεται θα αυξηθεί και η ιδιωτική επένδυση. Και αυτό είναι το σημαντικό. Δηλαδή σε μια τέτοια κατάσταση δεν μπορεί το κράτος να επενδύει συστηματικά. Θα κάνει δηλαδή κάποια έργα υποδομής, τα οποία όμως κάποια στιγμή τελειώνουν και χρειάζονται μια ανανέωση.
Στον Δυτικό κόσμο το κράτος δεν κάνει τον επιχειρηματία. Οπότε, εάν διορθωθεί με κάποιο τρόπο η δημοσιονομική κατάσταση της Γαλλίας, μπορεί και να δούμε αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων.
-Από τη στιγμή που η γαλλική οικονομία είναι μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η κρίση που περνά σε ολόκληρο το φάσμα της Ένωσης;
Κοιτάξτε, ενώ θεωρητικά υπάρχουν τα εργαλεία διάσωσης, δεν ξέρω, είναι πολύ μεγάλη χώρα για να πούμε ότι θα έχει bail-out από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν το θεωρώ τελείως απίθανο, αλλά τώρα είναι πολύ μεγάλα τα μεγέθη.
Οπότε θα μπούμε πάλι στη λογική που βρισκόταν και η Ελλάδα την περίοδο 2009-10 κι έπειτα. Ότι για να προκληθεί δηλαδή όλο αυτό, σημαίνει ότι κάτι πρέπει να διορθώσω. Δηλαδή τη λύση που πρότεινε ο πρωθυπουργός της Γαλλίας με κάποιας μορφής δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να γίνει συνείδηση.
Τα δάνεια δεν θα δίνονται πλέον χωρίς καμία συνθήκη, χωρίς κανένα περιορισμό. Εμένα εκείνο που θα με φόβιζε περισσότερο, επειδή η Γαλλία είναι από τους μεγάλους συνδρομητές, συμβάλλει δηλαδή πάρα πολύ στον προϋπολογισμό όλοκληρης της ΕΕ, εάν αρχίσει να καταρρέι δεν ξέρω τι θα γίνει με τις ροές προς την Ένωση η οποία βέβαια μετά θα αρχίσει να μοιράζει τα χρήματα, όπου θεωρήσει αυτή ότι πρέπει να μοιραστούν.
-Αν δεν υπάρξει άμεσα οικονομική εξυγίανση η οποία μεταφράζεται συνήθως σε μέτρα, μπορούν να προκύψουν κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή;
Είναι πολύ πιθανό να συμβεί, καθώς υπάρχει η διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος, το οποίο η Γαλλία πρέπει να είναι στο όριο εάν δεν έχει χτυπήσει ήδη το καμπανάκι του κινδύνου.
-Ένα πρώτο καμπανάκι το οποίο έχουν στείλει ήδη οι αγορές και τα χρηματιστήρια...
Κοιτάξτε, κακά τα ψέμματα το μεγαλύτερο κομμάτι του χρέους είναι αναχρηματοδοτούμενο. Δηλαδή χρωστάς; Ξαναδανείζεσαι προκειμένου να πληρώσεις ένα κομμάτι των παλαιών οφειλών. Και είναι απόλυτα λογικό, διότι συνεχίζεις να μετακυλείς το χρέος.
Σκεφτείτε ότι παίρνω ένα στεγαστικό δάνειο. Δεν το πληρώνω αμέσως. Το μετακυλίω για επόμενες περιόδους. Κάπως έτσι λειτουργεί κι ένα κράτος. Δανείζεται δηλαδή ένα ποσό προκειμένου να προχωρήσει σε κάτι και δεν αποπληρώνει ποτέ ολόκληρο το ποσό.
Θα έχουμε πρόβλημα εάν η Γαλλία αντιμετωπίσει αυτό που αντιμετώπισε η Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης. Με λίγα λόγια θα τους είναι πολύ δύσκολο να δανειστούν από τις αγορές κι αυτό συμβεί το επιτόκιο θα είναι πολύ μεγάλο. Δεν φαντάζομαι ότι θα φτάσει σε αυτά τα επίπεδα, αλλά το επιτόκιο θα είναι υψηλό κι αυτό σημαίνει μεγαλύτερο βάρος στους μελλοντικούς προϋπολογισμούς ώστε να πληρωθούν οι τόκοι. Είναι σπατάλη πόρων αυτή, είναι χαμένα χρήματα.
Δηλαδή εάν μπορείς να δανειστείς με ένα επιτόκιο 3% και αναγκάζεσαι να πληρώσεις -επειδή κάτι συμβαίνει- 7%, αυτή η διαφορά είναι χαμένα χρήματα και πόροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κάπου άλλου.
-Η ελληνική οικονομία μπορεί να επηρεαστεί από αυτή την κρίση και την αστάθεια που υπάρχει πολιτικοοικονομικά στη Γαλλία;
Η απάντηση είναι ναι, αλλά δεν μπορώ να σας πω ακριβώς το πόσο. Κοιτάξτε, οι ελληνικές τράπεζες δανείζονται με ένα επιτόκιο το οποίο είναι παραπάνω από αυτό που δανείζει το ελληνικό δημόσιο.
Εάν το γαλλικό επιτόκιο, το οποίο δανείζει το γαλλικό δημόσιο που αποτελεί μια μεγάλη οικονομία αυξηθεί, νομίζω ότι όλα τα επιτόκια θα αρχίσουν σταδιακά να πηγαίνουν προς τα πάνω.
Θα έχουμε δηλαδή spillover, διάχυση αυτού του αποτελέσματος και στα δικά μας τα ομόλογα και κατ' επέκταση και στο τραπεζικό σύστημα. Αυτό δεν νομίζω ότι μπορεί να επηρεάσει τραγικά το ελληνικό δημόσιο, γιατί το μεγαλύτερο κομμάτι των δανείων είναι με σταθερά επιτόκια τουλάχιστον μέχρι το 2032, όμως στις νέες εκδόσεις που θα γίνουν, τα επιτόκια θα είναι υψηλά. Με λίγα λόγια οι τράπεζες θα δανείζονται ακριβότερα και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό των χορηγήσεων που θα μπορούν να κάνουν ή επιδείνωση των όρων χορηγήσεων που μπορούν να κάνουν οι εμπορικές τράπεζες προς τους ενδιαφερόμενους πολίτες της χώρας.
