H τεχνητή νοημοσύνη έχει μπει τα τελευταία χρόνια στη ζωή και την καθημερινότητά μας και αφορά σχεδόν όλους τους τομείς της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τους επαγγελματίες, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, δίχως, ωστόσο, να αποτελεί πανάκεια.
Στο πλαίσιο αυτό, η τεχνητή νοημοσύνη αφορά και θα αφορά και τον τομέα της δικαιοσύνης, μια σχέση βέβαια που μπορεί να είναι συμπληρωματική αλλά όχι αντικαταστατική.
Μιλώντας ειδικότερα για το θέμα της διαμεσολάβησης, όπου εισέρχονται και πιο ανθρώπινοι παράγοντες και διαδικασίες, η τεχνητή νοημοσύνη δίνει ισχυρά εργαλεία για να διευκολύνουν και να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Εργαλείο, λοιπόν, που μπορεί να εισφέρει, μεταξύ άλλων, σε εξοικονόμηση χρόνου σε τομείς που αφορούν στην ανάλυση εγγράφων και στοιχείων, προετοιμασία προτάσεων συμβιβασμού κλπ. Όλα αυτά, όχι βέβαια, στο τελικό στάδιο, αλλά στην προετοιμασία καθώς δεν μπορεί ο ρόλος του διαμεσολαβητή και του ανθρώπινου παράγοντα να εξοβελιστεί.
Ομοίως, η τεχνητή νοημοσύνη με τις δυνατότητές της μπορεί να επιταχύνει τις δυνατότητες και τις διαδικασίες του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Ενδεικτικά, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την αυτόματη επεξεργασία και αξιολόγηση οικονομικών δεδομένων και τη διασταύρωση των στοιχείων ώστε να εντοπίζονται μη αληθείς πληροφορίες και να διαμορφώνεται το προφίλ των αιτούντων, να διαμορφώνονται ουσιαστικές και κυρίως ρεαλιστικές και ισόρροπες προτάσεις βιωσιμότητας μέσω αλγοριθμικών μοντέλων, ακόμη, και να διαμορφώνει προτάσεις ως βάση συζήτησης και συμφωνίας. Προφανώς και ο ρόλος του δικηγόρου δεν μειώνεται καθώς αυτός είναι ο στρατηγικός συντονιστής και αξιολογητής των προτάσεων πάντα με γνώμονα την προστασία του εντολέα του.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γίνει βοηθός και στις νομικές διαδικασίες. Αρκεί να την προσεγγίζουμε και να την αξιοποιούμε ως εργαλείο και όχι ως «δικαστή» ή «δικηγόρο».
Υπάρχουν πολλά ηθικά, δεοντολογικά και νομικά ζητήματα που βρίσκονται στον αέρα τα οποία και πρέπει οι Δικηγορικοί Σύλλογοι και το Υπουργείο Δικαιοσύνης να προσεγγίσουν. Αφορούν από την προστασία των προσωπικών δεδομένων ως την αλγοριθμική μεροληψία. Η δική μας ευθύνη, του νομικού κόσμου, είναι τεράστια μπροστά στα νέα δεδομένα που χρησιμοποιούνται.
Είμαστε εμείς που οφείλουμε να ελέγχουμε την εγκυρότητα των εργαλείων, να ενημερώνουμε για τους κινδύνους και τις αστοχίες των ψηφιακών λύσεων, να συμμετέχουμε στον σχεδιασμό και στην εποπτεία όπως και να λαμβάνουμε τις τελικές αποφάσεις αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη ως κάτι που βοηθάει αλλά δεν κατευθύνει.
Διότι τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη κρίση, τους κανόνες της ηθικής και της δεοντολογίας, την ενσυναίσθηση, την εμπειρία και τη βαθιά γνώση ενός ειδικού.
*Η Αφροδίτη Νέστορα είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, Πολιτευτής Α’ Θεσσαλονίκης ΝΔ, Συντονίστρια ΟΠΕΜΕΔ-Τομέας Διαμεσολάβησης
