«H Ειρήνη Παπά στη μεγάλη οθόνη» είναι ο τίτλος του αφιερώματος που θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 16 έως την Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025 στην αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης). Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει έξι ταινίες-ορόσημα στην καριέρα της μεγάλης ηθοποιού, σε μια διοργάνωση που πραγματοποιείται τρία χρόνια μετά τον θάνατό της.
Όπως λέει ο κριτικός κινηματογράφου Γιώργος Παπαδημητρίου, «βραβευμένη το 2009 με τιμητικό Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας για τη συνολική προσφορά της στην τέχνη του κινηματογράφου, η Ειρήνη Παπά υπήρξε μία αληθινή σταρ. Ήταν σούπερ σταρ στην Ιταλία, όπου γύρισε μεγάλο αριθμό ταινιών πολλές εκ των οποίων τις γνωρίζουμε ελάχιστα στη χώρα μας, ενώ επίσης έκανε και σπουδαία καριέρα στο Χόλιγουντ. Ένα ακόμη στοιχείο που σφράγισε την καριέρα της είναι ότι συνδέθηκε με το ελληνικό θυμικό καθώς έπαιξε σε μία σειρά αρχαίων τραγωδιών».
Ο ρόλος της Ειρήνης Παπά στην κινηματογραφική ιστορία είναι πολυεπίπεδος. Βαθιά θεατρική, τραγική αλλά όχι μελό, υπήρξε ταυτόχρονα δωρική και φλογερή. Όπως επισημαίνει ο κ. Παπαδημητρίου: «Υποδύθηκε ηρωίδες αρχαίας τραγωδίας που τα βάζουν με θεούς και δαίμονες, που παραβαίνουν νόμους, που αμφισβητούν την καταπιεστική ηθική, που αναζητούν με πάθος τη δικαιοσύνη και την εκδίκηση. Ήταν πολύ όμορφη αλλά και δυναμική, ένα φεμινιστικό σύμβολο. Αξίζει να γίνει ειδική μνεία στις Τρωάδες, μία ταινία γεμάτη σούπερ σταρ του χολιγουντιανού στερεώματος όπως η Κάθριν Χέπμπορν και η Βανέσα Ρεντγκρέιβ. Στην ταινία αυτή υπάρχει τρομερή ισορροπία ανάμεσα στον στόμφο και τη στιβαρότητα της αρχαίας τραγωδίας. Όσο κι αν ακούγεται extreme, είναι σαν πειραγμένο γουέστερν με γυναίκες ηρωίδες. Κινηματογραφικά έχει κάτι αντιηρωικό, αλλά και λάμψη από τις μεγάλες σταρ».
Η Ειρήνη Παπά στις Τρωάδες
Το αφιέρωμα, πέρα από τις τέσσερις κλασικές κινηματογραφικές μεταφορές αρχαίων τραγωδιών στις οποίες πρωταγωνίστησε η Ειρήνη Παπά, περιλαμβάνει και δύο από τις πιο αναγνωρίσιμες συμμετοχές της στη μεγάλη οθόνη: «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» και «Αλέξης Ζορμπάς». Όπως σημειώνει ο κ. Παπαδημητρίου, «η ταινία αυτή είναι ίσως, η πιο αναγνωρίσιμη στο ελληνικό κοινό. Σε αυτήν, η Ειρήνη Παπά ενσαρκώνει μία ηρωική φιγούρα της ελληνικής αντίστασης, ένα σύμβολο ελευθερίας».
Η Ειρήνη Παπά στην ταινία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε»
Όσο για τον αγέραστο «Αλέξη Ζορμπά», ο Γιώργος Παπαδημητρίου λέει: «Όλοι θυμούνται τον Άντονι Κουίν για την ταινία αυτή, αλλά η πιο δύσκολη και δωρική ερμηνεία στην ταινία είναι αυτή της Ειρήνης Παπά». Πρόκειται για μία ταινία που, όπως λέει, «είναι η διασύνδεση της Ελλάδας και της εικόνας της στο εξωτερικό – ταινία που στην εποχή της έκανε σούπερ σταρ και τον Νίκο Καζαντζάκη».
Το κοινό μάς εκπλήσσει
Μπορούν τέτοιου είδους αφιερώματα που συντηρούν ζωντανή την κινηματογραφική μνήμη να τραβήξουν το ενδιαφέρον του σύγχρονου νεανικού κοινού; Ο Γιώργος Παπαδημητρίου είναι ξεκάθαρος: «Καμιά φορά το κοινό μάς εκπλήσσει. Δεν πιστεύω ότι χρειάζεται να προσελκύεις με χάντρες ένα νέο κοινό. Είναι τόσο διαχρονικά τα θέματα και εκθαμβωτικές οι ταινίες του παρελθόντος που, άπαξ και μπει κάποιος στη διαδικασία να τις ανακαλύψει, του ανοίγουν νέους δρόμους. Είναι κομμάτια της ελληνικής κινηματογραφικής μνήμης. Κι έχουμε αργήσει να κάνουμε βήματα για να τη διαφυλάξουμε, όχι με μουσειακό τρόπο».
Η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης έχει εδώ και χρόνια αποδείξει πως λειτουργεί ως πολύτιμος κόμβος για την κινηματογραφική παιδεία. Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί ενδιαφέροντα αφιερώματα από το Ιαπωνικό νέο κύμα και τον Κεν Λόουτς, μέχρι τον Κλάους Κίνσκι και τον Βέρνερ Χέρτσογκ, arthouse επιλογές, που τράβηξαν το ενδιαφέρον των σινεφίλ.
Πρόγραμμα Προβολών
Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης)
Πέμπτη 16 Οκτωβρίου – 21:00
«Αλέξης Ζορμπάς» (1964 – σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης)
Η θρυλική διασκευή του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» από τον Μιχάλη Κακογιάννη, με την Ειρήνη Παπά σε μια συγκλονιστική ερμηνεία.
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου – 21:00
«Ηλέκτρα» (1962 – σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης)
Η Ειρήνη Παπά στον ρόλο της Ηλέκτρας, σε μία από τις πιο δυναμικές αποδόσεις της ευριπίδειας τραγωδίας.
Η Ειρήνη Παπά στον ρόλο της Ηλέκτρας
Σάββατο 18 Οκτωβρίου
18:30 «Τρωάδες» (1971 – σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης)
Η Ειρήνη Παπά δίπλα σε σταρ του διεθνούς θεάτρου και κινηματογράφου, σε μια σκοτεινή παραβολή για το τέλος του πολέμου και της αξιοπρέπειας.
20:30 «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» (1961 – σκηνοθεσία Τζέι Λι Τόμσον)
Ηρωική φιγούρα της Αντίστασης σε μια χολιγουντιανή περιπέτεια με φόντο τη Ρόδο.
Κυριακή 19 Οκτωβρίου
19:00 – Αντιγόνη (1961, 98’ – σκηνοθεσία Γιώργος Τζαβέλλας)
Η πρώτη κινηματογραφική τραγωδία της Ειρήνης Παπά, στην τολμηρή αλλά ανθρώπινη ανάγνωση του Σοφοκλή από τον Γιώργο Τζαβέλλα. Βραβείο γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η Ειρήνη Παπά στην «Αντιγόνη»
21:00 – Ιφιγένεια (1977, 127’ – σκηνοθεσία Μιχάλης Κακογιάννης)
Η Ειρήνη Παπά υποδύεται την Κλυταιμνήστρα. Συμμετοχή στις Κάννες, υποψηφιότητα για Όσκαρ. Σπαρακτικό δράμα ηθικού διλήμματος και θυσίας.
Η Ειρήνη Παπά στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας
Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί παράλληλα και στην Αθήνα, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας, από τις 16 έως τις 20 Οκτωβρίου 2025.
Γενική είσοδος: 5€
Εισιτήρια διαθέσιμα ηλεκτρονικά στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
