Το «Αθώος ή Ένοχος», πέρα από μία καλοστημένη αστυνομική ιστορία, είναι μία πρωτότυπη θεατρική εμπειρία, ένα πείραμα πάνω στην ηθική, την αμφιβολία και τη φύση της αλήθειας. Το κοινό δεν περιορίζεται στον ρόλο του θεατή. Αντίθετα, γίνεται συμμέτοχο, αφού καλείται να εκδώσει την τελική ετυμηγορία: είναι ο κατηγορούμενος αθώος ή ένοχος; Κι ανάλογα με την ψήφο των θεατών, η παράσταση οδηγείται σε ένα από τα δύο εντελώς διαφορετικά φινάλε.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια αίθουσα δικαστηρίου, όπου δικάζεται ο Δρ. Σέργουντ, ένας φημισμένος καρδιοχειρουργός, κατηγορούμενος για τον φόνο της συζύγου του. Το κίνητρο φαίνεται να είναι οικονομικό – μια τεράστια περιουσία που θα κληρονομούσε. Οι ενδείξεις είναι πολλές: αμπούλες χλωριούχου καλίου, ερωτικές σχέσεις, ασαφή άλλοθι και αντιφατικές μαρτυρίες.
Οι θεατές παρακολουθούν την εξέλιξη της δίκης όπως θα συνέβαινε σε μια πραγματική αίθουσα δικαστηρίου. Με κάθε μάρτυρα που καταθέτει, νέα δεδομένα προστίθενται, συμβαίνουν συνεχείς ανατροπές. Ένας φύλακας, μια φαρμακοποιός, μια συνεργάτιδα του γιατρού που ισχυρίζεται πως διατηρούσε ερωτική σχέση μαζί του, ένας ειδικός επιστήμονας: κάθε χαρακτήρας φωτίζει διαφορετικά την υπόθεση, δημιουργώντας συνεχή αμφιβολία και αγωνία.
Όπως εξηγεί ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Φρατζεσκάκης – που ενσαρκώνει και τον συνήγορο υπεράσπισης – η θεατρική εμπειρία είναι μοναδική κάθε βραδιά: «Από την αρχή της παράστασης, η πρόεδρος του δικαστηρίου – την υποδύεται η Νόνη Ιωαννίδου – απευθύνεται στους θεατές και τους ορίζει ενόρκους. Στο τέλος, αυτοί αποφασίζουν. Πριν από την τελική σκηνή, το κοινό καλείται να σηκώσει τις κάρτες που έχουν μοιραστεί – «Αθώος» ή «Ένοχος». Ένας θεατής, που ορίζεται ως πρόεδρος των ενόρκων, μετρά τις ψήφους και ανακοινώνει την ετυμηγορία. Από εκείνη τη στιγμή, οι ηθοποιοί συνεχίζουν την παράσταση με βάση την απόφαση του κοινού. Κανείς μας, ούτε εμείς οι ηθοποιοί, δεν ξέρουμε από πριν τι θα παιχτεί στο τελευταίο μέρος. Παίζουμε το φινάλε που αποφασίζει κάθε φορά η πλειοψηφία των θεατών. Και κάθε φορά η απόφαση μάς εκπλήσσει. Δεν είναι ποτέ προβλέψιμη».
Γιώργος Φρατζεσκάκης
Δύο φινάλε, δύο πιθανές αλήθειες
Η πρωτοτυπία του έργου δεν έγκειται μόνο στην υπόθεση, αλλά και στον τρόπο που προσεγγίζεται η έννοια της αλήθειας. Η παράσταση δεν απαντά στο ερώτημα «ποιος έχει δίκιο», αλλά το επαναδιατυπώνει: ποια είναι η αλήθεια τελικά; Υπάρχει μία μόνο; «Πολλές φορές, μετά την παράσταση, οι θεατές μένουν έξω από το θέατρο και συνεχίζουν να συζητούν. Άλλος λέει: "Εγώ ήμουν σίγουρος ότι ήταν ένοχος." Κι ο διπλανός του απαντά: "Μα πώς γίνεται; Εγώ ψήφισα αθώος γιατί…". Και κάπως έτσι ξεκινά μια συζήτηση για το πώς κρίνουμε, τι θεωρούμε αποδείξεις, πώς αντιλαμβανόμαστε την ενοχή ή την αθωότητα», λέει ο Γιώργος Φρατζεσκάκης. «Τελικά η παράσταση φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο με τον εαυτό του: με ποια κριτήρια κρίνεις; Πώς αποφασίζεις για τη ζωή ενός άλλου;»
Η παράσταση βασίζεται στο θεατρικό «The Accused», που έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Royal στο Windsor το 2000. Ο ίδιος ο Τζέφρι Άρτσερ, γνωστός Βρετανός συγγραφέας και πρώην πολιτικός, έπαιζε τότε τον πρωταγωνιστικό ρόλο, την ώρα που βρισκόταν αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη για προσωπική του υπόθεση. Αυτή η ειρωνική σύμπτωση έδωσε ακόμη μεγαλύτερη φόρτιση στο έργο.
Οδυσσέας Σταμούλης
Η ελληνική διασκευή του έργου ανεβαίνει για τέταρτη συνεχή χρονιά στο θέατρο Eliart στην Αθήνα. Η επιτυχία της βασίζεται όχι μόνο στην εξαιρετική δομή του ίδιου του έργου, αλλά και στη διαρκή αλληλεπίδραση με το κοινό. «Η παράσταση αλλάζει κάθε φορά, όχι μόνο στο φινάλε αλλά και στην ενέργεια που υπάρχει στην αίθουσα», λέει ο Γιώργος Φρατζεσκάκης. «Και γι’ αυτό ανυπομονούμε να επιστρέψουμε στη Θεσσαλονίκη. Είχαμε έρθει και την πρώτη χρονιά και μας έμεινε αξέχαστη η εμπειρία. Θελήσαμε να το ξαναζήσουμε».
Στυλιανή Κλείδωνα
Συντελεστές της παράστασης
Απόδοση: Κώστας Σπυρόπουλος
Σκηνοθεσία - Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Φρατζεσκάκης
Σκηνικό – Κοστούμια: Βαλεντίνο Βαλάσης
Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Ελένη Βουτυρά, Στάθης Λαγκάδας
Art Work: Μιμίκα Καπούλα
Φωτογραφία – Video: Γιώργος Κρίκος
Ερμηνεύουν
Πρόεδρος Δικαστηρίου: Νόνη Ιωαννίδου
Κατηγορούμενος: Αντώνης Ραμπαούνης
Δικηγόρος Υπεράσπισης: Γιώργος Φρατζεσκάκης
Φαρμακοποιός: Αννέτα Παπαθανασίου
Δημόσιος Κατήγορος: Οδυσσέας Σταμούλης
Καθηγητής Τοξικολογίας: Κώστας Ζέκος
Ιατρός: Στυλιανή Κλείδωνα
Φύλακας: Στάθης Λαγκάδας
Voice Off
Στον ρόλο του επιθεωρητή: Χάρης Σώζος
Στον ρόλο της γυναικολόγου: Ελένη Βουτυρά
Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς Μελίνα Μερκούρη (Μεταμορφώσεως 7, Καλαμαριά)
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 21.15, Σάββατο 18 Οκτωβρίου και Κυριακή 19 Οκτωβρίου 18.15 και 21.15
Προπώληση εισιτηρίων στο Ταμείο του θεάτρου και online στο more.com
