Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις πρώτες του κουβέντες στις δηλώσεις μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα εξέφρασε τη στήριξη της ΕΕ στους Πολωνούς εταίρους που υπερασπίστηκαν τα ανατολικά σύνορα της Ένωσης απέναντι σε μια ανοικτή παραβίαση του εναέριου χώρους τους.
«Ως μέλη ισχυρής Ευρώπης που δεν ενδίδει στον αναθεωρητισμό, οφείλουμε να αποδεικνύουμε και επί του πεδίου ότι δεν μπορεί να γίνει ανεκτή καμία παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Για το ουκρανικό εκφράζουμε τη στήριξή μας στη συνεννόηση μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου και την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών. Μια συζήτηση με τη συμμετοχή της Ουκρανίας και βάσει των θεμελιωδών προβλέψεων του διεθνούς δικαίου, στο απαραβίαστο των συνόρων και με τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφάλειας», τόνισε ο πρωθυπουργός.
Ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι συζήτησαν με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, στη Μέση Ανατολή.
«Στηρίζουμε έμπρακτα τις διαπραγματευτικές προσπάθειες για εκεχειρία. Καταβάλλονται από την Αμερική, το Κατάρ και την Αίγυπτο. Είμαστε ανήσυχοι μετά την ανεπίτρεπτη παραβίαση της εδαφικής κυριαρχίας του Κατάρ και αυτό το υπογράμμισα στον Εμίρη του κράτους. Τόνισα ότι πρέπει να αποφευχθεί οποιαδήποτε κλιμάκωση στη Γάζα. Η Ελλάδα προσφέρει εδώ και καιρό σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια και μέσω ρίψεων ανθρωπιστικού υλικού», υπογράμμισε ο πρωθυπουργός.
Ανέφερε επίσης ότι συζήτησαν και για την κοινή άμυνα και την προοπτική που η Ελλάδα στηρίζει πιστεύοντας στην έννοια της στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης.
«Με αφορμή τα πρόσφατα συμβάντα στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, επαναφέρω την ανάγκη για ένα κοινό ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο για αμυντικές αγορές κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος όπως η αντιπυραυλική προστασία. Η συζήτηση αυτή θεωρώ ότι είναι ώριμη να γίνει και θα τη διεξάγουμε στις επόμενες συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Για τη συμμετοχή τρίτων χωρών στην νέα αμυντική πρωτοβουλία της ΕΕ, η δική μας θέση είναι σαφής. Στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας, δεν μπορεί να μετέχουν χώρες που απειλούν με πόλεμο χώρες της ΕΕ», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο πρωθυπουργός είπε ότι μίλησαν και για το μεταναστευτικό, θέμα που - είπε - έχει συνέπειες στην κοινωνία, την οικονομία και την ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης.
«Μετά από περίοδο ηρεμίας, είχαμε σημαντικές αφίξεις τις τελευταίες 48 ώρες στην Κρήτη. Αυτό επαναβεβαιώνει την ανάγκη για πιο συντονισμένη προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ για να αντιμετωπίσουμε πιο αποτελεσματικά τα δίκτυα των διακινητών», πρόσθεσε.
Σε ό,τι αφορά τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό, ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε πως η Ελλάδα προσέρχεται με σχέδιο και σαφείς στόχους καθώς και με θετική διάθεση απέναντι στις προτάσεις της Κομισιόν. Σημείωσε ότι θα είναι δύσκολη συζήτηση και χαιρέτισε τη βούληση αυτή να ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι τα τέλη του 2026.
Για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, ο πρωθυπουργός τόνισε πως η Ελλάδα δίνει έμφαση στην δημιουργία μιας πραγματικής κοινής ενεργειακής αγοράς που αυτό θα σημαίνει παρεμφερείς τιμές ενέργειας για όλα τα κράτη μέλη. Ως προς αυτό είπε ότι έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε, ότι πρέπει να επενδύσουμε στις απαραίτητες διασυνδέσεις και η ενέργεια να διαρρέει από φτηνότερες χώρες προς εκείνες που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
«Εκφράζουμε την ευχή τα εμπόδια να είναι προσωρινά και οι δεσμοί που σφυρηλατούμε μόνιμοι. Η δέσμευσή μας είναι για μια Ευρώπη ισχυρή που θα υπηρετεί όλες τις Ευρωπαίες και τους Ευρωπαίους.
Απαντώντας σε ερώτηση για την ανταγωνιστικότητα και την έκθεση Ντράγκι, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες ως επί το πλείστον εκφράστηκαν θετικά για τις τολμηρές προτάσεις Ντράγκι ώστε να γεφυρώσουμε το κενό ανταγωνιστικότητας, ειδικά με τις ΗΠΑ.
«Τότε κάποιοι είχαμε εκφράσει επιφυλάξεις για τη δυνατότητα να μετουσιώσουμε τις συστάσεις σε πρακτικές πολιτικές. Δεν έχουμε κάνει αρκετά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Είμαι σίγουρος ότι και ο Πρόεδρος τους Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συμμερίζεται αυτή την αίσθηση», ανέφερε.
Και συμπλήρωσε: «Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απλοποίηση και τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Όμως έχουμε καθυστερήσεις. Στην κοινή ενεργειακή πολιτική, έχουν γίνει κάποια βήματα αλλά ακόμα δεν έχουμε καταλήξει ούτε στο πώς θα εποπτεύουμε την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, ούτε πώς θα χρηματοδοτήσουμε τις απαραίτητες διασυνδέσεις. Στα ζητήματα της τραπεζικής ένωσης, τα συζητάμε εδώ και 10 χρόνια. Ουσιαστική πρόοδος ακόμα δεν έχει γίνει. Η Ελλάδα έμπρακτα αποδεικνύει ότι δεν φοβάται τις επενδύσεις ξένων τραπεζών σε ελληνικές. Δεν μπορώ να πω το ίδιο για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες».
Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και σε δημόσια συζήτηση που είχε για την τεχνητή νοημοσύνη με τη συμμετοχή νέων νεοφυών επιχειρήσεων οι οποίες, είπε, ζητούν να αλλάξει το νομικό καθεστώς ώστε να μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες σε όλη την ΕΕ. «Δεν εκμεταλλευόμαστε τη δύναμη της κοινής αγοράς μας στο μέτρο που μπορούμε», ανέφερε ενώ σημείωσε πως ο Μάριο Ντράγκι έχει πει πως ένα έχουμε μεγάλες φιλοδοξίες, χρειαζόμαστε χρηματοδοτικά εργαλεία.
«Υπάρχει κενό μεταξύ των φιλοδοξιών μας και των χρηματοδοτικών εργαλείων που παρέχουμε. Είναι σαφές στο δικό μου μυαλό ότι χρειαζόμαστε ένα διακριτό χρηματοδοτικό εργαλείο στον τομέα της άμυνας που θα χρηματοδοτήσει κοινά αγαθά που αφορούν την ασφάλεια όλων μας. Η μεγάλη πρόκληση και δυσκολία που έχουμε είναι να πείσουμε τους συναδέλφους ότι απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις, χρειάζονται και τολμηρές κινήσεις και άλματα. Ο Μάριο Ντράγκι τα περιέγραψε στη μελέτη του και θα είναι αρνητικό για την Ευρώπη αν αυτή η μελέτη καταλήξει σε ένα συρτάρι», υπογράμμισε.
Κόστα: Πολύ σημαντική χώρα για την ΕΕ η Ελλάδα, εντυπωσιακό ό,τι έχει καταφέρει
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα ξεκίνησε τις δηλώσεις του ευχαριστώντας τον Έλληνα πρωθυπουργό για την υποδοχή, και είπε ότι είναι πολύ σημαντική αυτή η επίσκεψη για την ΕΕ γιατί οι θεσμοί της Ένωσης «πρέπει να έρθουν πιο κοντά στους πολίτες, και οι ηγέτες και οι λαοί έχουν σημασία».
Ο κ. Κόστα έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ενότητας της Ευρώπης και είπε ότι «σας χρειαζόμαστε όλους να χτίσουμε την ενότητα γιατί η ενότητα είναι η δύναμη μας».
Συνεχάρη την Ελλάδα «για αυτά που έκανε την τελευταία 10ετία» και χαρακτήρισε «εντυπωσιακό» το πώς κατάφερε να ανακάμψει.
«Τώρα έχετε προτεραιότητες στην ανταγωνιστικότητα και την ασφάλεια. Τίποτα όμως δεν μπορεί αν γίνει χωρίς κάποια στοιχεία μακροοικονομικής πολιτικής. Τα έχετε πετύχει και είναι πολύ σημαντικά για την ευρωζώνη. Τώρα επικεντρωνόμαστε στην ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα. Πρέπει να προσφέρετε εμπιστοσύνη στους επενδυτές για την ενίσχυση της οικονομίας γιατί είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τι μπορούμε να επενδύσουμε στην ασφάλεια, αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς ισχυρή οικονομία» ανέφερε.
Ο κ. Κόστα επισήμανε πως «όταν μιλάμε για ασφάλεια το πρώτο που έρχεται στο νου είναι τα ανατολικά σύνορα και η απειλή της Ρωσίας. Όμως δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι έχουμε κι άλλα σύνορα που πρέπει να προστατεύονται από Κύπρο μέχρι Φινλανδία και από την Πορτογαλία μέχρι τη Ρουμανία. Πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση των συνόρων μας ώστε να αντιμετωπιστεί η παράνομη μετανάστευση και οι διακινητές, και πρέπει να έχουμε ισχυρότερη ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική».
Εξέφρασε τη συμφωνία με του με τον κ. Μητσοτάκη για το ότι «χρειάζεται κοινή χρηματοδότηση η κοινή ευρωπαϊκή άμυνα» αναφέρθηκε στο πρόγραμμα χρηματοδότησης ύψους 150 δισ. ευρώ, αλλά όπως είπε «πρέπει να γίνουν περισσότερα και από κοινού». «Πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η στρατιωτική δαπάνη» είπε και τόνισε ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα υπάρχει καλή κοινή χρηματοδότηση από κοινό ταμείο, και γι' αυτό χρειάζεται μια ισχυρότερη οικονομία».
Επισήμανε ότι πρέπει να αυξηθεί το μέγεθος των αμυντικών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και να βελτιωθεί η αμυντική βιομηχανία, ενώ τόνισε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σε μια πολύ σημαντική γεωστρατηγική θέση, είναι η γέφυρα Ευρώπης και Μέσης Ανατολής και αυτά που συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή προκαλούν δυσκολία στην Ευρώπη ως προς την σταθερότητα και τις μεταναστευτικές ροές, και πρέπει να ασχοληθούμε με την περιοχή».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση περί κοινού δανεισμού ο κ. Κόστα είπε ότι «πριν από τέσσερα χρόνια κανείς δεν μιλούσε για κοινή άμυνα στην Ευρώπη» ενώ μετά την επίθεση της Ρωσίας «υποστηρίζουμε πολιτικά οικονομικά και στρατιωτικά την Ουκρανία. Είναι πολύ σημαντικά όσα έγιναν. Υπάρχει το πρόγραμμα 150 δισ. ευρώ σε δάνεια σε κράτη μέλη για την άμυνα. Χρειαζόμαστε περισσότερα και από κοινού. Στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο είναι ευκαιρία να αποφασίσουμε τι και πως πρέπει να χρηματοδοτηθεί. Αν η άμυνα είναι κοινή πρέπει να υπάρχει κοινή χρηματοδότηση» κατέληξε.
Στη συνέχεια οι δύο ηγέτες δέχθηκαν μία ερώτηση ο καθένας από δημοσιογράφους. Ακολουθεί η ερώτηση η οποία τέθηκε στον Πρωθυπουργό: Καλημέρα, κ. Πρόεδρε, κ. Πρωθυπουργέ. Σε λίγες εβδομάδες έχετε μπροστά σας ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου θα τεθούν ξανά τα θέματα ανταγωνιστικότητας έναν χρόνο μετά την έκθεση του Mario Draghi και τις συστάσεις του. Δυστυχώς, όμως, μόνο ένα πολύ μικρό μέρος, ένα 10% με 11% των συστάσεών του, φαίνεται ότι έχει εφαρμοστεί από τα κράτη μέλη. Και θα ήθελα να σας ρωτήσω: τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη για να μπορέσει πια να είναι ανταγωνιστική απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αλλά και την Κίνα; Θα πρέπει να τρέξει περισσότερο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Φασουλάκη, είχαμε πολλές συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την έκθεση Draghi αλλά και για την έκθεση Letta. Και θεωρώ ότι οι συνάδελφοι ως επί το πλείστον εκφράστηκαν θετικά, αν όχι κολακευτικά, για τις τολμηρές προτάσεις τις οποίες κατέθεσε ο κ. Draghi προκειμένου να γεφυρώσουμε αυτό το κενό ανταγωνιστικότητας το οποίο μας χωρίζει ειδικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Νομίζω, όμως, ότι είναι επίσης ακριβές ότι τότε κάποιοι από εμάς είχαμε εκφράσει μια επιφύλαξη για τη δυνατότητά μας να μετουσιώσουμε αυτές τις πολύ σημαντικές συστάσεις, από κάποιες θεωρητικές επισημάνσεις σε πρακτικές πολιτικές. Δεν έχουμε κάνει αρκετά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Και είμαι σίγουρος ότι και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συμμερίζεται αυτή την αίσθηση καθυστέρησης και χαμένου χρόνου.
Να δώσω ορισμένα παραδείγματα. Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία την οποία ανέλαβε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μία εφ’ όλης της ύλης, omnibus νομοθεσία για τα ζητήματα της απλοποίησης και του περιορισμού της γραφειοκρατίας. Έχουμε, όμως, ζητήματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στον τομέα αυτόν έχουμε καθυστερήσεις.
Στο ζήτημα της κοινής ενεργειακής πολιτικής έχουν γίνει κάποια δειλά βήματα με τη δημιουργία μιας ομάδος εργασίας η οποία μελέτησε τα προβλήματα των διασυνδέσεων, αλλά ακόμα δεν έχουμε καταλήξει ούτε στο πώς θα εποπτεύουμε ενιαία την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας ούτε πώς θα χρηματοδοτήσουμε τις απαραίτητες διασυνδέσεις, έτσι ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να εκμεταλλευτούμε τις διαφορετικές πηγές ενέργειας προς όφελος όλων των ευρωπαίων καταναλωτών.
Στα ζητήματα της τραπεζικής ένωσης και Savings and Investment Union: τα συζητάμε εδώ και 10 χρόνια. Ουσιαστική πρόοδος ακόμα δεν έχει γίνει. Και εδώ θέλω να τονίσω ότι η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που έμπρακτα αποδεικνύει ότι δεν φοβάται τις επενδύσεις ξένων τραπεζών σε ελληνικές τράπεζες. Χρειαζόμαστε να δημιουργήσουμε συνέργειες. Δεν μπορώ να πω το ίδιο για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Πριν από τρεις μέρες συμμετείχα σε μια πολύ ενδιαφέρουσα δημόσια συζήτηση με έναν εκ των κορυφαίων επιστημόνων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, στην οποία συμμετείχαν και πάρα πολλές νέες νεοφυείς ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα της τεχνολογίας και ειδικά της τεχνητής νοημοσύνης.
Τι μας λένε αυτές οι επιχειρήσεις; Δημιουργείστε, επιτέλους, το λεγόμενο «28ο νομικό καθεστώς», έτσι ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις αυτές να παρέχουν υπηρεσίες και προϊόντα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν εκμεταλλευόμαστε σήμερα τη δύναμη της κοινής αγοράς μας στον βαθμό τον οποίο θα μπορούσαμε να το κάνουμε.
Και βέβαια, ο κ. Draghi είπε και κάτι πολύ σημαντικό: αν έχουμε μεγάλες φιλοδοξίες, χρειαζόμαστε και χρηματοδοτικά εργαλεία για να τις πετύχουμε. Άρα, αν η συζήτηση για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό, το MFF, αρχίσει στη λογική ότι πρέπει να το μικρύνουμε, τότε θα μικρύνουμε και τις φιλοδοξίες μας. Υπάρχει ένα κενό μεταξύ των φιλοδοξιών μας και των χρηματοδοτικών εργαλείων που έχουμε.
Και για να κλείσω από εκεί που τελείωσε την προηγούμενη απάντησή του ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι σαφές στο δικό μου το μυαλό ότι χρειαζόμαστε ένα διακριτό χρηματοδοτικό εργαλείο ευρωπαϊκού δανεισμού, ευρωπαϊκής χρηματοδότησης στον τομέα της άμυνας, που θα χρηματοδοτήσει ευρωπαϊκά κοινά αγαθά, τα οποία θα αφορούν την ασφάλεια όλων μας. Θα το λέγαμε ένα μικρό NextGenerationEU -μικρό σε σχέση με αυτό το οποίο ήταν το NextGenerationEU- ειδικά για την άμυνα.
Άρα, νομίζω ότι η μεγάλη πρόκληση και η δυσκολία την οποία έχουμε είναι να πείσουμε τους συναδέλφους μας ότι απέναντι σε αυτές τις μεγάλες προκλήσεις χρειάζονται τολμηρές κινήσεις και τολμηρά άλματα.
Ο κ. Draghi τα περιέγραψε στη μελέτη του. Θα ήταν, θα έλεγα, πολύ αρνητικό για την Ευρώπη αν αυτή η μελέτη καταλήξει απλά σε ένα συρτάρι ως ένα σημείο αναφοράς μίας ενδιαφέρουσας άσκησης επί χάρτου, που δεν μετουσιώθηκε ποτέ στην πραγματικότητα.
