Ωστόσο, η αισιοδοξία αυτή περιορίζεται από έναν «χρηματοδοτικό τοίχο» αφού οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων τους από ίδια μέσα, χαρακτηρίζοντας τους μηχανισμούς στήριξης και το επενδυτικό περιβάλλον από υψηλές εγγυητικές απαιτήσεις, χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες. Την ίδια στιγμή, επισημαίνουν την ανάγκη για απλούστερα και ταχύτερα εργαλεία, που θα δώσουν ώθηση σε επενδύσεις οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση – δύο κρίσιμους πυλώνες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας.
Βλέποντας πιο αναλυτικά στην έρευνα του ΣΒΕ και σε δείγμα 603 επιχειρήσεων το πώς επενδύει σήμερα ο μεταποιητικός κλάδος, πόσο εξαρτάται από ίδιους πόρους και δάνεια, αλλά και ποια είναι τα εμπόδια που αποτρέπουν τις επιχειρήσεις από το να υλοποιήσουν το σύνολο των επενδυτικών τους σχεδίων, προκύπτει ότι το 64% των μεταποιητικών επιχειρήσεων πραγματοποίησε κάποια επένδυση την τελευταία διετία. Όμως, περίπου τα τρία στα τέσσερα ευρώ που κατευθύνθηκαν σε αυτές τις επενδύσεις προήλθαν από ίδια κεφάλαια των ίδιων των επιχειρήσεων και το 45% ανέφερε πως η πρόσβαση σε χρηματοδότηση δεν είναι εύκολη. Ιδιαίτερα οι μικρές μονάδες εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένες από τους δικούς τους πόρους με ποσοστό στο 83%, ενώ οι μεγάλες με τζίρο άνω των 10 εκατ. ευρώ καταφεύγουν περισσότερο σε τραπεζικό δανεισμό ή σε φορολογικά κίνητρα. Ειδικότερα, το 73,6% της μεταποιητικής βιομηχανίας απάντησε ότι χρηματοδότησε τις επενδύσεις της τελευταίας διετίας με ίδια κεφάλαια και το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 79,1% για τις βιομηχανίες της Θεσσαλονίκης.
Επιπλέον, μόλις το 50% όσων επένδυσαν χρησιμοποίησε κάποιο πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση των σχεδίων τους. Ανάμεσά τους, οι περισσότεροι (πάνω από τους μισούς) αξιοποίησαν συγχρηματοδοτούμενα εργαλεία όπως το ΕΣΠΑ ή το Ταμείο Ανάκαμψης. Μόνο 3 στις 10 επιχειρήσεις κατέφυγαν στον Αναπτυξιακό Νόμο, ενώ 2 στις 10 προτίμησαν το Ταμείο Εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Ενδεικτικό της εικόνας είναι ότι ο Αναπτυξιακός Νόμος αξιοποιήθηκε κατά κύριο λόγο από μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ οι μικρές στράφηκαν περισσότερο σε φορολογικές απαλλαγές ή επιχορηγήσεις μέσω ΕΣΠΑ. Αυτό συνδέεται και με το μέγεθος των απαιτούμενων φακέλων αλλά και με το πόσο εύκολα μπορεί μια μικρή επιχείρηση να αντέξει τη γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις.
Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση
Η πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολη για τις μικρές επιχειρήσεις. Το 31% των πολύ μικρών (1-10 εργαζόμενοι) θεωρεί ότι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση είναι «πολύ δύσκολη», ενώ μόλις το 6% τη χαρακτηρίζει «πολύ εύκολη». Αντίθετα, για επιχειρήσεις άνω των 50 εργαζομένων, το 39% δήλωσε ότι ήταν «σχετικά εύκολη».
Τα τρία μεγαλύτερα εμπόδια στη συνεργασία με τις τράπεζες, σύμφωνα με τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, είναι οι υψηλές απαιτήσεις για εγγυήσεις, οι χρονοβόρες διαδικασίες αξιολόγησης και οι περιορισμοί στο ύψος της χρηματοδότησης σε σχέση με τις ανάγκες. Το αποτέλεσμα είναι οι επιχειρήσεις να καλούνται να στηρίξουν τις επενδύσεις τους σχεδόν αποκλειστικά με ίδια κεφάλαια, μειώνοντας σημαντικά τη δυνατότητά τους να αναπτύξουν μεγαλύτερους και πιο φιλόδοξους σχεδιασμούς.
Ο Αναπτυξιακός Νόμος
Μόλις το 9% του συνόλου όσων μεταποιητικών βιομηχανιών επένδυσαν χρησιμοποίησε τον Αναπτυξιακό Νόμο, που αποτελεί βασικό μοχλό ενίσχυσης της βιομηχανίας με βάση την έρευνα, ενώ το 74% από αυτούς ανέφερε ως κύριο πρόβλημα τη γραφειοκρατία και τις πολύπλοκες διαδικασίες. Ακολουθούν οι καθυστερήσεις στις εγκρίσεις (70%), στις εκταμιεύσεις (68%) και στους ελέγχους (40%). Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 13% θεωρεί πρόβλημα το ύψος των διαθέσιμων πόρων. Το ζήτημα δηλαδή δεν είναι ότι «λείπουν λεφτά», αλλά ότι δεν μπορούν να φτάσουν έγκαιρα και εύκολα στους επενδυτές, όπως υποστηρίζουν επιχειρηματίες στα Μακεδονικά Νέα.
Όταν ρωτήθηκαν πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί το εργαλείο, οι επιχειρήσεις ανέδειξαν ως κορυφαία ανάγκη την απλοποίηση και την ταχύτερη διεκπεραίωση, με μείωση της γραφειοκρατίας, καλύτερους ελέγχους και ενίσχυση του προσωπικού στις αρμόδιες υπηρεσίες. Αν και έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για την ενίσχυση των επενδύσεων μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου και ευρωπαϊκών προγραμμάτων, η έρευνα του ΣΒΕ έδειξε ότι η λειτουργία των μηχανισμών ενίσχυσης εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα.
Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση οι προτεραιότητες
Παρά τις δυσκολίες, το 61% των επιχειρήσεων δηλώνει πως σκοπεύει να επενδύσει στο επόμενο 12μηνο, δείχνοντας μια συγκρατημένη αλλά υπαρκτή δυναμική. Οι επενδυτικές προτεραιότητες επικεντρώνονται κυρίως στον εκσυγχρονισμό εξοπλισμού και υποδομών, καθώς και σε δράσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή αποδοτικότητα, τη μείωση εκπομπών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Είναι ενδεικτικό ότι το 42% όσων επένδυσαν πρόσφατα προχώρησε σε έργα που έχουν σχέση με «πράσινες» τεχνολογίες.
Στις προτάσεις τους για το ποια θα ήταν τα καλύτερα κίνητρα, οι επιχειρήσεις τοποθετούν στην κορυφή τις επιδοτήσεις και τα φορολογικά κίνητρα. Οι μικρές προτιμούν περισσότερο τις φορολογικές απαλλαγές, ενώ οι μεσαίες και μεγάλες «ψηφίζουν» τις επιχορηγήσεις για να μειώσουν το αρχικό κεφαλαιακό ρίσκο.
Μακεδονία και Θράκη στο επίκεντρο
Ο διευθυντής Επικοινωνίας & Εταιρικών Σχέσεων της Ζυθοποιίας Μακεδονίας Θράκης, Νικόλαος Μπήλιος, σχολιάζοντας στα Μακεδονικά Νέα τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ανέφερε ότι «Το επενδυτικό πλάνο της εταιρείας, που περιλαμβάνει νέο εργοστάσιο δίπλα στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις στην Κομοτηνή θα υποβληθεί στον Αναπτυξιακό Νόμο. Όμως, έχουμε ήδη συναντήσει εμπόδια στο παρελθόν. Η πρότασή μας για χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος ''Έξυπνη Μεταποίηση'' απορρίφθηκε λόγω έλλειψης κονδυλίων. Το ζητούμενο για εμάς είναι αν θέλει και η Πολιτεία να στηρίξει τη βιομηχανική δραστηριότητα, να το κάνει έμπρακτα. Ως εταιρεία έχουμε πρόθεση να εξελιχθούμε και να αναπτυχθούμε».
Από την πλευρά του ο Βασίλης Κεχαγιάς, ιδιοκτήτης της SuperAlloys Engineering τόνισε ότι η Πολιτεία πρέπει να δώσει κίνητρα και να απλοποιήσει τη γραφειοκρατία. «Ο Αναπτυξιακός απευθύνεται ουσιαστικά σε μεγάλες επιχειρήσεις με υψηλούς τζίρους. Για τις μικρομεσαίες, είναι αποτρεπτικός λόγω πολυπλοκότητας και καθυστερήσεων. Προτιμούμε ΕΣΠΑ, που έχουν πιο άμεση επιχορήγηση», είπε χαρακτηριστικά. Επισήμανε επίσης ότι θα ήταν χρήσιμο να ενταχθούν στον Αναπτυξιακό Νόμο και επενδύσεις σε αγορά γηπέδων, κτιριακά, μεταχειρισμένα μηχανήματα 2-3 ετών, ώστε να γίνουν πιο ελκυστικά τα σχέδια για μικρομεσαίους.
Η δυναμική γαλακτοπαραγωγική μονάδα Μενοίκιο από τη Δράμα έχει καταθέσει πρόταση στον Αναπτυξιακό Νόμο για επέκταση των εγκαταστάσεών της και αναμένει την έγκριση το φθινόπωρο. Ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Γιώργος Μελενεκλής δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα ότι «η αύξηση της παραγωγικής μας δυναμικότητας είναι απαραίτητη για να ανταποκριθούμε σε περισσότερες αγορές. Δεν είναι όμως εύκολος ο δρόμος για τις μικρές επιχειρήσεις».
Ο Υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος, μιλώντας από τη Θεσσαλονίκη, χαρακτήρισε τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο «εργαλείο εθνικής σημασίας», που τοποθετεί στο επίκεντρο την περιφέρεια, ιδιαίτερα τη Μακεδονία και τη Θράκη. Σημείωσε ότι τα τρία πρώτα καθεστώτα, με προϋπολογισμό 150 εκατ. ευρώ έκαστο, έχουν ήδη ανοίξει, ενώ το φθινόπωρο θα ακολουθήσει ειδικό καθεστώς για εξωστρέφεια και νέες τεχνολογίες. «Τα επενδυτικά σχέδια θα αξιολογηθούν σε 90 ημέρες από τη λήξη προθεσμίας υποβολής», είπε, τονίζοντας ότι η κυβέρνηση είναι συνεπής στο χρονοδιάγραμμα.
Η μεταποιητική βιομηχανία διψά για στήριξη
Το συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα και τις τοποθετήσεις των ανθρώπων της αγοράς δείχνει -σύμφωνα με τον επιχειρηματικό κόσμο- ότι ελληνική μεταποίηση θέλει και μπορεί να επενδύσει, αλλά χρειάζεται σταθερό φορολογικό περιβάλλον, χαμηλότερους φόρους και εισφορές, ριζική απλοποίηση του Αναπτυξιακού Νόμου, ώστε να απευθύνεται ουσιαστικά και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πιο αποτελεσματική τραπεζική στήριξη, με χαμηλότερες απαιτήσεις εγγυήσεων και ταχύτερη αξιολόγηση, ενίσχυση επιδοτήσεων για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, που θα επιτρέψει σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων να περάσει στη νέα εποχή. Γιατί, όπως καταλήγουν οι επιχειρήσεις, η αβεβαιότητα στο φορολογικό, οι καθυστερήσεις και οι δυσκολίες πρόσβασης σε δανεισμό αποτελούν τους μεγαλύτερους «βραχνάδες» που φρενάρουν τις επενδύσεις.
