Την ίδια στιγμή όμως που η περιοχή φιλοξενεί το 2ο Φεστιβάλ Ρυζιού, ο κλάδος βρίσκεται αντιμέτωπος με σοβαρές προκλήσεις: κατάρρευση τιμών παραγωγού, αδιάθετες ποσότητες, συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης και κατακόρυφη μείωση των εξαγωγών.
Η πρόεδρος του Συνδέσμου Ορυζόμυλων Ελλάδος (ΣΟΕ) Γεωργία Κωστηνάκη, μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, σκιαγραφεί την κρίσιμη συγκυρία, αλλά και την προσπάθεια του κλάδου να σταθεί όρθιος μέσα από επενδύσεις στην ποιότητα, την εξωστρέφεια και τη διεκδίκηση δίκαιων όρων ανταγωνισμού.
Η πρόεδρος του Συνδέσμου Ορυζόμυλων Ελλάδος (ΣΟΕ), Γεωργία Κωστηνάκη
Το Φεστιβάλ Ρυζιού: θεσμός εξωστρέφειας και σύνδεσης με τον καταναλωτή
Το Φεστιβάλ Ρυζιού στη Θεσσαλονίκη φιλοδοξεί να καθιερωθεί ως σημείο αναφοράς για την Ελλάδα και την Ευρώπη. «Ο στόχος μας είναι τριπλός. Να ενημερώσουμε τους καταναλωτές για την αξία του ελληνικού ρυζιού, να αναδείξουμε τον ρόλο των παραγωγών και της βιομηχανίας που το στηρίζουν και να ενισχύσουμε την εξωστρέφεια του κλάδου», είπε χαρακτηριστικά η κα Κωστηνάκη.
Το φετινό πρόγραμμα είναι εμπλουτισμένο: γαστρονομικές δημιουργίες από βραβευμένα εστιατόρια της πόλης, παιδικές δραστηριότητες, διαγωνισμοί, μουσική και πολιτιστικά δρώμενα. Παράλληλα, οργανώνονται ομιλίες και δράσεις διατροφικής εκπαίδευσης. «Δεν θέλουμε μόνο να αναδείξουμε το ρύζι ως γαστρονομικό προϊόν, αλλά και ως τροφή υγείας, με σημαντικά οφέλη για τον οργανισμό», εξηγεί η πρόεδρος του ΣΟΕ.
Οικονομική ασφυξία για τους παραγωγούς
Η κατάσταση ωστόσο του κλάδου είναι δύσκολη. Το 2024 η παραγωγή ανήλθε σε 220.000 τόνους, όμως περισσότεροι από 15.000 τόνοι παραμένουν αδιάθετοι, ενώ η νέα σοδειά βρίσκεται προ των πυλών. Οι τιμές παραγωγού κατέρρευσαν στα 300 ευρώ ανά τόνο, πολύ χαμηλότερα από το κόστος παραγωγής.
«Εκατοντάδες καλλιεργητές βρίσκονται σε οικονομική ασφυξία», υπογράμμισε η κα. Κωστηνάκη στα Μακεδονικά Νέα προσθέτοντας ότι η κατάσταση στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες παραγωγούς της ΕΕ, γίνεται ολοένα και πιο ανησυχητική.
Μεταποίηση υπό πίεση – Ζήτηση σε πτώση
Ο μεταποιητικός τομέας του ελληνικού ρυζιού δέχεται διπλή πίεση:
Συρρίκνωση εγχώριας ζήτησης: Τα νοικοκυριά, πιεσμένα από τον πληθωρισμό και το υψηλό κόστος ζωής, μειώνουν τις δαπάνες για τρόφιμα και στρέφονται σε φθηνότερα βασικά είδη με το ρύζι να μην μένει ανεπηρέαστο.
Μείωση εξαγωγών: Μόνο στο διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου 2025, οι εξαγωγές ελληνικού επεξεργασμένου ρυζιού υποχώρησαν κατά 35%. Οι παραδοσιακές αγορές της Βόρειας Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής στρέφονται σε φθηνότερες εισαγωγές από τρίτες χώρες.
«Οι χαμηλές τιμές εισαγόμενου ρυζιού δεν οφείλονται σε δίκαιο ανταγωνισμό», σημείωσε η πρόεδρος του ΣΟΕ. «Παράγεται με πολύ χαμηλότερο κόστος, χωρίς τα αυστηρά πρότυπα ποιότητας, ασφάλειας και περιβαλλοντικών κανόνων που ισχύουν στην ΕΕ. Αυτό δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό και απειλεί τη βιωσιμότητα του κλάδου», εξήγησε.
Η απάντηση του ΣΟΕ: επενδύσεις και θεσμικές διεκδικήσεις
Παρά τις δυσκολίες, ο ΣΟΕ επιμένει στη στρατηγική της ποιότητας και της εξωστρέφειας. «Συνεχίζουμε να επενδύουμε στην ιχνηλασιμότητα, στα υψηλά πρότυπα και στην προβολή του ελληνικού ρυζιού στο εξωτερικό, διεκδικώντας ταυτόχρονα δίκαιους όρους ανταγωνισμού», τόνισε η κα. Κωστηνάκη.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΟΕ συνεργάζεται με ευρωπαϊκούς φορείς για κοινές παρεμβάσεις. Πρόσφατα, στη συνάντηση στο Vercelli της Ιταλίας, διατυπώθηκε κοινή πρόταση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με βασικά αιτήματα τα εξής: αυτόματη ενεργοποίηση της ρήτρας διασφάλισης για όλες τις εισαγωγές ρυζιού, ειδικός δασμός για τις μικρές συσκευασίες, ώστε να προστατευθεί η προστιθέμενη αξία και η εγχώρια μεταποίηση, αναθεώρηση του Κοινού Δασμολογίου με βάση τα σημερινά δεδομένα του εμπορίου και της αγοράς, αυστηρή εφαρμογή της αρχής της αμοιβαιότητας στις εμπορικές συμφωνίες, αναγνώριση του ρυζιού ως στρατηγικού προϊόντος για την ευρωπαϊκή διατροφική ασφάλεια.
Ο ρόλος της Πολιτείας και της ΕΕ
Η Πολιτεία και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κρίσιμο ρόλο στη στήριξη της ρυζοκαλλιέργειας. «Χρειάζονται μέτρα ενίσχυσης, αλλά κυρίως μέτρα δικαιοσύνης στην αγορά», υποστήριξε η κα. Κωστηνάκη.
Όπως επισημαίνει, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κώστας Τσιάρας βρίσκεται στο πλευρό του κλάδου και έχει ήδη προβεί σε ενέργειες για την ενίσχυση της ελληνικής ρυζοκαλλιέργειας. «Η πολιτεία, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οφείλει να συνεχίσει να στέκεται δίπλα μας, γιατί το ρύζι δεν είναι μόνο ένα προϊόν. Είναι στρατηγικός τομέας για τη διατροφική ασφάλεια, την τοπική ανάπτυξη και την αγροτική οικονομία της Ευρώπης», συμπλήρωσε.
Παραγωγή και εξαγωγές: ισχυρά αλλά άνισα μεγέθη
Η Κεντρική Μακεδονία παραμένει το απόλυτο κέντρο παραγωγής. Το 2025 η καλλιεργούμενη έκταση αναμένεται να φτάσει τα 31.000 εκτάρια, με το μεσόσπερμο ρύζι να κρατά τα πρωτεία λόγω της υψηλής εξαγωγικής του δυναμικής.
Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ρυζιού στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου σε 5,5 κιλά ετησίως (περίπου 60.000 τόνους), ενώ η συνολική παραγωγή θα φτάσει φέτος περίπου τους 150.000 τόνους έτοιμου προϊόντος. Συνεπώς, περισσότεροι από 90.000 τόνοι κατευθύνονται αναγκαστικά στις εξαγωγές. Σε αυτό το πλαίσιο, τα μεσόσπερμα ρύζια έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς είναι εκείνα που προορίζονται κυρίως για τις διεθνείς αγορές και παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εμπορική δυναμική.
Το ελληνικό ρύζι ταξιδεύει σε πάνω από 40 χώρες, με βασικούς προορισμούς τις ευρωπαϊκές αγορές και τη Μέση Ανατολή. «Βλέπουμε προοπτικές σε νέες αγορές, κυρίως στην Ασία και τη Βόρεια Αφρική, όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση για προϊόντα υψηλής ποιότητας», ανέφερε η κα. Κωστηνάκη.
Επένδυση στην ταυτότητα και τις ποικιλίες
Οι εμπορικές κατηγορίες που γνωρίζει ο Έλληνας καταναλωτής – Καρολίνα, Γλασέ, Νυχάκι, Μπονέτ – δεν αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ποικιλίες αλλά σε κατηγορίες προϊόντος καλύπτοντας τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς. Η πρόκληση είναι να αποκτήσει το ελληνικό ρύζι ισχυρή ταυτότητα στις διεθνείς αγορές.
«Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει σε ποικιλίες με αναγνωρισιμότητα και σταθερή ποιότητα, που θα έχουν σαφή θέση στις εξαγωγικές αγορές», δήλωσε στα Μακεδονικά Νέα η κα Κωστηνάκη. Ο ΣΟΕ σε συνεργασία με την Διεπαγγελματική Οργάνωση Ρυζιού, κατευθύνει τους παραγωγούς προς την υιοθέτηση ποικιλιών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού ρυζιού και θα διασφαλιστεί η βιωσιμότητά του.
Ένα προϊόν με στρατηγική σημασία
Μέσα στην πίεση των τιμών, τις αδιάθετες ποσότητες και τον αθέμιτο ανταγωνισμό, το ελληνικό ρύζι εξακολουθεί να έχει στρατηγικό χαρακτήρα: συμβάλλει στη διατροφική ασφάλεια, στηρίζει χιλιάδες οικογένειες παραγωγών, δίνει δουλειά σε δεκάδες μεταποιητικές μονάδες και προσφέρει ισχυρή εξαγωγική προοπτική.
Το στοίχημα είναι διπλό: να αντέξει ο κλάδος στις πιέσεις της αγοράς και να μετατρέψει το ελληνικό ρύζι σε διεθνώς αναγνωρίσιμο προϊόν με ταυτότητα, ποιότητα και προοπτική. «Πίσω από κάθε κόκκο ρυζιού υπάρχει κόπος, φροντίδα και αυστηρά πρότυπα ποιότητας. Κι αυτό πρέπει να το γνωρίζει και να το αναγνωρίζει ο καταναλωτής, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό», είπε καταλήγοντας η κα. Κωστηνάκη.
