Ένα ζήτημα για το οποίο συζητάμε εδώ και δεκαετίες είναι η ανάγκη της Αποκέντρωσης στη χώρα, με πρώτο ουσιαστικό βήμα που πρέπει να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση, να είναι η θεσμοθέτηση Μητροπολιτικής Διοίκησης για την ευρύτερη Θεσσαλονίκη.
Όλοι συμφωνούμε πως ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η πόλη και γενικότερα ο νομός μας είναι η εξάρτηση από τα κέντρα αποφάσεων στην πρωτεύουσα και η αλληλοεπικάλυψη των αρμοδιοτήτων των δεκάδων φορέων -των υπουργείων συμπεριλαμβανομένων- οι οποίοι εμπλέκονται στη διαχείριση επιμέρους ζητημάτων, μικρών, απλών ή και πιο σύνθετων.
Η Αποκέντρωση είναι στοιχείο πολιτισμού και δεν μπορεί να προχωρήσει πραγματικά αν δεν κατανοηθεί από όλους -Πολιτεία, Δήμοι και κοινωνία- η βαθύτερη ανάγκη και η σημασία της.
Αναφέρω συχνά το παράδειγμα «του σωστού πατέρα ο οποίος πρέπει να εκπαιδεύει τα παιδιά του για να αναλάβουν, όταν μεγαλώσουν, την συνέχιση και ανάπτυξη της επιχείρησης ή της οικογένειας, διατηρώντας ο ίδιος μόνο τον ρόλο του συμβούλου για την προστασία της οικογενειακής περιουσίας». Αντιθέτως με συγκεντρωτική νοοτροπία, θα τα οδηγεί να εργάζονται συνεχώς γι’ αυτόν!
Το καθημερινό αυτο παράδειγμα που μας αγγίζει όλους, ίσως μπορεί να βοηθήσει να γίνουν κατανοητά στην Ελλάδα η ανάγκη της αποκέντρωσης, ο τρόπος με τον οποίο αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί σωστά, η σημασία της για το μέλλον της χώρας, αλλά και τα προβλήματα που δημιουργεί η καθυστέρηση στην εφαρμογή της.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που διαπιστώνεται είναι η κοινωνική ανωριμότητα: Οι πολίτες μεγαλώνουν, μορφώνονται, αλλά δεν αναλαμβάνουν ευθύνες για τον τόπο τους. Η ανευθυνότητα στη συνέχεια, συνήθως «καλλιεργεί» τον εγωκεντρισμό, την ιδιοτελή λογική και τελικά ως «κακομαθημένοι πολίτες» λειτουργούν προς ίδιο όφελος και με αντισυμβατικό τρόπο, δημιουργώντας προβλήματα στο μέλλον του τόπου τους.
Ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα που συνήθως προκύπτει από τη μακροχρόνια συγκέντρωση όλων των ευθυνών σε μια ομάδα ή οργανισμό, είναι ο μαρασμός και ο εκφυλισμός τους, και η συχνή εμφάνιση φαινομένων διαφθοράς.
Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η Αποκέντρωση είναι η σημαντικότερη και μεγαλύτερη μεταρρύθμιση την οποία χρειάζεται η χώρα μας και το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει με τη Μητροπολιτική Διοίκηση της Θεσσαλονίκης.
Μπορεί δε να εξασφαλιστεί η επιτυχία αυτού του σοβαρού εγχειρήματος, με στελέχωση των σημαντικότερων θέσεων, για εύλογη χρονική περίοδο, με έμπειρους διοικητικούς παράγοντες της Αθήνας, οι οποίοι θα εκπαιδεύσουν τα τοπικά στελέχη για να κάνουν απολύτως σωστά τη δουλειά τους.
Σήμερα ιδιαίτερα η μητροπολιτική διοίκηση καθίσταται αναγκαιότητα, καθώς η Θεσσαλονίκη θα πρέπει να αντιμετωπίσει προβλήματα της κλιματικής αλλαγής που ενσκήπτουν απειλητικά στην καθημερινότητα των πόλεων, την ανάγκη εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση των δραματικών επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, όπως και την ανάγκη προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ξοδεύονται διαρκώς πολλές εργατοώρες και πολλά χρήματα για σχέδια και αποφάσεις που δεν μπορούν να εφαρμοστούν, λόγω της επικάλυψης αρμοδιοτήτων και διαφορετικών απαιτήσεων των Δήμων ή των Φορέων της Πολιτείας. Βλέπουμε για παράδειγμα οι δήμοι να εκπονούν τα δικά τους σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τη «μεγάλη εικόνα» -δηλαδή τις συνολικές ανάγκες της πόλης ή της ευρύτερης περιοχής - ούτε τα σχέδια που αναπτύσσουν οι όμορες περιοχές.
Μέσω της Μητροπολιτικής Διοίκησης -η οποία προφανώς θα στηρίζεται και σε Αποκέντρωση πόρων- θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και να χαραχτεί μια κοινή στρατηγική για τη διαχείριση ζητημάτων όπως είναι η αντιπλημμυρική προστασία, το πράσινο και οι δασικές πυρκαγιές.
Μόνο με τη Μητροπολιτική Διοίκηση και με ενιαία ηγεσία η Θεσσαλονίκη και για τα άλλα μεγάλα αστικά κέντρα, μπορούν να αντιμετωπίζονται με ενιαίο και αποτελεσματικό τρόπο, όλα τα ζητήματα που σήμερα διαχειρίζονται μεμονωμένα οι δήμοι και οι φορείς. Και το τελικό αποτέλεσμα, καλό ή κακό, θα το βιώνουν οι ίδιοι οι πολίτες τους και θα κρίνουν ανάλογα τους δημιουργούς τους.
*Ο Πέτρος Παπαϊωάννου είναι Εκδότης, πολιτικός μηχανικός
