Η εργασία, η κοινωνική ασφάλιση και η σύνταξη δεν είναι αποκομμένα μεταξύ τους πεδία πολιτικής. Είναι αλληλένδετα στοιχεία της καθημερινής ζωής του πολίτη – είτε βρίσκεται στο ξεκίνημα της επαγγελματικής του διαδρομής, είτε στη διαδρομή της εργασίας, είτε πλέον στη συνταξιοδότηση.
Για τον λόγο αυτό, κάθε μεταρρύθμιση που επιχειρεί να παρέμβει στον πυρήνα αυτών των θεσμών οφείλει να έχει επίγνωση της πραγματικότητας, αλλά και του διακυβεύματος: να υπηρετεί τις ανάγκες, και όχι τις προσχηματικές ισορροπίες.
Η συζήτηση γύρω από το νέο εργασιακό και ασφαλιστικό πλαίσιο είναι –και δικαίως– έντονη. Διότι, επιτέλους, μεταφέρεται το βάρος του δημόσιου διαλόγου από την νομική ορολογία στην εμπειρία του ανθρώπου. Τι σημαίνει να είσαι εργαζόμενος σε περισσότερες από μία θέσεις και να μη δικαιούσαι βασικές παροχές; Τι σημαίνει να εργάζεσαι με αυξημένα ωράρια, χωρίς σαφή αποζημίωση; Τι σημαίνει να χάνεις την ετήσια άδειά σου επειδή δεν «βολεύει» το πρόγραμμα; Και –στον άλλο πόλο της εμπειρίας– τι σημαίνει να είσαι συνταξιούχος και να αντιμετωπίζεις ανελαστικούς κανόνες που δεν αναγνωρίζουν την πρόσθετη εργασία σου ή σου αφαιρούν δικαιώματα συμμετοχής;
Το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν αναγνωρίζει απλώς τις ανάγκες του σήμερα. Τις μεταφράζει σε πράξεις, επιδιώκοντας να διορθώσει αδικίες και να διαμορφώσει ένα πιο δίκαιο και σύγχρονο εργασιακό και ασφαλιστικό περιβάλλον. Η εργασία γίνεται πιο ευέλικτη, χωρίς να γίνεται επισφαλής. Ο χρόνος του εργαζομένου αναγνωρίζεται όχι μόνο ως οικονομικό μέγεθος αλλά και ως μέγεθος ζωής. Η τετραήμερη εργασία θεσμοθετείται ως δυνατότητα – όχι ως επιβολή. Η άδεια διαμορφώνεται με βάση τη συνεννόηση, όχι τη δυσκαμψία. Οι υπερωρίες καταγράφονται και αποζημιώνονται όπως πρέπει. Και πίσω από όλα αυτά βρίσκεται μια βασική ιδέα: εμπιστοσύνη στον εργαζόμενο να επιλέξει πώς και πότε θα δουλέψει, με εγγυήσεις όμως ότι αυτή η επιλογή δεν θα γίνεται μέσο εκμετάλλευσης.
Από τη σκοπιά του e-ΕΦΚΑ, αυτού του μεγάλου δημόσιου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης, η καθημερινή επαφή με τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους αποκαλύπτει ότι το ζητούμενο είναι ένα: απλές, δίκαιες, λειτουργικές λύσεις. Και το νέο πλαίσιο έρχεται να καλύψει σημαντικά θεσμικά κενά.
Για τον ασφαλισμένο που εργάζεται με πολλούς εργοδότες, οι παροχές μητρότητας και λοχείας επεκτείνονται. Για τον γονέα που θέλει να πάρει τμηματικά την άδειά του, η ευελιξία πλέον προβλέπεται. Για τον εργαζόμενο που αποχωρεί οικειοθελώς, η δήλωση γίνεται πλέον με δική του πρωτοβουλία στο πληροφοριακό σύστημα. Και στο κρίσιμο επίπεδο των συντάξεων και των εισφορών, μια σειρά ρυθμίσεων αλλάζει ουσιαστικά τη σχέση του συνταξιούχου με την Πολιτεία.
Η απαλλαγή των προσαυξήσεων από ασφαλιστικές εισφορές επεκτείνεται, όχι μόνο για τις υπερωρίες, αλλά και για κάθε παροχή που προκύπτει από συλλογικές συμβάσεις ή δίνεται οικειοθελώς από τον εργοδότη. Έτσι, η εργασία αμείβεται καθαρά, χωρίς να επιβαρύνεται άδικα. Ο εργαζόμενος συνταξιούχος, όταν δικαιούται επιπλέον παροχή, δεν βλέπει πλέον τον συντελεστή Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων να αυξάνεται· προστατεύεται, δηλαδή, από τη διπλή επιβάρυνση που αντιμετώπιζε στο παρελθόν. Επιπλέον, θεσμοθετείται η δυνατότητα επιστολικής ψήφου στις οργανώσεις συνταξιούχων, ενισχύοντας τη δημοκρατική συμμετοχή. Και στο Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο, δημιουργούνται νέες θεσμικές εγγυήσεις διαφάνειας, όπως η Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου και το Γραφείο Συμβούλου Ακεραιότητας.
Όλα τα παραπάνω δεν συνιστούν αποσπασματικές βελτιώσεις, αλλά συγκροτούν μια συνεκτική προσπάθεια μετάβασης από μια διοίκηση στατική και γραφειοκρατική σε μια δημόσια διοίκηση λειτουργική, προσαρμοστική και αξιόπιστη – σε έναν θεσμό εμπιστοσύνης για τον πολίτη.
Από τη θέση του Υποδιοικητή του e-ΕΦΚΑ, του ενιαίου φορέα κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα, μπορώ να επιβεβαιώσω ότι η καθημερινή λειτουργία του Οργανισμού διέπεται από τη σταθερή επιδίωξη να ανταποκρίνεται – με τεχνική αρτιότητα, διοικητική συνέπεια και κοινωνική υπευθυνότητα – στις αυξανόμενες και σύνθετες ανάγκες των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων.
Οι πολίτες δεν αρκούνται πλέον σε γενικές διαβεβαιώσεις ή δηλώσεις προθέσεων· προσδοκούν τεκμηριωμένες απαντήσεις, σαφείς και αξιόπιστες διευκρινίσεις, καθώς και απτά, μετρήσιμα αποτελέσματα που επιβεβαιώνουν ότι η Διοίκηση του e-ΕΦΚΑ με το προσωπικό της, και τη διαρκή στήριξη του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, βρίσκονται δίπλα τους – παρόντες, ενεργοί και προσανατολισμένοι στην επίλυση των πραγματικών τους προβλημάτων. Η ευθύνη αυτή δεν περιορίζεται στο επίπεδο της καθημερινής εξυπηρέτησης· εκτείνεται στον τρόπο με τον οποίο η Πολιτεία νομοθετεί, σχεδιάζει και εφαρμόζει την κοινωνική της πολιτική, με ρεαλισμό, διοικητική συνέπεια και ουσιαστική κοινωνική ευαισθησία.
Γιατί η κοινωνική ασφάλιση δεν είναι απλώς παροχή. Είναι συμβόλαιο αξιοπρέπειας. Και κάθε βελτίωση στην καθημερινότητα του εργαζομένου, του ασφαλισμένου και του συνταξιούχου – όσο τεχνική κι αν φαίνεται – είναι βαθύτατα πολιτική. Είναι εκεί που η πολιτεία αποδεικνύει ότι νοιάζεται, ακούει και πράττει. Και αυτή ακριβώς η στροφή στην πράξη είναι που έχει αξία για το έργο της παρούσας κυβέρνησης.
*Ο κ. Παναγιώτης Κοκκόρης είναι Α΄ Υποδιοικητής του e-ΕΦΚΑ
